Mało kto zrobił tak wiele dla nauki co Donald Trump 

Wystarczy zerknąć na wykresy. Europejska Agencja Kosmiczna (ESA) dysponowała w 2015 r. budżetem 4,43 mld euro. Rok później wzrósł on do 5,25 mld euro (+18 proc.), a w 2020 r. - już po pierwszej kadencji Trumpa - sięgnął 6,68 mld euro (+16,8 proc. r/r). Kulminacją był szczyt Space19+ w Sewilli: ministrowie państw ESA przyklepali wtedy rekordowe 14,4 mld euro na pięć lat, największy zastrzyk gotówki w historii agencji.

Nie minęły trzy lata, a poprzeczka znów poszła w górę - w 2022 r. ESA przyjęła plan na 16,9 mld euro na kolejne trzy lata, podnosząc finansowanie o dalsze 17 proc. Oficjalne komunikaty mówiły o rywalizacji z Waszyngtonem i Pekinem, ale kuluary aż huczały: skoro Stany są nieprzewidywalne, trzeba mieć własny port kosmiczny, własne rakiety i własne satelity. 

Czytaj też:

Pieniądze nie trafiły do szuflady. Space19+ od razu sfinansował m.in. detektor fal grawitacyjnych LISA, teleskop Athena, wielorazowy prom Space Rider i udział ESA w marsjańskim programie Sample Return. Najświeższe decyzje z Paryża (2022) dorzuciły środki na księżycową sieć łączności Moonlight, konstelację szerokopasmową IRIS² oraz lądownik Argonaut.

Równolegle płyną miliardy na miniaturyzację i AI w satelitach obserwacji Ziemi, które zasilą przyszłe smart-urządzenia danymi pogodowymi i nawigacyjnymi w czasie rzeczywistym. ESA otwarcie przyznaje, że bez nowej konkurencji geopolitycznej te projekty najpewniej utknęłyby na etapie prezentacji w PowerPointcie.

Trumpowska gra taryfami i groźba odcięcia od amerykańskich technologii skłoniła Brukselę do ostrzejszego kursu. Termin digital sovereignty z branżowej niszy trafił na czołówki gazet - i do budżetu. Komisja Europejska wspiera rodzimy chmurowy Euro-stack, a w lutym ponad 100 firm (od OVHCloud po Proton) wezwało unijnych decydentów do kupowania europejskich rozwiązań, zanim dominacja Big Tech stanie się bronią polityczną. Think-tank EPC poszedł dalej, proponując nawet blokadę rynkową dla niepokornych platform.

Nie jest to czcza pogróżka. Po powrocie Trumpa relacje handlowe znów iskrzą, a unijne inwestycje w AI, kwanty i półprzewodniki nabrały przyspieszenia - co przyznał sam komisarz ds. cyfrowych, wskazując te trzy sektory jako niezbędne do przetrwania ery niepewności.

Nie tylko polityka zza oceanu podniosła ciśnienie. Po rosyjskiej inwazji na Ukrainę z dnia na dzień zniknął dostęp do rakiet Sojuz, na których ESA opierała część misji. Efekt? Europejskie satelity Galileo i EarthCARE lecą dziś… Falconami 9 Elona Muska - co boleśnie przypomniało ministrom, że autonomia startowa jest więcej niż sloganem. W odpowiedzi agencja ruszyła z European Launcher Challenge, obiecując kontrakty firmom gotowym wysyłać ładunki na orbitę przed 2028 r.

To właśnie mieszanka trumpowskiej nieprzewidywalności i rosyjskiej agresji stworzyła idealne warunki do budowy nowych Ariane 6, mikro-launcherów typu RFA One czy Isar Spectrum. Gdzie dwóch się bije, tam trzeci buduje rampę startową. 

Czy Trump chciał wzmocnić światową naukę? Mało prawdopodobne. Czy to zrobił? Statystyka jest bezlitosna. ESA zwiększyła roczny budżet o ponad 70 proc. w ciągu dekady. Programy eksploracji Księżyca i Marsa dostały zielone światło, a europejskie firmy półprzewodnikowe i chmurowe zyskały polityczne paliwo, by walczyć z Big Tech o lokalne rynki.

Widać to również w sektorze PNT. Gdy Trump podpisał rozporządzenie, by uniezależnić Stany Zjednoczone od własnego GPS, Europa przyspieszyła rozwój Galileo a władze ESA otwarcie mówiły o konieczności niezależności sygnału - kolejny cichy sukces agresywnej retoryki zza Atlantyku.

Donald Trump lubi być nazywany deal-makerem. W praktyce okazał się najlepszym fundraiserem dla europejskiej nauki od czasów sputnikowego szoku. Strasząc cłami, wywracając sojusze i chwaląc America First skutecznie przekonał stary kontynent, że przyszłość elektroniki, kosmosu i cyfrowych usług trzeba finansować z własnej kieszeni. 

Czy to oznacza koniec zależności od Stanów Zjednoczonych? Jeszcze nie. Ale jeśli ESA w kilka lat potrafiła przejść z roli junior-partnera NASA do gospodarza rekordowego budżetu i lidera księżycowych inicjatyw to kolejną dekadę możemy powitać w świecie, w którym europejski startup dostarczy wam smartfon, nawigację i Internet - bez jednego dolara z Doliny Krzemowej. 

I tak oto prezydent, który obiecał uczynić Amerykę znów wielką, mimowolnie sprawił, że reszta globu poczuła przypływ finansowego testosteronu. Historia ma poczucie humoru - subtelne, ale jakże skuteczne.

*Zdjęcie otwierające: Joshua Sukoff / Shutterstock