Wideo dnia: kontynenty tańczą od miliarda lat
Jeżeli kiedykolwiek zastanawialiście się, gdzie w odległej przeszłości było wasze miasto na mapie świata, to nie szukajcie już dalej. Geologowie z Uniwersytetu w Sydney opracowali animację, na której w ciągu zaledwie 40 sekund możecie zobaczyć, jak przesuwały się poszczególne lądy na Ziemi na przestrzeni ostatniego miliarda lat.
Płyty tektoniczne to największe fragmenty skorupy ziemskiej. Same w sobie są niezwykle sztywne i powoli przesuwają się po górnej części płaszcza Ziemi. Na styku wszystkich płyt tektonicznych rejestruje się wzmożoną aktywność sejsmiczną i wulkaniczną. Badacze rozróżniają płyty kontynentalne oraz oceaniczne. Bezustannie się przemieszczając, płyty w jednych miejscach się rozchodzą, a w innych się ze sobą zderzają, tudzież zachodzą na siebie.
Jeden zespół naukowców nie byłby w stanie w żaden sposób zebrać materiału niezbędnego do stworzenia poniższej animacji. Dlatego też do wykonania jej wykorzystano dane geologiczne publikowane w periodykach naukowych przez geologów z całego świata. W ten sposób udało się w modelu uwzględnić dane z rejonów niemal całkowicie niedostępnych. Samo zbieranie, analizowanie i składanie danych zajęło badaczom ponad cztery lata.
Tektonika płyt jest ważniejsza, niż się wydaje
Fakt, że na Ziemi istnieje życie, czyni z tej planety wyjątkowe miejsce przynajmniej w znanym nam wszechświecie, ale Ziemia jest wyjątkowa także pod innym względem. Bezustanny ruch płyt tektonicznych w naszym układzie planetarnym istnieje tylko na Ziemi. Pozostałe planety skaliste: Merkury, Wenus, Mars nie wykazują żadnych śladów tektoniki.
Oba te wyróżniające Ziemię fakty są zresztą ze sobą bezpośrednio związane. To właśnie ruch skorupy ziemskiej i jej pęknięcia umożliwiają bezustanne procesy wulkaniczne, ale także uwalnianie ciepła przez dno oceaniczne. Przesuwające się na przestrzeni milionów lat płyty tektoniczne bezustannie wpływają na klimat Ziemi i umożliwiają przedostawanie się związków odżywczych z głębszych warstw Ziemi na jej powierzchnię.
Nawet żółwie tańczą szybciej
Płyty tektoniczne przesuwają się także teraz. Niedawno naukowcy opublikowali badania wskazujące na stopniowe rozszerzanie się Oceanu Atlantyckiego. Nie zmienia to jednak faktu, że jest to proces niezwykle powolny. Płyty tektoniczne przemieszczają się zaledwie o kilka centymetrów rocznie. Jeżeli jednak spojrzymy z perspektywy nie pojedynczych lat, ale milionów czy dziesiątek milionów lat procesy te stają się wyraźne i bardzo dynamiczne i nagle okazuje się, że Antarktyda, jeden z najmniej przyjaznych dla ludzi rejonów świata w odległej przeszłości znajdowała się w okolicach równika.
