Niezwykła podróż kamienia - bumerangu. Wystrzelił z Ziemi, polatał w kosmosie i wrócił

Meteoryt ten, nazwany oficjalnie Northwest Africa 13188 (NWA 13188), waży około 646 gramów i ma ciemny czerwonobrązowy kolor. Jego skład chemiczny jest bardzo podobny do pewnego rodzaju skał wulkanicznych na Ziemi. Jednak grupa naukowców, która zbadała ten kamień, uważa, że jest to meteoryt ziemski, czyli skała, która powstała na Ziemi i została wyrzucona w przestrzeń kosmiczną miliony lat temu przez potężny wybuch wulkanu lub uderzenie asteroidy. Następnie kamień ten krążył po orbicie ziemskiej przez co najmniej 10 tysięcy lat, być może znacznie dłużej, zanim ponownie wszedł w atmosferę i spadł na pustynię.

Przeczytaj także:

Jeśli naukowcy mają rację, NWA 13188 będzie uznany za pierwszy oficjalny meteoryt ziemski znaleziony na Ziemi. Ich praca została zaprezentowana na międzynarodowej konferencji geochemicznej w Lyonie we Francji w lipcu 2023 r.

Jak można odróżnić meteoryt ziemski od zwykłej skały? Jednym ze sposobów jest sprawdzenie jego powierzchni. Meteoryty mają tzw. skorupę stopienia - cienką warstwę skały, która została podgrzana i stopiona przez tarcie powietrza podczas lotu przez atmosferę. Skorupa ta jest charakterystycznym znakiem meteorytu i nie występuje w skałach wulkanicznych na Ziemi.

Innym sposobem jest analiza izotopów - form pierwiastków o różnej liczbie neutronów w jądrze. Niektóre izotopy powstają tylko pod wpływem kosmicznych promieni - wysokoenergetycznych cząstek, które poruszają się przez przestrzeń kosmiczną z prędkością zbliżoną do światła. Promienie te bombardują meteoryty i pozostawiają po sobie charakterystyczne ślady izotopowe, takie jak beryl-3, hel-10 czy neon-21.

W NWA 13188 poziom tych izotopów jest wyższy niż w jakiejkolwiek skale na Ziemi, ale niższy niż w innych meteorytach. Oznacza to, że kamień ten był wystawiony na działanie promieni kosmicznych przez dłuższy czas, ale nie tak długo jak typowe meteoryty.

Skąd więc pochodzi NWA 13188? Jak trafił do kosmosu i wrócił na Ziemię? Naukowcy mają dwie możliwe hipotezy:

Pierwsza zakłada, że meteoryt ziemski został wystrzelony bezpośrednio w przestrzeń przez ogromną erupcję wulkaniczną. Taki scenariusz jest jednak mało prawdopodobny, ponieważ nawet najsilniejsze wybuchy wulkaniczne nie są w stanie wyrzucić skał na tyle wysoko, aby przekroczyły krawędź atmosfery ziemskiej, która wynosi około 100 km nad powierzchnią. Na przykład potężna erupcja wulkanu Hunga Tonga – Hunga Ha'apai w 2022 r., porównywalna z wybuchem jądrowym o mocy 61 megaton (czyli większa niż największa bomba atomowa kiedykolwiek zdetonowana), wyrzuciła odłamki skał na wysokość "jedynie" 54 km.

Druga hipoteza sugeruje, że meteoryt ziemski został wyrwany z powierzchni Ziemi przez kolosalne uderzenie asteroidy. Taki zdarzenie mogło mieć miejsce około 10 tys. lat temu, kiedy to duża asteroida uderzyła w Ziemię. Siła tego uderzenia była na tyle duża, że mogła wyrzucić fragmenty skał ziemskich na orbitę okołoziemską.

Problem w tym, że brak jest stosunkowo młodego krateru uderzeniowego na Ziemi, który odpowiada proponowanej osi czasu. Gattacceca i jego zespół obliczyli, że gdyby asteroida o szerokości 1 km uderzyła w Ziemię 10 000 lat temu, utworzyłaby krater o szerokości około 20 km. Jednak żaden z 200 znanych kraterów uderzeniowych na Ziemi o wymaganym rozmiarze nie jest młodszy niż miliony lat. Na Saharze, gdzie odkryto NWA 13188, znajduje się 12 kraterów, ale tylko jeden z nich ma średnicę 18 km i szacuje się, że ma co najmniej 120 milionów lat.

NWA 13188 jest niezwykle cennym znaleziskiem dla nauki, ponieważ może nam wiele powiedzieć o historii Ziemi i jej interakcji z kosmosem. Naukowcy chcą zbadać dokładniej jego skład i wiek, aby ustalić, kiedy i jak został wystrzelony w przestrzeń i jak długo tam przebywał. Chcą też sprawdzić, czy meteoryt ten zawiera jakieś mikroorganizmy lub ślady życia, które mogły być przeniesione z Ziemi do kosmosu i z powrotem.

Jednak nie wszyscy zgadzają się z teorią o pochodzeniu NWA 13188. Niektórzy eksperci uważają, że kamień ten jest po prostu nietypowym meteorytem pochodzącym z innego ciała niebieskiego, a jego podobieństwo do skał wulkanicznych na Ziemi jest przypadkowe. Aby to wykluczyć, potrzebne są dalsze badania i porównania z innymi meteorytami.

Czy NWA 13188 jest pierwszym meteorytem ziemskim znalezionym na Ziemi? Czy jest to tylko dziwny kosmiczny kamień? Odpowiedź na to pytanie może być trudna do uzyskania, ale na pewno fascynująca.