Wyjaśniamy czym jest DARPA. Ta agencja zmieniła świat więcej razy, niż myślisz

Myśląc o amerykańskich wynalazkach, które zmieniły świat, przed oczami mamy wielkie korporacje, laboratoria oraz komputery tworzone w garażu. Jednak osoby, które o historii technologicznych przełomów wiedzą więcej, utożsamiają rozwój tej dziedziny z jeszcze jedną rzeczą: armią.

Bo to właśnie wyścigowi zbrojnemu w obszarze innowacji technologicznych zawdzięczamy takie wynalazki jak Internet, GPS czy nawet… Siri. A w ich sercu leży instytucja o akronimie DARPA.

DARPA - Agencja Zaawansowanych Projektów Badawczych Departamentu Obrony (ang. Defense Advanced Research Projects Agency) - to agencja badawczo-rozwojowa podlegająca amerykańskiemu Departamentowi Obrony, odpowiedzialna za rozwój (a właściwie nadzór nad rozwojem) nowych technologii dla wojska.

Nigdy nikt oficjalnie nie przyznał, dlaczego DARPA w ogóle powstała, co było tą iskierką, która popchnęła Pentagon (i ówczesnego prezydenta) do powołania nowej instytucji. Jednak jak wynika z licznych relacji byłych pracowników oraz analiz historyków, powód był jeden: konkurencja ze Związkiem Radzieckim. DARPA (a właściwie wtedy ARPA - Advanced Research Projects Agency, Agencja Zaawansowanych Projektów Badawczych) została stworzona przez prezydenta Dwighta Eisenhowera w lutym 1958 roku jako odpowiedź na wystrzelenie w kosmos pierwszego sztucznego satelity Ziemi, sondy Sputnik I.

Wydarzenie to nie tylko zaskoczyło Amerykańskie społeczeństwo, ale i naukowców oraz polityków na najwyższych szczeblach. Sputnik I krążący na orbicie Ziemi był też wizerunkową wpadką dla USA, gdyż Związek Radziecki ubiegł Stany Zjednoczone w wysłaniu na orbitę własnego satelity - sondy Explorer I - o zaledwie kilka dni.

Powołana do życia, ARPA musiała mieć także jakieś cele istnienia. Eisenhower postawił przed Agencją trzy zadania: wynieść Amerykę w kosmos (i oczywiście ubiec przy tym sowietów), chronić USA przed pociskami wystrzeliwanymi przez ZSRR i by wykrywać nuklearne testy ZSRR. Tu warto zaznaczyć, że pierwsze wysiłki Amerykanów w wyścigu kosmicznym rzeczywiście nadzorowała ARPA. Jednak w latach 60. część jej środków (przeznaczonych na finansowanie) oraz zespół odpowiedzialny za nadzorowanie projektów związanych z urządzeniami i technologią kosmiczną został przeniesiony do struktur nowopowstałej agencji kosmicznej NASA.

Z perspektywy organizacyjnej ARPA (a także współczesna DARPA) nie była jednostką badawczą. Agencja pełni rolę instytucji nadzorującej i finansującej różne projekty badawcze, które realizowane są tak przez podległe jej instytucje badawcze, jak i inne jednostki (np. prywatna firma Boston Dynamics, która na potrzeby DARPA rozwija robota Atlas).

Ponadto agencja dzieli się na kolejne biura, które indywidualnie przyglądają się projektom badawczym z poszczególnych dziedzin, m.in. Biuro Technologii Mikrosystemów czy Biuro Technologii Biologicznej. Biura raportują bezpośrednio do DARPA, która raportuje bezpośrednio do sekretarza obrony Stanów Zjednoczonych.

Dzięki zmianom, które zaszły w organizacji w latach 60., w tym odłączeniu się zespołu nadzorującego projekty kosmiczne od ARPA, Agencja mogła skupić się bardziej na swoim ogólnym celu, który realizuje do dziś: rozwijaniu wschodzących technologii na potrzeby armii.

Aby podkreślić kluczową rolę ARPA dla Departamentu Obrony Stanów Zjednoczonych, w 1972 roku do jej nazwy dodano słowo Defense. Zmianę tą niespodziewanie cofnięto w 1992 roku, by równie niespodziewanie przywrócić ją w 1996 roku.

Niezależnie od zmian nazw, przez ponad 60 lat istnienia pod skrzydłami DARPA opracowano wiele technologii, które zmieniły nie tylko armię (i to nie tylko Stanów Zjednoczonych), ale także rozwinięto liczne projekty, które wpłynęły na nasze życia. Najsłynniejszym i najbardziej wpływowym przykładem jest tu ARPANET – pierwsza rozległa sieć komputerowa oparta na protokole TCP/IP i będąca bezpośrednim przodkiem Internetu, jaki znamy dzisiaj.

Zobacz też:

DARPA odpowiedzialna jest za takie rozwiązania jak EXACTO - system snajperski wykorzystujący zdalnie sterowane pociski, program OpFires, którego celem jest opracowanie nowatorskiego systemu umożliwiającego szybkie wystrzelenie z naziemnych pojazdów hipersonicznej broni.

Na uwagę zasługuje także program ArcLight mający na celu wyposażenie okrętów takich jak krążowniki Aegis w system uzbrojenia zdolny do uderzania w cele prawie w dowolnym miejscu na globie, zwiększając tym samym siłę okrętów nawodnych do poziomu porównywalnego z tymi wyposażonymi w pociski balistyczne.

Z kolei na bardziej przyziemnej, bliżej nam płaszczyźnie, DARPA miała duży wkład w stworzenie GPS oraz… Siri. W 1959 roku DARPA współpracowała z Laboratorium Fizyki Stosowanej Uniwersytetu Johnsa Hopkinsa nad systemem Transit, który był poprzednikiem GPS. System ten wykorzystywał sygnały radiowe z satelitów do określania położenia statków i samolotów i w latach 70. został zastąpiony przez bardziej zaawansowany i precyzyjny system GPS.

Oprócz tego w 2003 roku DARPA rozpoczęła finansowanie projektu CALO - Asystenta poznawczego, który uczy się i organizuje (Cognitive Assistant that Learns and Organizes). Celem projektu CALO było opracowanie osobistego asystenta wykorzystującego technologie uczenia maszynowego.

SRI International, instytut badawczy nonprofit z siedzibą w Menlo Park w Kalifornii, wykorzystał technologie i ramy opracowane w ramach projektu CALO, aby rozpocząć osobny projekt, który ostatecznie doprowadził do powstania Siri.