REKLAMA

Nigdy nie odebraliśmy sygnału z tak daleka. Leciał do nas większą część historii wszechświata

Wodór jest absolutnie najpowszechniejszym składnikiem wszechświata. Odpowiada on za 75 proc. całej jego masy. Spoglądając w przestrzeń kosmiczną, można zobaczyć rejony, w których znajduje się więcej wodoru atomowego oraz rejony, gdzie wodór jest zjonizowany, nie wspominając już o wszystkich związkach chemicznych, których składnik stanowi. Te różne stany mówią wiele o procesach zachodzących we wszechświecie w wielkiej skali i na przestrzeni całej jego historii.

Nigdy nie odebraliśmy sygnału z tak daleka. Leciał do nas większą część historii wszechświata
REKLAMA

Sygnał emitowany przez wodór atomowy znajdujemy na długości fali równej 21 cm. To długie fale, a tym samym przenoszą niewiele energii. To z kolei oznacza, że bardzo trudno je dostrzec z dużych, kosmologicznych odległości. Najdalszy sygnał wyemitowany przez wodór atomowy jak dotąd udało się dostrzec z odległości 4,4 mld lat świetlnych.

Jest jednak we wszechświecie pewien sposób na to, aby w sprzyjających warunkach zajrzeć dalej, niż wszechświat na to pozwala. Tym sposobem jest skorzystanie z kosmicznej lupy, czyli tak zwanej soczewki grawitacyjnej.

REKLAMA
 class="wp-image-3137406"

Czytaj więcej:

Kosmiczne szkło powiększające

Jak się właśnie okazało, sposób ten sprawdza się także w poszukiwaniach bardzo odległego wodoru z wczesnych etapów istnienia wszechświata. Naukowcom korzystającym z radioteleskopu GMRT (Giant Metrewave Radio Telescope) w Indiach udało się z szumu kosmicznego wyłuskać sygnał wyemitowany przez wodór atomowy z odległości dwa razy większej niż dotychczasowy rekordzista. Fale wyemitowane w galaktyce oddalonej od nas o 8,8 miliarda lat świetlnych uległy po drodze rozciągnięciu - na skutek ekspansji wszechświata - z 21 cm do 48 cm.

 class="wp-image-3137397"
Giant Metrewave Radio Telescope. Źródło: SKAO

Za lupę soczewkę grawitacyjną posłużyła naukowcom odległa galaktyka SDSSJ0826+5630. Normalnie nie bylibyśmy w stanie dostrzec tak odległego sygnału od wodoru, ale grawitacja galaktyki leżącej między jego źródłem a nami skupiła sygnał na Ziemi i tym samym wzmocniła go aż trzydziestokrotnie, dzięki czemu GMRT był w stanie go zarejestrować. Gdyby między źródłem a nami nie było soczewki, sygnału nigdy byśmy nie dostrzegli.

REKLAMA

Co było źródłem sygnału?

Wodór atomowy co do zasady powstaje z gorącego, zjonizowanego gazu otaczającego galaktyki. Ów gaz opadając do wnętrza galaktyki, ochładza się i zamienia stopniowo najpierw w wodór atomowy, a następnie w wodór cząsteczkowy, z którego z czasem powstają gwiazdy. Obserwowanie tego pierwiastka może nam zatem powiedzieć wiele o procesach formowania galaktyk, zarówno w przeszłości, jak i obecnie.

REKLAMA
Najnowsze
Aktualizacja: 2025-10-29T21:09:37+01:00
Aktualizacja: 2025-10-29T19:53:14+01:00
Aktualizacja: 2025-10-29T18:04:46+01:00
Aktualizacja: 2025-10-29T17:38:38+01:00
Aktualizacja: 2025-10-29T17:11:02+01:00
Aktualizacja: 2025-10-29T16:58:48+01:00
Aktualizacja: 2025-10-29T16:12:03+01:00
Aktualizacja: 2025-10-29T15:27:25+01:00
Aktualizacja: 2025-10-29T15:10:05+01:00
Aktualizacja: 2025-10-29T14:49:01+01:00
Aktualizacja: 2025-10-29T13:16:47+01:00
Aktualizacja: 2025-10-29T11:52:04+01:00
Aktualizacja: 2025-10-29T11:22:46+01:00
Aktualizacja: 2025-10-29T10:35:00+01:00
Aktualizacja: 2025-10-29T09:17:29+01:00
Aktualizacja: 2025-10-29T06:47:00+01:00
Aktualizacja: 2025-10-29T06:45:00+01:00
Aktualizacja: 2025-10-29T05:48:00+01:00
Aktualizacja: 2025-10-28T18:43:45+01:00
Aktualizacja: 2025-10-28T17:44:30+01:00
Aktualizacja: 2025-10-28T17:04:27+01:00
Aktualizacja: 2025-10-28T17:02:31+01:00
Aktualizacja: 2025-10-28T16:03:48+01:00
REKLAMA
REKLAMA
REKLAMA