Do starego drzewa na cmentarzu przyczepili tablicę pamiątkową. To powinien być nagrobek przyszłości
Drzewa coraz częściej są dla odwiedzających cmentarze problemem. Krakowska nekropolia pokazuje, jak upamiętnić pamięć o zmarłych z poszanowaniem dla przyrody, która towarzyszy nam od dawna. Może to dobra recepta na cmentarz przyszłości?
Wojciech Zarzycki na swoim facebookowym profilu pokazał, jak wygląda cmentarz na krakowskim Salwatorze.
Drzewa zaczęły przerastać groby, zamiast więc je wyciąć, usunięto nagrobki. Tablice pamiątkowe przymocowano do drzew, które właściwie pełnią obecnie funkcje nagrobków – relacjonuje autor zdjęć.
Trzeba przyznać, że taki pomnik przyrody wygląda symbolicznie i naprawdę wzruszająco. W końcu to drzewo liczy pewnie sobie wiele lat, jest jednocześnie wspomnieniem dawnych czasów i nadal żyjącą rośliną. Zabrzmi to ckliwie, ale tak właśnie jest: łączy przeszłość z teraźniejszością i przyszłością. Jeśli zarządzający cmentarzem nie zmienią nastawienia, drzewo przecież może przeżyć wiele osób przychodzących dziś na cmentarz.
Tyle że takie podejście nie jest normą
Raczej dla odwiedzających bliskich drzewa są przeszkodą i ewentualnym niszczycielem nagrobków. Portal epiotrkow.pl pod koniec stycznia donosił o wycince „rozłożystego dębu”, którego w 2024 r. gałęzie faktycznie uszkodziły groby. Badania z 2020 r. wykazały, że drzewo jest zdrowe. Część osób przychodzących na cmentarz domagała się jednak wycięcia rośliny, obawiając się, że jej odpadające części mogą dokonać dalszych zniszczeń.
Rok temu Polskie Radio Białystok informowało z kolei o wycince 16 drzew. Decyzja poprzedzona została badaniem. Konserwator zabytków uznał, że rośliny są uschnięte, więc zagrażają bezpieczeństwu. Administrator został jednak zobowiązany do nasadzenia dwukrotnie większej liczby "młodych drzew szlachetnych gatunków".
Teoretycznie to dobra wiadomość, ale białostocka rozgłośnia zauważała, że „młode drzewka nie wszystkim się podobają na cmentarzu”. Sadzonki bywały niszczone i łamane „nawet po kilku latach od aklimatyzacji”. Co gorsza, atakowane są również stare drzewa, przez co ponad 220-letnia nekropolia traci swój wyjątkowy charakter.
Niektóre z tych obecnie usuwanych [drzew] – stuletnich, a nawet starszych – noszą wyraźne ślady, że ktoś im pomagał w obumarciu. Drzewa bywają kaleczone, podcinane lub podlewane substancjami powodującymi ich schnięcie – relacjonowało białostockie radio.
Tymczasem przyroda to wręcz nieodzowny element tych wyjątkowych nekropolii. Świetnym przykładem jest cmentarz w Szczecinie, największy w Polsce i trzeci w Europie.
Mimo upałów potrafi tu panować zupełnie inny mikroklimat. Do tej pory zarośnięte, zielone cmentarze kojarzyły mi się tylko i wyłącznie z takimi opuszczonymi, a jednak szczeciński przykład udowadnia, że więcej drzew niż zmarłych może mieć nawet największy cmentarz w Polsce. Jakim cudem szczecinanie nie boją się, że drzewa zniszczą im nagrobki? Bo przecież to jest najczęstsza przyczyna oddrzewiania nekropolii i zamieniania ich na betonowa pustkowia – opisywał profil ZaDrzew ZaKrzew.
Coraz więcej osób woli być jednak pochowanych właśnie w takim otoczeniu
W kolejnych miastach otwierane są ekologiczne cmentarze. Prochy zmarłych trafiają do biodegradowalnych urn, a wszelkie kwiaty czy znicze, najlepiej wykonane z naturalnych surowców, mają być zostawiane w jednym miejscu, by nie generować niepotrzebnych odpadów. Chodzi o symboliczną pamięć, a nie zawody, na czyim grobie jest najwięcej wiązanek.
Czytaj też:
Być może to właśnie przyszłość pochówków – w jak największej zgodzie z naturą. A przykład krakowskiej nekropolii pokazuje, że w taki sposób można upamiętniać zmarłych również na istniejących cmentarzach.
