To tutaj statki kończą swoje życie. Tak wygląda ich cmentarzysko
Wyobraź sobie statek wielkości wieżowca, który po latach służby na morzach osiada na plaży, gdzie zostaje systematycznie rozbierany na części. To codzienność w Gadani Ship-breaking Yard, jednym z największych złomowisk statków na świecie. Ta czasami bardzo niebezpieczna praca jest wykonywana głównie ręcznie przez tysiące nisko opłacanych pracowników.
Gadani Ship-Breaking Yard, położone na malowniczym wybrzeżu Pakistanu, to miejsce, gdzie statki kończą swoje życie, a ich elementy zyskują nowe przeznaczenie. Złomowisko statków Gadani jest co roku miejscem ostatnich chwil dziesiątek zużytych jednostek pływających. Tutaj, na rozległych plażach, potężne dźwigi i tysiące pracowników rozbierają gigantyczne okręty na mniejsze elementy, które następnie trafiają do recyklingu.
Więcej ciekawych historii o statkach przeczytasz na Spider's Web:
Zaledwie kilka lat temu na tej plaży w Pakistanie rozebrano statek, z którego można było uzyskać tyle stali, że wystarczyłoby na zbudowanie ponad 700 tys. samochodów. Ale złomowanie statków to nie tylko liczby i surowce. To skomplikowany proces, który ma swoje jasne i ciemne strony.
Spektakularne nagrania
Gadani Ship-breaking Yard słynie najbardziej z niesamowitych filmików przedstawiających stalowe pływające kolosy, które z impetem uderzają w plaże. Obraz, w którym rozpędzony wielki kontenerowiec rozcina piasek i dosłownie wjeżdża na plażę pozostaje w pamięci na długo.
Taki spektakularny manewr ma nawet swoją nazwę. Po angielski określa się go mianem "beachingu", ale w języku polskim nazywa się to sztrandowanie.
Sztrandowanie to celowe i kontrolowane doprowadzenie statku na plażę lub mieliznę. Jest to ostatni etap życia wielu dużych jednostek, szczególnie tych, które ze względu na swój wiek lub stan techniczny nie nadają się już do dalszej eksploatacji.
Proces sztrandowania jest dokładnie planowany i wymaga dużej precyzji. Statek jest kierowany na wybrane miejsce na plaży, gdzie pod wpływem własnego ciężaru osiada na mieliźnie. Następnie rozpoczyna się proces jego rozbiórki.
Statki są demontowane od dziobu. Kadłub statku, który stopniowo staje się krótszy i lżejszy, od czasu do czasu wciągany jest dalej na plażę za pomocą stalowych wciągarek linowych, aż do całkowitego złomowania.
Praca śmiertelnie niebezpieczna
W latach 80. Gadani było największą stocznią złomową na świecie, zatrudniającą ponad 30 tys. pracowników. Teraz pracuje tam 6000 osób. Złomowisko zajmuje plażę o długości 10 km.
Jest to trzecia co do wielkości stocznia rozbiórkowa statków na świecie, po Alang Ship Breaking Yard (Indie) i Chittagong Ship Breaking Yard (Bangladesz), a tuż za nią plasuje się Aliaga Ship Breaking Yard (Turcja).
Obecnie Gadani ma roczną zdolność złomowania do 125 statków wszystkich rozmiarów, w tym supertankowców. Gadani słynie z szybkości pracy - statek złomowany jest tam w ciągu 30 do 45 dni, podczas gdy w Indiach i Bangladeszu pocięcie statku o tej samej wielkości zajmuje średnio ponad sześć miesięcy.
Praca w Gadani Ship-Breaking Yard jest śmiertelnie niebezpieczna, a dzienna stawka wynosi 12 dol. Dochodzi tam do wielu wypadków, bardzo często kończących się śmiercią. Na przykład w 2016 r. wybuchła butla z gazem na jednym ze złomowanych okrętów. Zginęło co najmniej 31 osób, a kolejnych 30 uznano za zaginione. W 2024 r. zginęły tam przy pracy przynajmniej 3 osoby.
Praca robotników z Gadani została udokumentowana w różnych filmach, które stały się znane na całym świecie m.in.: "Shipbreakers" z 2004 r. i "Śmierć robotnika" z 2005 r.
Recykling statków w Gadani ma również swoje inne mroczne aspekty. Choć proces ten pozwala na odzyskiwanie cennych surowców, takich jak stal, to jednak wiąże się z poważnym zanieczyszczeniem środowiska. Plaże w tym regionie są skażone na dekady, a może i setki lat.
Główna ilustracja: Gotowy do złomowania statek osadzony na plaży Gadani. Fot. Naqiyah shabbir, CC BY-SA 4.0
