Polskie oko na niebie. Ten samolot był nam potrzebny od wielu lat
Polskie wojsko ma wkrótce otrzymać samoloty Saab GlobalEye AEW&C. Samolot Saab GlobalEye to nowoczesna maszyna, która potrafi wykrywać i śledzić różne cele na ziemi, w powietrzu i na morzu. Samolot ten jest wyposażony w zaawansowany radar, który może skanować obszar wielkości Polski w ciągu kilku minut.
Na tę informację polskie wojsko czekało od dawna. Pierwszy raz w historii nasza armia posiadać będzie samolot wczesnego ostrzegania - samolot z potężnym radarem, który pozwala dokładnie wiedzieć, co dzieje się w powietrzu w promieniu setek kilometrów. Taka maszyna znacząco wzmocni naszą siłę i bezpieczeństwo.
Szkoda tylko, że decyzja taka podejmowana jest dopiero po tragedii w Przewodowie i aferze z rosyjskim pociskiem manewrującym w lesie pod Bydgoszczą. Przez ostatnie lata nic nie robiono, by takie samoloty kupić, choć po 2014 roku powinno być to priorytetem, o czym wielokrotnie mówiono.
Samolot Saab GlobalEye stanowić będą nowe "oczy" Sił Powietrznych RP, które zapewnią im przewagę informacyjną. Samolot ten jest jednym z najnowocześniejszych i najbardziej wszechstronnych systemów rozpoznawczych na świecie. Maszyna ta może być interesująca nie tylko dla wojskowych, ale też dla miłośników lotnictwa i technologii.
Samolot Saab GlobalEye jest oparty na modelu pasażerskiego Bombardier Global 6000, który jest jednym z najszybszych latających samolotów biznesowych na świecie. Samolot ten może osiągać prędkość ponad 900 km/h i latać bez tankowania przez ponad 11 godzin. Maszyna ma też komfortową kabinę dla załogi, która składa się z dwóch pilotów i sześciu operatorów systemów.
Samolot Saab GlobalEye AEW&C jest przeznaczony dla sił powietrznych, które potrzebują stałego nadzoru nad sytuacją w swoim regionie. Samolot ten może pełnić rolę wczesnego ostrzegania przed zagrożeniami, takimi jak samoloty, śmigłowce i drony wroga, rakiety balistyczne czy okręty wojenne. Samolot może też wspierać misje poszukiwawczo-ratownicze, zwalczania terroryzmu czy ochrony granic.
Co to jest AEW&C?
AEW&C to skrót od Airborne Early Warning and Control, czyli lotniczego wczesnego ostrzegania i kontroli. Oznacza to, że samolot jest wyposażony w specjalny radar, który może skanować przestrzeń powietrzną i powierzchnię ziemi lub morza w poszukiwaniu potencjalnych zagrożeń, lub celów do ataku. Radar może również kierować innymi samolotami lub jednostkami naziemnymi w czasie ataku, obrony lub misjach rozpoznawczych. Samolot AEW&C pełni więc rolę latającego centrum dowodzenia i kontroli.
Radar Erieye ER
Radar w samolocie Saab GlobalEye jest najważniejszym elementem tego systemu. Radar nazywa się Erieye ER (Extended Range - powiększony zasięg) i jest to radar aktywnego elektronicznego skanowania fazowego (AESA), który jest zdolny do śledzenia wielu celów w dużych odległościach, zarówno w powietrzu, na morzu, jak i na lądzie. Jest zamontowany wzdłuż kadłuba samolotu i ma kształt belki. Radar może skanować obszar o głębokości 550 km i wykrywać cele o małej powierzchni odbicia radarowego, takie jak pociski manewrujące, nowoczesne myśliwce czy drony. Jest tak dokładny, że bez problemu wykryje czołg lub wóz pancerny poruszający się 500 km dalej.
Radar jest też odporny na zakłócenia, czyli broń walki elektronicznej. Radar jest połączony z systemem misji, który analizuje i prezentuje dane z radaru i innych sensorów na pokładzie samolotu. System ten może też przekazywać dane do innych jednostek za pomocą łączności satelitarnej lub radiowej. Radar w samolocie Saab GlobalEye jest więc bardzo zaawansowany i skuteczny w zapewnianiu nadzoru nad sytuacją powietrzną, morską i lądową.
Jak powstał GlobalEye?
Saab jest producentem radaru Erieye od lat 90. XX wieku. Radar ten był montowany na różnych samolotach AEW&C, takich jak szwedzki Saab 340 AEW&C czy brazylijski Embraer R-99. W 2016 roku Saab ogłosił rozpoczęcie programu integracji zmodyfikowanej wersji radaru Erieye na kanadyjskim odrzutowcu biznesowym Bombardier Global 6000, aby stworzyć nowoczesną platformę AEW&C o nazwie GlobalEye. Saab stwierdził, że program ten był odpowiedzią na zainteresowanie potencjalnych klientów.
Aby umożliwić program, Saab uzyskał dodatkowy certyfikat typu, upoważniający do modyfikacji istniejącego Global 6000 do konfiguracji GlobalEye. Proces produkcji polega na dostarczeniu gotowych Global 6000 do zakładu Saaba w Linköping, gdzie przechodzą one obszerny proces konwersji. Modyfikacje obejmują wzmocnienie kadłuba i skrzydeł, umożliwiające przenoszenie radaru Erieye oraz innych sensorów i sprzętu do walki elektronicznej na końcówkach skrzydeł.
Dodatkowo montowany jest sprzęt do zasilania i chłodzenia. Aby poprawić przeżywalność, instalowany jest zestaw samoobrony składający się z odbiorników ostrzegania laserowego i radarowego oraz zasobników środków zakłócających.
GlobalEye może również komunikować się z innymi jednostkami za pomocą zaawansowanego systemu łączności opartego na falach radiowych i satelitarnych. System ten umożliwia przekazywanie danych taktycznych i obrazów radarowych do innych samolotów lub centrów dowodzenia naziemnych lub morskich.
Kto kupił GlobalEye?
Pierwszym klientem GlobalEye jest Zjednoczone Emiraty Arabskie (ZEA), które zamówiły trzy samoloty tego typu w listopadzie 2015 roku za około 1,27 miliarda dolarów amerykańskich. Pierwszy samolot został dostarczony ZEA w kwietniu 2020 roku, a drugi w wrześniu tego samego roku. Trzeci samolot ma być dostarczony w 2021 roku.
Drugim klientem GlobalEye jest Szwecja, która zamówiła dwa samoloty tego typu w grudniu 2020 roku za około 1 miliard dolarów amerykańskich. Zamówienie to było częścią szerszego pakietu modernizacji sił powietrznych Szwecji, który obejmował również zakup nowych myśliwców Gripen E/F oraz ulepszenie istniejących Gripen - C. Pierwszy samolot ma być dostarczony Szwecji w 2027 roku.
Trzecim klientem GlobalEye jest Grecja, która podpisała umowę z Saabem w maju 2021 roku na zakup dwóch samolotów tego typu za około 1,5 miliarda euro. Zamówienie to było częścią szerszego planu zbrojeniowego Grecji, który obejmował również zakup nowych myśliwców Rafale z Francji oraz ulepszenie istniejących F-16. Pierwszy samolot ma być dostarczony Grecji w 2024 roku.
Dlaczego GlobalEye jest ważny dla Polski?
GlobalEye jest jednym z najnowocześniejszych i najbardziej wszechstronnych samolotów AEW&C na świecie. Jego zalety to:
- Wysoka wydajność radaru Erieye ER, który może wykrywać i śledzić nawet niewielkie cele na duże odległości i w trudnych warunkach atmosferycznych.
- Wielozadaniowość i elastyczność, które pozwalają na wykonywanie różnych misji nadzoru powietrznego, morskiego i lądowego oraz wspieranie operacji bojowych i pokojowych.
- Długie czasy lotu i duży zasięg, które zapewniają długotrwałą obecność i pokrycie dużej przestrzeni operacyjnej.
- Wysoki komfort i bezpieczeństwo załogi, które wynikają z wykorzystania sprawdzonego i niezawodnego odrzutowca biznesowego Bombardier Global 6000/6500.
- Łatwa integracja i kompatybilność z innymi systemami obronnymi i sojuszniczymi dzięki zaawansowanemu systemowi łączności.
GlobalEye może być więc cennym narzędziem dla państw, które chcą zwiększyć swoją świadomość sytuacyjną i zdolność obronną w obliczu rosnących zagrożeń i wyzwań w dzisiejszym świecie. Samolot ten może również przyczynić się do poprawy współpracy i koordynacji między sojusznikami i partnerami w ramach NATO lub innych organizacji międzynarodowych.
Kiedy Polska może mieć samoloty Saab GlobalEye?
Jesteśmy bardzo zaawansowani, jeżeli chodzi o pozyskanie ze Szwecji samolotów wczesnego ostrzegania. Prowadzimy już szczegółowe negocjacje, mam nadzieję, że w krótkim czasie zakończą se one powodzeniem
- powiedział w poniedziałek, 21 maja, Mariusz Błaszczak, minister obrony narodowej.
