#MówięSprawdzam. Razem z ekspertami i dziennikarzami stworzyliśmy Kodeks Dobrych Praktyk w zakresie dezinformacji
Co to jest dezinformacja? Jak z nią skutecznie walczyć? Kto ją rozsiewa i w jaki sposób? To tylko kilka pytań, na które odpowiedzi znajdziecie w opublikowanym właśnie przez NASK Kodeksie Dobrych Praktyk. Wśród 11 instytucji tworzących go znalazł się także Spider’s Web+.
Właśnie opublikowaliśmy w naszym magazynie artykuł o tym, jak media mogą skutecznie przedstawiać treści, by walczyć z dezinformacją. "Oczywiście ważne jest, by demaskowały celowo zmanipulowane informacje i odkrywały brzydkie fakty, których politycy, biznes czy choćby celebryci nie chcą ujawniać. Ale nie mniej kluczowe jest, by podawały te informacje w możliwie najbardziej rzetelny sposób" - piszemy w nim, podając kilka dobrych zwyczajów dla mediów.
Jednocześnie tego samego dnia NASK, czyli Naukowo-Akademicka Sieć Komputerowa, publikuje swój ponad 20-stronicowy poradnik dotyczący dezinformacji w ogóle. Skierowany jest on zarówno do dziennikarzy, jak i odbiorców czy osób publicznych, bo każda ze stron powinna się trzymać pewnych zasad cyfrowego BHP, by nie dezinformować lub nie poddawać się dezinformacji. Dlatego powstał Kodeks Dobrych Praktyk. Pomaga on zrozumieć zachodzące w polskiej infosferze procesy dezinformacyjne, wskazuje ich charakterystykę i wybrane sposoby zapobiegania szerzenia szkodliwych treści.
Na potrzeby kodeksu powstały oczywiście także rysy i definicje. Przekazy dezinformacyjne mogą przybierać różną formę – tekstu, filmu czy zdjęcia i mogą być rozpowszechniane w sposób świadomy lub nieświadomy, ale oddziałujący negatywnie na odbiorców. Mogą wpływać na zmianę opinii, decyzji lub ugruntowanie określonego światopoglądu. W ich szerzeniu mogą brać udział np. trolle, boty, liderzy opinii, politycy, dziennikarze.
Kampanie dezinformacyjne mają na celu m.in. polaryzację społeczeństwa poprzez narzucanie narracji wzbudzających poczucie zagrożenia, strachu, wzmacniające tezy antynaukowe czy antagonizowanie konkretnych osób czy grup. Przykładem tego typu działań są agresywne komunikaty wobec ukraińskich uchodźców, rozbudzanie strachu przed zagrożeniem radiacyjnym czy świadome dyskredytowanie szczepionek przeciw COVID-19. W ostatnim czasie najczęściej dezinformacja ma swoje źródłą w kremlowskich gabinetach.
Ważne, by walczyć z dezinformacją poprzez szereg działań pozwalających na jej zduszanie. Jedną z podstaw jest fact-checking, czyli szczegółowa weryfikacja informacji pod kątem innych jej źródeł, autora, zamieszczonych obrazów etc.
Warto też zwrócić uwagę, że zgłaszanie fejków i dezinformacji do administratorów portali może wydawać się syzyfową pracą, ale w tym przypadku chodzi o skalę: im więcej zgłoszeń, tym większa szansa na reakcję portalu. Nie należy się zniechęcać, gdy nasze zgłoszenie zostanie odrzucone.
Kodeks Dobrych Praktyk w zakresie dezinformacji
W tworzeniu kodeksu w ostatnich tygodniach brali udział eksperci i dziennikarze z jedenastu organizacji: Crazy Nauka, CyberDefence24, FakeHunter, Instytut Zamenhofa, Fundacja Rozwoju Przez Całe Życie, Fundacji Nauka. To Lubię, Spider’s Web+, Stowarzyszenie Demagog, Stowarzyszenie Pravda, Stowarzyszenie Sieć Obywatelska Watchdog Polska i NASK-PIB. Z ramienia Spider’s Web+ w pracach udział brali Sylwia Czubkowska i Jakub Wątor.
Kodeks Dobrych Praktyk w zakresie dezinformacji można pobrać z tej strony. Oficjalnym hasztagiem akcji jest #MówięSprawdzam
Zdjęcie główne: Shutterstock
