Wielka Czerwona Plama na Jowiszu się rozkręca. Nikt nie wie dlaczego
Wielka Czerwona Plama na Jowiszu to największy i najbardziej spektakularny układ burzowy w całym Układzie Słonecznym. Mimo stu pięćdziesięciu lat obserwacji wciąż wiemy o nim mniej niż więcej. Teraz astronomowie zauważyli, że prędkość wiatrów w plamie zmienia się w zaskakujący sposób. Dlaczego? Oczywiście nie wiadomo.
Po kolei. Wielka Czerwona Plama to antycyklon będący stałym elementem barwnej atmosfery Jowisza. Plama znajduje się ok. 22 stopni na południe od jowiszowego równika i dzięki swoim rozmiarom jest widoczna z Ziemi nawet za pomocą amatorskich teleskopów. Jakie to rozmiary? Mimo postępującego zmniejszania się rozmiarów plamy w ostatnich latach jej średnica to ok. 16 000 km. Ziemia wciąż zmieściłaby się w całości w samej plamie.
Wielka Czerwona Plama została dostrzeżona po raz pierwszy przez Roberta Huooke’a w 1664 r. Od tego czasu jest stałym, aczkolwiek ewoluującym elementem atmosfery Jowisza. Nie wiadomo jednak, jak długo wcześniej istniała. Na przestrzeni wieków jej rozmiary bezustannie się zmieniały. W rekordowym okresie elipsa miała nawet 40 000 km długości (średnica Ziemi to 12 500 km).
Zmiany zachodzące w cyklonie są zazwyczaj niewielkie i stopniowe. Z pewnością nikt by ich nie zauważył, gdyby nie fakt, że mamy do dyspozycji tak wspaniałe urządzenie jak Kosmiczny Teleskop Hubble’a. Nasze oko na wszechświat obserwuje atmosferę Jowisza już od kilkunastu lat. Astronomowie analizujący za jego pomocą szczegóły Wielkiej Czerwonej Plamy na przestrzeni ostatnich 11 lat dostrzegli ostatnio coś nowego.
Co się dzieje z wiatrami w Wielkiej Czerwonej Plamie?
Przyglądając się ruchowi mas powietrza w Wielkiej Czerwonej Plamie na Jowiszu, astronomowie dostrzegli, że przy zewnętrznej krawędzi plamy prędkość wiatru wzrosła w ciągu ostatnich 11 lat aż o 8 procent. Aktualnie zatem wiejące tam wiatry mają prędkość 643 km/h. Uff. Żeby było jeszcze ciekawiej, prędkość wiatrów wiejących w samym centrum plamy… znacząco zmalała.
Jak na razie nie wiadomo, jakie procesy odpowiadają za tak istotne zmiany prędkości wiatru w Wielkiej Czerwonej Plamie. Jedną z trudności w określeniu przyczyn może być fakt, że nie jesteśmy w stanie zajrzeć pod najwyższą warstwę chmur w cyklonie. A to procesy zachodzące głębiej w atmosferze największej planety Układu Słonecznego mogą odpowiadać, za to, co widzimy na samym szczycie tego układu burzowego.
