Nowa na niebie: tej gwiazdy w zeszłym tygodniu nie było widać

Od czasu do czasu jednak także w gwiazdach coś się zmienia. W 2020 r. obserwowaliśmy dramatycznie spadającą jasność Betelgezy. W sierpniu mamy przez chwilę okazję zobaczyć zjawisko przeciwne.

4566 lat świetlnych od Ziemi, w kierunku gwiazdozbioru Wężownika znajduje się gwiazda RS Ophiuchi. Jest to gwiazda dobrze znana astronomom, ale niewidoczna gołym okiem. Jej jasność to zaledwie 12 magnitudo, a człowiek widzi (w absolutnie rewelacyjnych warunkach obserwacyjnych) gwiazdy o jasności maks. 6,5 magnitudo.

W rzeczywistości jednak RS Ophiuchi to układ dwóch gwiazd: białego karła i czerwonego olbrzyma. Oba składniki krążą wokół wspólnego środka masy. Biały karzeł stopniowo odziera swojego gwiezdnego towarzysza z wodoru. Gaz po spirali opada na białego karła prowadząc do wzrostu jego masy. Temperatura i ciśnienie gromadzącego się na karle gazu rosną do momentu, w którym dochodzi do eksplozji termojądrowej, w której gaz wyrzucany jest w przestrzeń kosmiczną z prędkością kilku tysięcy kilometrów na sekundę. Dochodzi do tzw. eksplozji nowej.

W przypadku RS Ophiuchi do takiej eksplozji dochodzi regularnie co 15 lat. Poprzednia taka eksplozja miała miejsce w 2006 roku. Tak się jednak składa, że eksplozja zarejestrowana po raz pierwszy 8 sierpnia 2021 r. sprawiła, że jasność gwiazdy wzrosła do 4,8 magnitudo, a tym samym gwiazda stała się widoczna gołym okiem. Przez chwilę (kilka tygodni) mamy jeszcze jedną gwiazdę na niebie. Po raz kolejny pojawi się ona za 15-20 lat.

Warto tutaj zauważyć, że układ ten należy do rzadkości. Astronomowie jak dotąd zidentyfikowali w Drodze Mlecznej zaledwie dziesięć gwiazd wielokrotnie eksplodujących jako nowe. Warto zatem postarać się odnaleźć gwiazdę na niebie. Być może za 15 lat zobaczyć podobny artykuł i przypomnicie sobie, że już tę gwiazdę widzieliście w czasach surrealistycznej pandemii koronawirusa.