REKLAMA

Tomek Wawrzyczek: Ansel Adams - piewca natury dużego formatu cz. II

Ansel Adams umiejętnie łączył dwie pasje i namiętności: przyrodę, jej piękno, wdzięk, dzikość i fotografię, niedocenianą w początkach jego twórczości, nieuznawaną za sztukę, niedocenianą też jako skuteczny oręż w promowaniu idei i wartości, kształtowaniu społeczeństwa, wpływaniu na decydentów, przyciąganiu zwolenników. Adams skutecznie z tego oręża korzystał do promowania i walki o ochronę natury w jej nienaruszonej postaci przed szkodliwymi skutkami rozwoju cywilizacji.

21.02.2013 18.27
Ansel Adams
REKLAMA
REKLAMA

Przełom w karierze fotograficznej Ansela Adamsa nastąpił po publikacji jego pierwszego portfolio, albumu “Parmelian Prints of the High Sierras”, który zawierał jedno z jego najlepszych i najbardziej rozpoznawalnych zdjęć przedstawiające zachodnią ścianę Half Dome, granitowej formacji skalnej w parku Yosemite. Na sprzedaży albumu Adams zarobił niebagatelną jak na tamte czasu sumę 4 tys. dol. Później przyszły komercyjne zamówienia na sesje fotograficzne od tych, którzy przyczynili się do wydania jego portfolio.

Zdjęcia Adamsa zostały pierwszy raz użyte do promowania ochrony środowiska naturalnego za sprawą Sierra Club

Organizacja w latach 30-tych ubiegłego stulecia starała się o stworzenie parku narodowego na terenach Kings Canyon. W celu promocji swojego projektu Sierra Club wydał limitowaną serię albumu ze zdjęciami Adamsa “Sierra Nevada: The John Muir Trial”. Klub wykorzystał też fotografie Adamsa do materiałów promocyjnych wzorowanych na reklamach komercyjnych z tą różnicą, że zamiast zdjęć stacji benzynowych, barów, samochodów, domków jednorodzinnych, pojawiły się piękne krajobrazy surowej przyrody utrwalone przez Adamsa. Kampania okazała się sukcesem. Ansel Adams nie tylko udzielał się w niej jako fotograf - aktywnie lobbował za projektem, wygłosił płomienną mowę przed członkami Kongresu. W kampanię włączył się sam prezydent Roosevelt. W 1940 roku Kings Canyon przekształcono w park narodowy.

Wieloletnia aktywność i zaangażowanie w utrzymanie środowiska naturalnego w swoim pierwotnym stanie, jednocześnie udostępnienie go ludziom, by mogli podziwiać go w całej okazałości, wykorzystanie przez Adamsa fotografii do propagowania idei ochrony przyrody zostały docenione przez rząd Stanów Zjednoczonych - w 1968 Departament Spraw Wewnętrznych przyznaje Adamsowi National Conservation Service Award, jedną z najważniejszych w Ameryce nagród przyznawanych działaczom na rzecz ochrony środowiska i zasobów naturalnych, a w 1980 otrzymuje z rąk prezydenta Jimmy’ego Cartera Prezydencki Medal Wolności.

Monotematyczność zdjęć Adamsa i jego skupienie się wyłącznie na krajobrazie, jego kompozycji i tworzących go detalach, nie podobała się niektórym krytykom

Wytykali Adamsowi, że unika człowieka, który dla nich był elementem dominującym w środowisku, jego posiadaczem niemal, że zajmuje się “bezproduktywnie” dziką przyrodą, której za niedługo i tak nie będzie, jak twierdzili. Adams był odmiennego zdania - wierzył, że człowiek może i powinien koegzystować w harmonii i równości z jego środowiskiem dzięki czemu dzikość przyrody zostanie zachowana z pożytkiem dla człowieka. Drażniły go przyczepy kempingowe, pola golfowe, baseny, hotele, które zaczęły pojawiać się w krajobrazie gór Sierra - Adams był przekonany, że bez ochrony tych terenów przez rząd, zostaną one wkrótce zadeptane przez tłumy turystów i zabetonowane kolejnymi ośrodkami wypoczynkowymi.

Lata 30-te do początku lat 40-tych XX wieku to burzliwy okres w karierze Adamsa. Jest zmuszony powziąć wiele komercyjnych zleceń by ratować finansowo ledwo co utrzymujące się studio, które z żoną odziedziczył po swoim teściu. Pracuje między innymi dla Kodaka, magazynu Fortune, koncernów Pacific Gas & Electric i AT&T, American Trust Company i dla czasopisma U.S. Camera. W 1933 roku otwiera w San Francisco własną galerię, próbuje publikować eseje o fotografii, pracuje dla Sierra Club jako fotograf. W 1935 roku wydaje swoją pierwszą książkę - podręcznik “Making a Photograph”. W 1933 roku Virginia Adams, żona Ansela, rodzi mu syna Michaela. W 1935 roku na świat przychodzi Anne, córka artysty.

Kariera Adamsa nabiera tempa

Staje się twórcą rozpoznawanym i docenianym. Podróżuje głównie po zachodnich stanach Ameryki fotografując najczęściej góry, nie unikając przy okazji innych tematów. W 1931 roku Adams ma swoją pierwszą solową wystawę w Smithsonian Institute, na którą złożyło się 60 fotografii z gór High Sierra. Wystawa została gorąco przyjęta przez odwiedzających i, co ważniejsze, przez media. Adams jakby nie dostrzega wagi swojego sukcesu i wraca do doskonalenia warsztatu. W tamtym okresie używa małej przesłony i długiego czasu naświetlania przy naturalnym świetle, by wyostrzyć detale motywu zdjęcia i uzyskać większą głębię ostrości. W 1932 roku z Imogenem Cunninghamem i Edwardem Westonem zakłada Grupę f/64, która koncentrowała się na wykonywaniu fotografii bez wykorzystywania zasad wywodzących się z innych dziedzin sztuki. Miała to być, jak głosił manifest Grupy, fotografia “czysta i prosta”.

W 1941 roku w Nowym Meksyku, dokąd udał się ze znajomymi artystami: malarką Georgią O’Keeffe i fotografami Alfredem Stieglitzem i Paulem Strandem, robi nocne zdjęcie, które w niedalekiej przyszłości przyniesie mu stabilizację finansową - słynny “Moonrise, Hernandez, New Mexico”, przedstawiające wschodzący księżyc nad niewielką osadą z przylegającym do niej cmentarzem, leżącą na zamkniętej łańcuchem górskim równinie. W 1943 roku fotografię publikuje “U.S. Camera”, najpopularniejszy magazyn poświęcony tematyce fotografii ówczesnych czasów. W 1944 roku zdjęcie jest wystawione w Muzeum Sztuki Nowoczesnej. Jego odbitki wykonywane przez Adamsa przez 40 lat przyniosły artyście łącznie 25 mln dolarów przychodu. Dom aukcyjny Sotheby’s sprzedał jedną z nich za rekordową kwotę ponad 600 tys. dolarów. Adams dzięki temu zdjęciu mógł pozwolić sobie na niezależność finansową i ograniczyć realizację projektów komercyjnych skupiając się na tym, co kochał najbardziej: na przyrodzie i jej fotografowaniu.

Ansel był człowiekiem wrażliwym nie tylko na przyrodę, ale i na ludzi

Podobnie jak do ratowania środowiska naturalnego, do walki o zachowanie jego dzikiego piękna niezmienionego ręką człowieka, wykorzystuje fotografię do opisywania ludzkich tragedii, nieszczęść, wykluczenia. Razem z fotografami Dorotą Lange i Walkerem Evansem chce wpływać przy pomocy sztuki na społeczeństwo i polityków. Adams wykorzystuje fotografię między innymi w walce o ochronę naturalnej przyrody gór Sierra, parku Yosemite i kalifornijskiego wybrzeża Big Sur, do krytykowania internowania Japończyków mieszkających w Stanach Zjednoczonych w okresie II Wojny Światowej i do promowania znikającej kultury Indian żyjących w rezerwatach.

W 1952 roku Ansel Adams współtworzy pismo “Aperture”, które w intencji założycieli ma stać się poważnym magazynem, którego zadaniem będzie promocja najlepszych twórców i innowatorów fotografii oraz początkujących fotografów. Propaguje fotografie na różne sposoby. Przez ponad 20 lat prowadzi zajęcia i warsztaty dla studentów, uczy tysiące amatorów techniki robienia i obróbki zdjęć. Wpaja swoim uczniom, że „łatwo jest zrobić zdjęcie, ale zrobienie mistrzowskiego dzieła w fotografii jest trudniejsze niż w jakiejkolwiek innej sztuce”. Wydaje podręczniki o fotografii, w tym najbardziej znane “The Camera”, “The Negative” i “The Print” oraz “Natural Light Photography” i “Artificial Light Photography”. Pracuje przez jakiś czas jako etatowy konsultant w firmie Polaroid, którą założył jego wieloletni przyjaciel Edwin Land. Nadal przyjmuje komercyjne zlecenia. W 1963 roku na zlecenie Clarka Kerra, ówczesnego Prezydenta Uniwersytetu Kalifornijskiego wykonuje z Nancy Newhall zdjęcia kampusu uniwersyteckiego z okazji jego stulecia, które zostają opublikowane w 1967 roku.

Przez całe lata 60-te zdjęcia Adamsa są wystawiane w wielu galeriach i muzeach - było to docenienie nie tylko twórczości samego Adamsa, ale i fotografii jako takiej, wreszcie uznanej za sztukę. W latach 70-tych Adams skupia się głównie na wywoływaniu archiwalnych negatywów. Ich odbiorcami są przeważnie powstające przy muzeach sztuki wydziały fotografii. W 1974 roku Metropolitam Museum of Art urządza retrospektywną wystawę prac Adamsa.

Przez większość swojego życia Adams posługiwał się głównie aparatami wielkoformatowymi

Fotografował też aparatami Polaroida, a w ostatnich dwudziestu latach swojego życia używał aparatów Hasselblada. Lwią część jego dorobku stanowią fotografie czarno-białe, choć eksperymentował też z fotografią kolorową. Nie był jednak do końca zadowolony z ich efektów. Wydawało mu się, że niedoskonałość technologii, która nie potrafiła wiernie przenieść oryginalną kolorystykę fotografowanej kompozycji na odbitkę, nie pozwala Adamsowi, nadpobudliwemu perfekcjoniście, w pełni kontrolować proces powstawania zdjęcia w każdym aspekcie i w każdym czynniku mającym wpływ na jego ostateczny wygląd. Twierdził ponadto, że kolor dekoncentruje fotografa, przez co nie jest on w stanie wykorzystać całego swojego potencjału podczas fotografowania. Mówił, że sam potrafi uzyskać o wiele lepsze odczucia koloru dzięki dobrze zaplanowanemu kompozycyjnie i technicznie zdjęciu czarno-białemu.

Udział Anselma Adamsa w historii fotografii i zasługi dla jej rozwoju, popularyzacji i promocji jest ogromny. Między innymi dzięki owocom jego twórczości fotografia została wyniesiona do poziomu sztuki na równi z malarstwem. Był pionierem wykorzystywania fotografii jako narzędzia nie tylko uwieczniania obrazów, ale również wyrażania woli, rozpowszechniania idei i kształtowania świadomości. Na zlecenie prezydenta Cartera wykonał pierwszy w historii fotoportret Prezydenta Stanów Zjednoczonych. Jedna z jego fotografii, “The Tetons and the Snake River”, została razem z 115 innymi zdjęciami zapisana na złotej płycie i wysłana w kosmos na pokładzie sondy kosmicznej Voyager jako przesłanie dla potencjalnych pozaziemskich cywilizacji od mieszkańców Błękitnej Planety.

Zasługi Adamsa dla ruchu ochrony i popularyzacji przyrody są nie mniejsze niż to, czego dokonał w fotografii. Trudno właściwie powiedzieć, czy był większym aktywistą, czy artystą. Wydaje się, że i jednym, i drugim jednocześnie. Cierpiał widząc, jak jego ukochane góry Sierra czas popycha w ramiona “ery turystyki”, jak dzika przyroda spychana jest systematycznie na ubocze, jak wszystko zalewają ludzie i podążająca za nimi cywilizacja. “Samotność, tak istotna dla indywidualności człowieka, niemal nie istnieje” - mówił. Nie był przeciwnikiem postępu jako takiego, był zwolennikiem zrównoważonego rozwoju człowieka współżyjącego na równych prawach z przyrodą.

Adams umiera na zawał serca 22 kwietnia 1984 roku w szpitalu w Monterey, w Kaliforni, w wieku 82 lat.

Założone w 1952 roku przez artystę i jego żonę Muzeum Ansela Adamsa można odwiedzić w Internecie pod adresem anseladams.org. Na głównej stronie umieszczono słynny “Moonrise, Hernandez, New Mexico”. The Ansel Adams Gallery, która powstała na bazie galerii Best’s Gallery prowadzonej przez teścia Adamsa, jest dostępna w sieci pod adresem anseladams.com.

REKLAMA
Tomasz Wawrzyczek

Tomasz Wawrzyczek - rocznik 1969, z wykształcenia informatyk, z zawodu projektant GUI, z zamiłowania fotograf, dumny ojciec, szczęśliwy mąż, miłośnik bardzo, bardzo starych aparatów fotograficznych.

REKLAMA
Najnowsze
Aktualizacja: tydzień temu
Aktualizacja: tydzień temu
Aktualizacja: tydzień temu
REKLAMA
REKLAMA
REKLAMA