Gigantyczny podwodny dron przekazany wojsku. Największy w Europie

To nie tylko nowa jednostka w brytyjskiej flocie. To potężna zapowiedź przyszłości bezzałogowych działań morskich – i to nie w filmach science-fiction, ale tu i teraz, w wodach Atlantyku i Morza Północnego.

Excalibur to nie kolejny eksperymentalny gadżet zamknięty w laboratoriach. To realne narzędzie operacyjne, które może działać samodzielnie pod wodą przez setki mil morskich. Jego masa to aż 19 t, a długość wynosi 12 m, czyli mniej więcej tyle, co autobus miejski.

Pojazd ma 2,2 m szerokości, co oznacza, że idealnie mieści się w standardowym 40-stopowym kontenerze – i to nie jest przypadek. Mobilność i możliwość szybkiego transportu to klucz w nowoczesnych konfliktach.

Wnętrze Excalibura kryje modułową przestrzeń ładunkową o wymiarach 2 x 2 x 2 m, do której dostęp można uzyskać zarówno od góry, jak i od spodu kadłuba. Dzięki temu można łatwo montować lub wypuszczać urządzenia, np. drony czy sensory, bez konieczności wynurzania jednostki.

Dodatkowe przestrzenie ładunkowe w dziobie i rufie pozwalają na montaż czujników i dodatkowego wyposażenia – to jak pływające laboratorium przyszłości.

Choć Excalibur wygląda jak gotowy do akcji, najbliższe dwa lata upłyną mu na intensywnych testach w morskich warunkach. Celem nie będzie tylko sprawdzenie działania samej jednostki, ale też praktyczne przetestowanie współpracy pojazdów klasy XLUUV z innymi okrętami oraz sprawdzenie ich przydatności w realnych scenariuszach bojowych.

Nie chodzi tylko o technologię – to także okazja do zdobycia bezcennego doświadczenia, które ma dać Royal Navy przewagę nad potencjalnymi przeciwnikami w wojnie pod wodą. A trzeba przyznać, że oceaniczne terytorium Wielkiej Brytanii i jej interesy – choćby na Morzu Północnym – zasługują na solidną ochronę.

Za projekt i budowę Excalibura odpowiada firma MSubs Ltd. z Plymouth, która w grudniu 2022 r. podpisała z Royal Navy kontrakt wart 15,4 mln funtów (czyli około 78 mln zł według dzisiejszego kursu). Pierwotnie prototyp miał zostać przekazany marynarce do końca 2024 r., ale prace przeciągnęły się o pół roku. Excalibur został zwodowany 28 lutego 2025 r. w Turnchapel Wharf – dawnym terenie bazy piechoty morskiej.

Cały projekt sfinansowano w ramach programu Spearhead, realizowanego przez Departament Rozwoju Royal Navy w Portsmouth. To właśnie Spearhead skupia się na nowoczesnych technologiach zwalczania okrętów podwodnych (ZOP) i rozwijaniu morskich zdolności przyszłości.

Po chrzcie w Devonport Excalibur został formalnie przypisany do dywizjonu eksperymentalnego Royal Navy, który od końca kwietnia 2025 r. funkcjonuje w ramach nowo utworzonej komórki Disruptive Capabilities and Technologies Office (DCTO). Współpracować będzie z okrętem badawczym XV Patrick Blackett, który już od jakiegoś czasu bada nowe możliwości dla brytyjskiej floty.

To nie są jednostki operacyjne w klasycznym sensie – to raczej testowe platformy, na których sprawdza się technologie przyszłości, zanim trafią do powszechnego użycia. Ale to właśnie od nich może zależeć, jak będą wyglądały morskie działania wojenne w kolejnych dekadach.

Więcej na Spider's Web:

Warto pamiętać, że Excalibur nie powstał z myślą o klasycznym "polowaniu" na okręty wroga. Jego głównym zadaniem będzie patrolowanie i dozór podwodnej infrastruktury krytycznej, takiej jak rurociągi, kable energetyczne czy światłowodowe, zwłaszcza na obszarze Morza Północnego.

To właśnie tam znajdują się dziesiątki platform wydobywczych i setki kilometrów rurociągów, które są potencjalnym celem ataków. Excalibur będzie współpracować m.in. z jednostkami typu MROS (Multi-Role Ocean Surveillance), takimi jak RFA Proteus, który od października 2023 r. jest w służbie.

Producent nie zdradził dokładnej maksymalnej głębokości operacyjnej Excalibura, ale zapewnia, że jego konstrukcja pozwala zejść głębiej niż jakikolwiek załogowy okręt podwodny Royal Navy – czyli ponad 400 m. To ogromne możliwości operacyjne, szczególnie w kontekście działań związanych z ochroną infrastruktury czy prowadzeniem misji zwiadowczych.

Excalibur może pokonać nawet do 1000 mil morskich (około 1850 km) na jednym "oddechu". To oznacza, że może działać samodzielnie przez wiele dni, skrycie i bez obecności ludzi na pokładzie.

Excalibur to jedno z tych osiągnięć, które pokazują, że przyszłość marynarki wojennej nie musi pachnieć ropą i dźwięczeć metalem. Może być cicha, autonomiczna, zaawansowana technologicznie – i skuteczna. Nowy XLUUV Royal Navy to największy tego typu pojazd w Europie i jeden z największych na świecie. Ale równie ważne, co jego rozmiar, są ambicje, które za nim stoją.

Czy to początek nowej ery podwodnych dronów wojennych? Bardzo możliwe. I Brytyjczycy nie zamierzają w niej grać drugoplanowej roli.