Kosmos wysłał tajemniczy sygnał. Najjaśniejszy rozbłysk, jaki widzieliśmy
Astronomowie odkryli najjaśniejszy rozbłysk radiowy w historii. Powstał 130 mln lat świetlnych od Ziemi i był tak potężny, że przez ułamek sekundy przyćmił całą swoją galaktykę. To jedno z najbliższych i najbardziej tajemniczych zjawisk tego typu, jakie udało się zarejestrować.
Szybki rozbłysk radiowy to potężny błysk emisji radiowej trwający zaledwie kilka milisekund, w trakcie którego może na chwilę przyćmić wszystkie inne źródła radiowe w swojej galaktyce. Rozbłyski te mogą być tak jasne, że ich światło można zobaczyć z drugiego końca wszechświata, oddalonego o kilka miliardów lat świetlnych.
Źródła tych krótkich i olśniewających sygnałów są nieznane. Naukowcy mają jednak teraz szansę zbadać szybki rozbłysk radiowy (FRB) z niespotykaną dotąd szczegółowością.
Międzynarodowy zespół naukowców, w tym fizycy z Massachusetts Institute of Technology, wykrył bliski i ultrajasny szybki rozbłysk radiowy odległy o około 130 mln lat świetlnych od Ziemi w gwiazdozbiorze Wielkiej Niedźwiedzicy. Jest to jeden z najbliższych FRB wykrytych do tej pory. Jest to również najjaśniejszy sygnał, tak jasny, że sygnał zyskał nieformalną nazwę RBFLOAT, co oznacza „najjaśniejszy błysk radiowy wszech czasów”.
Kosmicznie rzecz biorąc, ten szybki rozbłysk radiowy znajduje się tuż obok nas. To oznacza, że mamy szansę zbadać go w najdrobniejszych szczegółach – mówi Kiyoshi Masui, adiunkt fizyki i współpracownik Instytutu Astrofizyki i Badań Kosmicznych im. Kavliego na MIT.
Wyniki odkrycia opublikowano w czasopiśmie Astrophysical Journal Letters.
Kosmiczna zagadka
Wyobraź sobie latarkę, która błyska tylko przez jedną tysięczną sekundy i to tak mocno, że jej światło widzą obserwatorzy stojący na drugim końcu kontynentu. Tak właśnie działają FRB. To niezwykle krótkie impulsy fal radiowych, które potrafią dotrzeć do nas z odległości miliardów lat świetlnych. Do dziś astronomowie zarejestrowali ich około 4000, a pierwszy odkryto dopiero w 2007 r.
Problem w tym, że wciąż nie wiemy, co dokładnie je powoduje. Najbardziej prawdopodobnymi kandydatami są magnetary, niezwykle gęste gwiazdy neutronowe, które posiadają potężne pola magnetyczne. Potrafią one generować gigantyczne ilości energii.
Więcej na Spider's Web:
Pułapka na szybkie błyski radiowe
Odkrycie nowego FRB nie byłoby możliwe bez ogromnej modernizacji jednego z najciekawszych teleskopów na Ziemi: CHIME (Canadian Hydrogen Intensity Mapping Experiment). To sieć wielkich anten w Kolumbii Brytyjskiej, przypominających metalowe rynny. Ich głównym zadaniem było mapowanie rozkładu wodoru we Wszechświecie, ale od 2018 r. są też prawdziwą maszynką do łapania radiowych błysków.
CHIME wyłapał tysiące FRB, ale do tej pory nie potrafił dokładnie wskazać miejsca, z którego pochodziły. Zmieniło się to dopiero niedawno dzięki dodatkowemu systemowi CHIME Outriggers, mniejszym, pomocniczym teleskopom rozmieszczonym w różnych częściach Ameryki Północnej. Razem tworzą gigantyczną, kontynentalną antenę, która pozwala astronomom namierzać FRB z precyzją godną snajpera.
Teraz zacznie się szukanie
16 marca 2025 r. CHIME wykrył ultrajasny błysk emisji radiowej, który automatycznie uruchomił wysięgniki CHIME do rejestracji danych. Początkowo błysk był tak jasny, że astronomowie nie byli pewni, czy był to szybki błysk radiowy (FRB), czy po prostu zdarzenie na Ziemi spowodowane na przykład impulsem w sieci komórkowej.
Sieć teleskopów zidentyfikowała i określiła nie tylko konkretną galaktykę (NGC4141 galaktyka spiralna w gwiazdozbiorze Wielkiej Niedźwiedzicy, oddalona o około 130 mln lat świetlnych), ale także region galaktyki, z którego pochodził rozbłysk. Wygląda na to, że sygnał powstał na skraju galaktyki, tuż poza obszarem formowania się gwiazd.
Precyzyjna lokalizacja FRB pozwala naukowcom badać otoczenie sygnału w poszukiwaniu wskazówek dotyczących tego, co generuje takie rozbłyski.
Choć od ich pierwszego odkrycia minęło już kilkanaście lat, szybkie rozbłyski radiowe pozostają wciąż jedną z największych zagadek współczesnej astronomii. Ich natura, przyczyny i różnorodność to temat gorących dyskusji. Najnowsze odkrycie może być przełomem.
