Pierwszy tlen w atmosferze Ziemi. Gdyby nie wulkany, to by go nie było
Dotychczas naukowcy przyjmowali, że pierwszy tlen w atmosferze Ziemi pojawił się 2,4 mld lat temu kiedy pierwsze organizmy zdolne do fotosyntezy zaczęły wykorzystywać dwutlenek węgla i wodę jako źródło energii i tym samym zaczęły uwalniać do atmosfery skutek uboczny tego procesu - tlen. Jak się jednak okazuje, nieco wcześniej tlen już miał swój debiut na naszej planecie.
Naukowcy odkryli, że tlen był obecny w ziemskiej atmosferze już 100 mln lat wcześniej. Dowody na ten krótki okres obecności tlenu odkryto w łupkach wydobytych w Australii.
Gdyby nie fosfor z wulkanu, nie byłoby tlenu
Według autorów najnowszego artykułu naukowego tlen był wtedy produkowany przez mikroorganizmy żywiące się fosforem, który przedostawał się do wody z pyłem i lawą z aktywnych wulkanów. Choć aktualnie na Ziemi fosforu jest mnóstwo, to 2,5 mld lat temu jedynym jego źródłem na Ziemi były wulkany. To właśnie one dostarczyły odpowiednich zapasów tego pierwiastka mikroorganizmom, które zaczęły z niego wytwarzać tlen. Można zatem powiedzieć, że był to wyjątkowy przypadek procesu geologicznego, który miał bezpośredni i istotny wpływ na rozwój organizmów żywych.
Chcąc potwierdzić powyższą teorię, naukowcy wrócili do Australii, do źródła łupków z Mount McRae. Naukowcy postanowili sprawdzić, czy w rdzeniach z tego rejonu uda się znaleźć ślady rtęci, która podczas erupcji wulkanicznych wyrzucana jest w górne warstwy atmosfery, po czym w ciągu kilkudziesięciu miesięcy opada na Ziemię. Jak się okazało, tuż pod warstwą łupków wskazujących na obecność tlenu udało się znaleźć ślady rtęci.
Wszystko wskazuje zatem na to, że to właśnie zastygnięta lawa oraz pył wulkaniczny uwolniły duże zapasy fosforu do wody, gdzie zajęły się nim mikroorganizmy, które zaczęły produkować tlen.
Można zatem powiedzieć, że wyniki tych badań nie tylko mówią nam wiele o początkach życia na Ziemi, ale także wskazują, gdzie astronomowie powinni szukać życia we wszechświecie. Jeżeli trafimy na pozornie pozbawione życia planety, na których zachodzą intensywne procesy wulkaniczne, być może będziemy patrzyli w odległą przeszłość naszej Ziemi, czyli na pierwsze początki życia w innym układzie planetarnym. Nigdy nie wiadomo.