Ile kosztuje pompa ciepła do ogrzewania domu i jej montaż?

Istnieje wiele powodów, by rozważyć ogrzewanie pompą ciepła. Pierwszym z nich jest oczywiście niezależność od szalejących cen gazu oraz cen i dostępności węgla. O ile pompa ciepła potrzebuje oczywiście energii elektrycznej do pracy, to jej działanie może się też okazać długofalowo tańsze od innych form ogrzewania - zwłaszcza jeśli połączymy pompę ciepła z fotowoltaiką.

Podczas budowy domu pompa ciepła to także oszczędność miejsca, bo w celu jej implementacji nie ma potrzeby budowania osobnej kotłowni czy wydzielania dużej przestrzeni na instalację. Jeśli pompa ciepła jest zamiennikiem pieca węglowego, odpada nam konieczność wydzielenia przestrzeni na składowanie opału, czy nawet zbiornika z gazem lub paliwem, jeśli mieszkamy z dala od sieci gazowniczej.

Pompy ciepła cieszą się też bardzo niską awaryjnością i długą żywotnością, co sprawia, że nawet jeśli zwrot inwestycji potrwa kilka lat, to potem przez znacznie dłuższy czas możemy się cieszyć ich niskim kosztem eksploatacji.

Pompa ciepła, lub podobne rozwiązanie, będzie zresztą niebawem nie tylko wyborem, ale koniecznością. Już dziś na mocy uchwał antysmogowych w każdym województwie kraju trwa proces wymiany starych pieców na nowe, zaś do 2050 r. z Polskich domów ma zniknąć ogrzewanie gazowe. Nie ulega wątpliwości, że ze względu na rosyjską agresję na Ukrainę ten termin może ulec przybliżeniu.

Ponadto pompy ciepła to rozwiązanie ekologiczne, bo aż 75 proc. energii potrzebnej do ogrzania budynku urządzenie pobiera z odnawialnych źródeł energii. Jeśli zaś połączymy pompę ciepła z instalacją fotowoltaiczną, możemy ten procent dodatkowo podwyższyć. To wszystko sprawia, że pompy ciepła od lat są niezwykle popularne w krajach skandynawskich. W samej tylko Szwecji pracują blisko 2 mln pomp ciepła. Kolejny milion w Finlandii i 1,4 mln w Norwegii.

W Polsce pompa ciepła to nadal egzotyka, ale wszystko wskazuje na to, że ten stan rzeczy niebawem się zmieni. Już teraz producenci notują sprzedaż na poziomie kilkudziesięciu tysięcy urządzeń rocznie, a wartość ta od 2019 r. sukcesywnie wzrasta.

Nie sposób podać jednej, stałej ceny zakupu i montażu pompy ciepła, gdyż zależy ona od zbyt wielu czynników, takich jak rodzaj urządzenia czy moc.

Najpopularniejszym typem pompy ciepła w Polsce jest powietrzna pompa ciepła. To urządzenie wolnostojące, które umieszczamy na zewnątrz lub wewnątrz budynku. Powietrzną pompę ciepła możemy podzielić na dwa rodzaje ze względu na jej konstrukcję: monoblok oraz split. Monoblok można zaś podzielić na dwa podtypy - wewnętrzny oraz zewnętrzny.

Monoblok wewnętrzny to instalacja, w której pompa i zbiornik na wodę zamontowane są we wnętrzu, a powietrze jest zaciągane i wypuszczane kanałami przewierconymi przez ściany budynku. Monoblok zewnętrzny jest zaś - jak sama nazwa wskazuje - montowany na zewnątrz, z wyjątkiem zbiornika na wodę, który znajduje się we wnętrzu budynku i łączy się rurami z modułem poza domem.

Pompy powietrzne typu split to z kolei urządzenie swoim wyglądem nieco przypominające klimatyzatory, w których mamy do czynienia z dwoma modułami. Moduł zewnętrzny odpowiada za pozyskiwanie energii z otoczenia, zaś moduł wewnętrzny przekazuje pozyskane powietrze do instalacji grzewczej, zaś łączą je rury z czynnikiem chłodniczym.

Ceny pomp ciepła wraz z instalacją wahają się średnio od 20 do 55 tys. zł. Finalna cena jest zależna od konkretnego producenta a także złożoności instalacji. Ceny różnią się też zależnie od tego, czy instalujemy pompę ciepła na etapie budowy domu, czy modernizujemy istniejącą już instalację.

Posiłkując się wskazaniami producentów można uogólnić, że orientacyjny koszt pompy ciepła typu monoblok i instalacji to:

Koszt pompy ciepła typu split wygląda natomiast następująco:

Warto też pamiętać, że większość dostawców podaje ceny pomp ciepła w kwotach netto, do których to należy jeszcze doliczyć 8 lub 23 proc. podatku VAT (zależnie od tego, czy kupujemy urządzenie wraz usługą montażu, czy samo tylko urządzenie).

Koszt pompy ciepła zależny jest też od mocy urządzenia, a ta zaś zależy tzw. punktu biwalentnego, czyli temperatury, przy której załącza się dodatkowe źródło ciepła. Istotna jest też lokalizacja; jeśli mieszkamy na obszarze, gdzie zimą temperatury regularnie spadają do poziomu poniżej zera, konieczne jest wybranie pompy ciepła o wyższym współczynniku COP, czyli sprawności pompy. Jeśli ten nie będzie odpowiedni, pompa na nic się zda w naprawdę mroźne dni.

Sprawność pompy jest też zależna od typu instalacji grzewczej w domu, a konkretnie od temperatury zasilania systemu grzewczego. Ogrzewanie podłogowe zwykle ma wyższą efektywność, więc potrzeba niższej temperatury systemu grzewczego do ogrzania domu - do 35 stopni Celsjusza. Ogrzewanie grzejnikowe potrzebuje wyższej temperatury zasilania, sięgającej ponad 50 stopni.

Kolejnym rodzajem pomp ciepła jest pompa ciepła gruntowa. Mniej popularna w Polsce ze względu na bardzo wysoki koszt instalacji i konieczność posiadania dużej działki, jednak lepiej sprawdzająca się w warunkach bardzo niskich temperatur i znacznie tańsza w eksploatacji. Nad Wisłą to jednak prawdziwa rzadkość - w 2020 r. zainstalowano ledwie ponad 5 tys. tego typu urządzeń, podczas gdy powietrznych pomp ciepła zainstalowano ponad 40 tys.

Gruntowa pompa ciepła pobiera ciepło z gruntu przy użyciu wymiennika gruntowego. Dzięki wykorzystaniu procesów termodynamicznych taka pompa jest w stanie przetworzyć energię pozyskaną z gruntu i dostarczyć ją do instalacji grzewczej. To jednak sprawia, że prócz samej pompy konieczna jest instalacja wymiennika poziomego lub pionowego.

Gruntowa pompa ciepła wymaga też wygospodarowania relatywnie dużej ilości terenu. Nie może być to teren zabudowany ani utwardzony, gdyż zarówno promienie słoneczne jak i deszcz muszą trafiać na powierzchnię orurowania pod glebą. Zazwyczaj przyjmuje się, że potrzeba terenu o powierzchni 2-3 krotnie większej niż metraż ogrzewanego domu.

Już ze względu na te wymagania pompa ciepła gruntowa jest rozwiązaniem skierowanym do domów jednorodzinnych umiejscowionych na dużej działce, podczas gdy pompa ciepła powietrzna sprawdzi się także w budownictwie szeregowym czy bliźniaczym.

O ile więc sama cena gruntowej pompy ciepła to wydatek rzędu 20-50 tys. zł netto, tak doliczają koszt kolektorów (10-25 tys. zł) i elementów elektrycznych oraz hydraulicznych, musimy być gotowi na ceny bliższe widełkom 50-100 tys. zł.

W 2022 r. dofinansowanie do pompy ciepła jest realizowane przy użyciu dwóch programów Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej - Moje Ciepło oraz Czyste Powietrze.

Program Moje Ciepło jest przeznaczony dla nowych domów i aby uzyskać dofinansowanie, musimy złożyć wniosek przed otrzymaniem dokumentów o zakończeniu budowy domu. Warunkiem otrzymania dopłaty jest też budowa domu o podwyższonym standardzie energetycznym, którego zapotrzebowanie na energię na potrzeby ogrzewania i podgrzania wody nie przekracza 63 kWh na metr kwadratowy powierzchni domu w ciągu roku. Od przyszłego roku maksymalna wartość spadnie do 55 kWh.

Dotacja do pompy ciepła z programu Moje Ciepło wynosi od 7 do 21 tys. zł i ma pokryć od 30 do 45 proc. kosztów inwestycji. Program Moje Ciepło nie zakłada przy tym progu dochodowego dla wnioskujących, choć można liczyć na korzystniejsze warunki w przypadku posiadania Karty Dużej Rodziny.

Program Czyste Powietrze jest zaś przeznaczony dla termomodernizacji starych domów. Wysokość dofinansowania jest w nim zależna od dochodów wsnioskującego. Podstawowy poziom dofinansowania przeznaczony jest dla tych, których roczny dochód nie przekracza 100 tys. (bez przeliczania na liczbę członków gospodarstwa domowego) i wynosi do 13 500 zł w przypadku pomp powietrze-woda.

Na dotację sięgającą 18 tys. zł mogą zaś liczyć gospodarstwa domowe, w których dochód miesięczny na osobę nie przekracza 1400 zł (netto) w gospodarstwie wieloosobowym lub 1960 zł (netto) w gospodarstwie jednoosobowym.

Od 2022 r. funkcjonuje także program Czyste Powietrze Plus, który ma na celu szybką termomodernizację budynków dla rodzin o niższych dochodach. To element walki Rządu z „kopciuchami”, których pozbycie się ma poprawić jakość powietrza w kraju i pozwolić spełnić wymagane normy emisji CO2.

Czyste Powietrze Plus zakłada prefinansowanie nawet 50 proc. kwoty objętej programem. Osoby z dochodem rocznym do 1000 tys. zł mogą liczyć na dofinansowanie do 30 tys. zł, zaś podwyższony poziom dofinansowania wynosi do 37 tys. zł i jest on przeznaczony dla gospodarstw domowych, w których przeciętny dochód na osobę nie przekracza 1564 zł (w gospodarstwie wieloosobowym) i 2189 zł (w gospodarstwie jednoosobowym).

Warto pamiętać, że dotacje z programu Czyste Powietrze obejmują nie tylko wymianę pieca, lecz także możliwość instalacji fotowoltaiki. Zakładając panele słoneczne możemy nie tylko cieszyć się niższym zużyciem prądu w okresach letnich, ale też znacznie niższym kosztem ogrzewania w sezonie grzewczym.