Stań na jednej nodze. Licz, ile wytrzymasz. Wynik da odpowiedź o stanie zdrowia

Niezdolność do stania na jednej nodze przez 10 sekund w średnim lub w podeszłym wieku wiąże się z niemal dwukrotnym zwiększeniem ryzyka zgonu z jakiejkolwiek przyczyny w ciągu następnych 10 lat. Tak wynika z badań prowadzonych przez niemal 12 lat przez międzynarodową grupę naukowców pod przewodnictwem dr Claudio Gil Araujo. Wyniki swoich wieloletnich badań opublikowali 21 czerwca w czasopiśmie British Journal of Sports Medicine.

Zdaniem badaczy z Wielkiej Brytanii, USA, Australii, Finlandii i Brazylii prosty i bezpieczny test równowagi, jakim jest stanie na jednej nodze, mógłby być włączony do rutynowych badań lekarskich osób starszych. Jak zauważają badacze, przeciwieństwie do siły czy elastyczności mięśni, równowaga utrzymuje się w dość dobrej kondycji aż do szóstej dekady życia, kiedy to zaczyna się stosunkowo szybko pogarszać. Mimo to proste testy na sprawdzenie równowagi nie są włączane do rutynowych badań lekarskich mężczyzn i kobiet w średnim i starszym wieku. Jako jedną z przyczyn takiego stanu rzeczy, badacze wskazują na fakt, że nie istnieje żaden standardowy test do jej przeprowadzania, a ponadto nauka dysponuje niewielką ilością twardych danych łączących równowagę z symptomami i zdarzeniami innymi niż upadki.

Międzynarodowa grupa naukowców chciała sprawdzić, czy prosty test dziesięciosekundowego stania na jednej nodze może być wiarygodnym wskaźnikiem ryzyka zgonu z jakiejkolwiek przyczyny w ciągu najbliższej dekady i czy w związku z tym może zasługiwać na włączenie do rutynowych badań lekarskich w późniejszym czasie.

W badaniu wzięło udział 1702 uczestników w wieku 51-75 lat (średnio 61 lat), których stan zdrowia bacznie obserwowano pomiędzy lutym 2009 a grudniem 2020. Dwie trzecie badanych osób stanowili mężczyźni. Uczestnikom eksperymentu wykonano pomiary masy ciała, grubości fałdu skórnego oraz obwodu talii. Przeanalizowano również szczegółowe dane dotyczące historii lekarskiej każdej z uczestniczących osób. W badaniu wzięły udział tylko osoby o stabilnym chodzie.

W ramach badania kontrolnego uczestnicy zostali poproszeni o stanie na jednej nodze przez 10 sekund bez dodatkowego wsparcia. Aby poprawić standaryzację testu, uczestnicy byli proszeni o umieszczenie przedniej części wolnej stopy na tylnej części przeciwnej kończyny dolnej, trzymając ręce przy bokach i wzrok skierowany prosto przed siebie. Dozwolone były maksymalnie trzy próby na każdej z nóg.

W sumie około 1 na 5 (20,5 proc; 348) uczestników nie zdało testu. Niezdolność do wykonania testu wzrastała wraz z wiekiem, mniej więcej podwajając się w kolejnych 5-letnich odstępach czasu, począwszy od 51-55 roku życia. Natomiast ponad połowa (około 54 proc.) osób w wieku 71-75 lat nie była w stanie ukończyć testu. Innymi słowy, osoby w tej grupie wiekowej miały ponad 11 razy większe szanse na niezdanie testu niż osoby młodsze o 20 lat.

Średni okres monitorowania każdego z uczestników wynosił 7 lat. Podczas obserwacji zmarły w sumie 123 (7 proc.) osoby: powodu nowotworów (32 proc.), chorób układu krążenia (30 proc.), chorób układu oddechowego (9 proc.) i powikłań COVID-19 (7 proc.).

Naukowcy nie zaobserwowali trendów czasowych w liczbie zgonów ani różnic w przyczynach między osobami, które były w stanie ukończyć test stania na jednej nodze, a tymi, które nie były w stanie tego zrobić. Jednak odsetek zgonów wśród osób, które nie zdały testu, był znacznie wyższy: 17,5 proc. kontra 4,5 proc. u osób zdających.

Jak podają badacze, stan zdrowia osób, które nie przeszły testu, był gorszy: znacznie większy odsetek osób był otyły i/lub cierpiał na choroby serca, cierpiały one również na wysokie ciśnienie krwi i niezdrowy profil tłuszczowy we krwi. Cukrzyca typu 2 występowała w tej grupie trzykrotnie częściej: 38 proc. w porównaniu z około 13 proc. u grupy zdolnej ustać na jednej nodze.

Po przeanalizowaniu wszystkich zebranych i dostępnych danych oraz uwzględnieniu wieku, płci i innych chorób podstawowych, niezdolność do stania na jednej nodze bez podparcia przez 10 sekund wiązała się z 84% wzrostem ryzyka zgonu z jakiejkolwiek przyczyny w ciągu następnej dekady.

Jednocześnie uczeni zastrzegają, że jest to badanie obserwacyjne i jako takie nie pozwala na ustalenie przyczyny większego odsetka zgonów. Ponieważ uczestnikami badania byli jedynie biali Brazylijczycy, wyniki mogą nie mieć szerszego zastosowania w przypadku innych grup etnicznych i narodowościowych. Ponadto badacze nie mieli do dyspozycji informacji na temat czynników potencjalnie wpływających na przebieg badania, w tym na temat upadków w przeszłości, poziomu aktywności fizycznej, diety, palenia tytoniu i stosowania leków, które mogą zaburzać równowagę.

Dr Setor Kunustor, jeden z autorów badania z optymizmem patrzy na test stania na jednej nodze i zachęca innych lekarzy oraz badaczy do podzielenia się wiedzą: