Stań na jednej nodze. Licz, ile wytrzymasz. Wynik da odpowiedź o stanie zdrowia
Stanie na jednej nodze jest głównie kojarzone z dziecięcą zabawą i prostym testem na trzeźwość podczas sobotniej imprezy. Jednak naukowcy sugerują bardziej poważne podejście, gdyż prosty test równowagi może ujawnić potencjalne problemy ze zdrowiem.
Niezdolność do stania na jednej nodze przez 10 sekund w średnim lub w podeszłym wieku wiąże się z niemal dwukrotnym zwiększeniem ryzyka zgonu z jakiejkolwiek przyczyny w ciągu następnych 10 lat. Tak wynika z badań prowadzonych przez niemal 12 lat przez międzynarodową grupę naukowców pod przewodnictwem dr Claudio Gil Araujo. Wyniki swoich wieloletnich badań opublikowali 21 czerwca w czasopiśmie British Journal of Sports Medicine.
Zdaniem badaczy z Wielkiej Brytanii, USA, Australii, Finlandii i Brazylii prosty i bezpieczny test równowagi, jakim jest stanie na jednej nodze, mógłby być włączony do rutynowych badań lekarskich osób starszych. Jak zauważają badacze, przeciwieństwie do siły czy elastyczności mięśni, równowaga utrzymuje się w dość dobrej kondycji aż do szóstej dekady życia, kiedy to zaczyna się stosunkowo szybko pogarszać. Mimo to proste testy na sprawdzenie równowagi nie są włączane do rutynowych badań lekarskich mężczyzn i kobiet w średnim i starszym wieku. Jako jedną z przyczyn takiego stanu rzeczy, badacze wskazują na fakt, że nie istnieje żaden standardowy test do jej przeprowadzania, a ponadto nauka dysponuje niewielką ilością twardych danych łączących równowagę z symptomami i zdarzeniami innymi niż upadki.
Międzynarodowa grupa naukowców chciała sprawdzić, czy prosty test dziesięciosekundowego stania na jednej nodze może być wiarygodnym wskaźnikiem ryzyka zgonu z jakiejkolwiek przyczyny w ciągu najbliższej dekady i czy w związku z tym może zasługiwać na włączenie do rutynowych badań lekarskich w późniejszym czasie.
W badaniu wzięło udział 1702 uczestników w wieku 51-75 lat (średnio 61 lat), których stan zdrowia bacznie obserwowano pomiędzy lutym 2009 a grudniem 2020. Dwie trzecie badanych osób stanowili mężczyźni. Uczestnikom eksperymentu wykonano pomiary masy ciała, grubości fałdu skórnego oraz obwodu talii. Przeanalizowano również szczegółowe dane dotyczące historii lekarskiej każdej z uczestniczących osób. W badaniu wzięły udział tylko osoby o stabilnym chodzie.
W ramach badania kontrolnego uczestnicy zostali poproszeni o stanie na jednej nodze przez 10 sekund bez dodatkowego wsparcia. Aby poprawić standaryzację testu, uczestnicy byli proszeni o umieszczenie przedniej części wolnej stopy na tylnej części przeciwnej kończyny dolnej, trzymając ręce przy bokach i wzrok skierowany prosto przed siebie. Dozwolone były maksymalnie trzy próby na każdej z nóg.
Stanie na jednej nodze może powiedzieć więcej niż myślisz
W sumie około 1 na 5 (20,5 proc; 348) uczestników nie zdało testu. Niezdolność do wykonania testu wzrastała wraz z wiekiem, mniej więcej podwajając się w kolejnych 5-letnich odstępach czasu, począwszy od 51-55 roku życia. Natomiast ponad połowa (około 54 proc.) osób w wieku 71-75 lat nie była w stanie ukończyć testu. Innymi słowy, osoby w tej grupie wiekowej miały ponad 11 razy większe szanse na niezdanie testu niż osoby młodsze o 20 lat.
Średni okres monitorowania każdego z uczestników wynosił 7 lat. Podczas obserwacji zmarły w sumie 123 (7 proc.) osoby: powodu nowotworów (32 proc.), chorób układu krążenia (30 proc.), chorób układu oddechowego (9 proc.) i powikłań COVID-19 (7 proc.).
Naukowcy nie zaobserwowali trendów czasowych w liczbie zgonów ani różnic w przyczynach między osobami, które były w stanie ukończyć test stania na jednej nodze, a tymi, które nie były w stanie tego zrobić. Jednak odsetek zgonów wśród osób, które nie zdały testu, był znacznie wyższy: 17,5 proc. kontra 4,5 proc. u osób zdających.
Jak podają badacze, stan zdrowia osób, które nie przeszły testu, był gorszy: znacznie większy odsetek osób był otyły i/lub cierpiał na choroby serca, cierpiały one również na wysokie ciśnienie krwi i niezdrowy profil tłuszczowy we krwi. Cukrzyca typu 2 występowała w tej grupie trzykrotnie częściej: 38 proc. w porównaniu z około 13 proc. u grupy zdolnej ustać na jednej nodze.
Po przeanalizowaniu wszystkich zebranych i dostępnych danych oraz uwzględnieniu wieku, płci i innych chorób podstawowych, niezdolność do stania na jednej nodze bez podparcia przez 10 sekund wiązała się z 84% wzrostem ryzyka zgonu z jakiejkolwiek przyczyny w ciągu następnej dekady.
Jednocześnie uczeni zastrzegają, że jest to badanie obserwacyjne i jako takie nie pozwala na ustalenie przyczyny większego odsetka zgonów. Ponieważ uczestnikami badania byli jedynie biali Brazylijczycy, wyniki mogą nie mieć szerszego zastosowania w przypadku innych grup etnicznych i narodowościowych. Ponadto badacze nie mieli do dyspozycji informacji na temat czynników potencjalnie wpływających na przebieg badania, w tym na temat upadków w przeszłości, poziomu aktywności fizycznej, diety, palenia tytoniu i stosowania leków, które mogą zaburzać równowagę.
Dr Setor Kunustor, jeden z autorów badania z optymizmem patrzy na test stania na jednej nodze i zachęca innych lekarzy oraz badaczy do podzielenia się wiedzą:
