Pamiętam czasy, gdy nie można było jednocześnie dzwonić i korzystać z sieci. Tak dwie dekady temu wyglądał Internet w Polsce

Uznaje się, że pierwsze połączenie internetowe w Polsce pojawiło się w sierpniu 1991 roku. Właśnie wtedy pracownik Wydziału Fizyki UW wysłał e-maila z budynku przy ulicy Hożej. Prędkości Internetu na początku lat 90. nie były, delikatnie mówiąc, powalające i wynosiły 9600 bit/s, czyli sporo mniej niż 10 kb/s.

Połączenie takie pozwalało wyłącznie na bardzo prostą komunikację. Nie można było myśleć o pobieraniu muzyki czy filmów, ale nikomu to nie przeszkadzało, ponieważ ówczesnym komputerom było bardzo daleko do multimedialnych kombajnów, którymi są dziś. Poza tym Internet był narzędziem używanym wyłącznie w nielicznych urzędach, firmach oraz instytucjach. Zdecydowana większość zwykłych zjadaczy chleba nie mogła z niego korzystać.

Wówczas Telekomunikacja Polska, największy operator telefoniczny w kraju, wprowadziła numer 0-20 21 22, który umożliwiał łączenie się z siecią za pomocą modemu telefonicznego. Część z was zapewne pamięta go z powodu charakterystycznego dźwięku, który towarzyszył łączeniu się z globalną siecią.

Usługa ta zyskała ogromną popularność w latach 1998-2001. Szybkość połączenia wynosiła do 56 kb/s, ale nikt na to nie zwracał uwagi. Cieszył fakt, że Internet w ogóle działał, a strony internetowe się ładowały. Nawet jeżeli to trwało.

O pobieraniu większych plików nadal nie myślano, ponieważ trwałoby godzinami, a korzystanie z Internetu blokowało linię telefoniczną. Działo się tak, ponieważ połączenie z Internetem było traktowane niczym rozmowa. A co za tym idzie, było rozliczane w systemie czasowym, na tzw. impulsy. Wynika to z tego, że kiedyś czas rozmowy mierzono za pomocą wypuszczania kolejnych impulsów elektrycznych.

Takie działanie połączenia internetowego sprawiało, że można było łatwo sprawdzić, czy nasz znajomy z klasy lub podwórka jest w domu. Wystarczyło do niego zadzwonić raz lub dwa. Jeżeli linia telefoniczna była zajęta przez kilka minut, oznaczało to, że prawie na pewno akurat siedzi przy komputerze. Wiązało się to też z częstymi krzykami rodziców, którzy chcieli gdzieś zadzwonić, ale nie mogli, bo ich pociecha akurat surfowała po sieci. Doświadczył ich praktycznie każdy młodociany użytkownik Internetu w latach 90.

Zazwyczaj kosztował 29 groszy za każdy impuls naliczany co trzy minuty. Łatwo można policzyć, że godzina korzystania z sieci nie tylko blokowała linię telefoniczną, ale też kosztowała niemal 6 zł. Dlatego starano się obniżyć tę cenę na różne sposoby.

Wielu internautów korzystało z sieci późną porą, ponieważ od 1998 roku pojawiła się specjalna taryfa nocna. Pomiędzy 22 wieczorem i 6 rano impuls był naliczany co 6 minut, przez co godzina surfowania kosztowała 3 zł. W czasach, gdy większość ludzi zarabiała 600-800 zł miesięcznie, to i tak była odczuwalna kwota.

Innym sposobem na korzystanie z sieci było chodzenie do kafejek internetowych. Godzina kosztowała od 2 do 4 zł. Nadal dużo? Owszem, ale zainstalowane tam łącza miały przepustowość nawet 1-2 Mb/s, więc umożliwiały pobieranie dużych ilości danych w krótkim czasie.

Dodatkowo, komputery były nowe i pozwalały na uruchamianie najnowszych gier, oczywiście w wersji pirackiej, bo właściciele kafejek niespecjalnie przejmowali się prawem autorskim. Ba, sami sprzedawali kopiowane gry po 30 zł za sztukę. Czasami taki tytuł nie działał jak należy, niekiedy miał domowego lektora z rosyjskim akcentem, często coś było nie tak. Ale i tak każdy je kupował, ponieważ typowa cena premierowego tytułu w sklepie dobijała wówczas do 200 zł, co było dla większości osób nieosiągalnym pułapem.

Internet był bardzo drogi, ale coraz więcej osób aktywnie z niego korzystało. Internet wciągał, bo był jedynym tego typu źródłem najnowszych wiadomości, rozrywki na światowym poziomie oraz nieograniczonej, nieskrępowanej niczym wiedzy. Niestety, mojej rodziny nie było wtedy stać na łącze, więc uroki modemu poznawałem przy komputerach moich kolegów.

Jednak nawet oni mieli często szlabany na korzystanie z Internetu. A to przez kiepskie oceny, a to przez złe zachowanie, a najczęściej… przez zbyt wysokie rachunki telefoniczne, które mogły wynosić nawet kilkaset złotych. Ponad pół przeciętnej wypłaty. Wyobraźcie sobie, że obecnie macie dziecko, które wydaje lekką ręką 1500-2000 zł na rozrywkę. To mniej więcej to samo.

Na szczęście z czasem Internet zaczął tanieć. Telekomunikacja Polska wprowadziła pakiety godzin do wykorzystania na połączenia modemowe. Pierwsze 30 godzin kosztowało wówczas 60 zł, co było stosunkowo dobrą ceną. Jednak po przekroczeniu pakietu jego koszt wracał na standardowy poziom.

Dlatego coraz więcej osób decydowało się na stałe łącza, czyli oferty z nielimitowanym czasem korzystania sieci. Pierwszym tego typu planem o dużej popularności był SDI - Szybki Dostęp do Internetu. Pod koniec 2001 roku aż 62 tys. abonentów korzystało z tej usługi. Jej instalacja kosztowała 856 zł, zaś abonament wynosił 139 zł miesięcznie. Niestety możliwości techniczne nie były powalające, bo maksymalny transfer wynosił zaledwie 115 kb/s - dwa razy więcej niż oferował modem.

W tym samym czasie dostępna była też Neostrada, która pozwalała na osiąganie prędkości na poziomie 2048 kb/s. Początkowo nie cieszyła się ona dużą popularnością ze względu na ograniczenia terytorialne nowej wówczas technologii ADSL. W 2001 roku wyłącznie mieszkańcy Warszawy mogli korzystać z Neostrady w wersjach 256, 512, 1024 i 2048 kb/s, które kosztowały miesięcznie 300, 500, 1000 oraz 1500 zł. Od połowy 2002 roku usługa została rozszerzona na kolejne miasta i pojawiła się Neostrada Plus o prędkości 512 kb/s oraz cenie 179 zł miesięcznie.

Największą rewolucję Neostrada przeżyła jednak w 2004 roku. Wówczas operator wprowadził tani wariant swojej usługi. Kosztował on 59 zł miesięcznie i pozwalał na korzystanie z sieci z prędkością 128 kb/s. Do dziś pamiętam szary modem Sagema, który był dołączony do pudełka z logo Telekomunikacji Polskiej. Jego instalacja była banalnie prosta, jak na tamte czasy, ale nie można go nazwać przesadnie wytrzymałym. Palił się po każdej burzy, więc w ciągu 3 lat wymieniałem go jakieś 7 razy.

Neostrada stała się wówczas tak popularna, że nowi użytkownicy sieci, którzy nie powinni z niej korzystać, byli nazywani Dziećmi Neostrady. Określenie to jest używane do dziś, a niektórzy Internauci zapewne już nie pamiętają, skąd się wzięło. Trzeba przyznać, że to właśnie najtańsza oferta Telekomunikacji Polskiej sprawiła, że liczba osób na stałe podłączonych do sieci lawinowo wzrosła. Już w pierwszym kwartale 2015 roku z Neostrady korzystało niemal 800 tys. użytkowników.

W międzyczasie Telekomunikacja Polska obniżała ceny kolejnych wersji usługi, więc korzystałem z Neostrady o prędkości 256 i 512 kb/s, a następnie 1 i 10 Mb/s. Ta ostatnia była już rozprowadzana z modemem Funbox, dzięki któremu po raz pierwszy poznałem, czym jest domowe Wi-Fi. Choć wówczas niewiele sprzętów go wykorzystywało.

Przede wszystkim rosły szybkości transferów. Standardem stawało się 10, 25 i 50 Mb/s. Obecnie typowym połączeniem z siecią jest takie o przepustowości od 50 do 250 Mb/s, oczywiście o ile na takie transfery pozwala infrastruktura. U moich rodziców, pod Białymstokiem, nadal możliwe do uzyskania transfery oscylują w granicach 5 Mb/s. Korzystanie tam z Internetu to katorga, która pozwala docenić, jak komfortowo pracuje mi się w Warszawie.

Ta sieć jednak nie różni się specjalnie od swoich poprzedników. Transfery są zwiększane, ceny nie rosną i zazwyczaj wynoszą kilkadziesiąt lub nieco ponad 100 zł miesięcznie. Można pokusić się o stwierdzenie, że obecna technologia już dochodzi do krańca swoich możliwości. Z tego powodu miejsce miedzianych kabli coraz częściej zajmuje światłowód. Jego możliwości są ogromne. Dwa lata temu Orange jako pierwszy z dużych operatorów wprowadził do Polski Internet o przepustowości 600 Mb/s, a ostatnio podwyższył prędkość połączenia do 1 Gb/s. Sam korzystam właśnie z takiego połączenia i czuję, że za kilka lat będzie to uważane za kolejny kamień milowy w historii polskiej sieci.

Jednak nie chodzi tu tylko o przepustowości. Równie istotna jest stabilność połączenia. Jako że kabel światłowodowy leży pod ziemią, nie jest narażony na czynniki atmosferyczne. Z sieci da się korzystać nawet w najgorszą pogodę. Tak długo, jak działa podłączony do prądu router.

Dodatkowo, przewód światłowodowy jest doprowadzony prosto do mieszkania, a nie do skrzynki, z której wychodzi zwykły kabel koncentryczny. Dzięki wyeliminowaniu słabych punktów instalacji udało się rozwiązać problem spadków prędkości połączeń poniżej deklarowanych poziomów. Skoro Orange mi mówi, że sieć pozwoli na pobieranie i wysyłanie plików kolejno z prędkościami 1000 i 100 Mb/s, to… tak faktycznie jest. Nie mam do czynienia z sytuacją, gdy dostaję zaledwie połowę tego, co oferuje operator. Do niedawna nie zawsze było to normą.

Zasadniczo zmieni się niewiele, oczywiście poza przepustowościami, które cały czas będą rosnąć. Połączenia światłowodowe to całkiem nowa technologia, a my nie jesteśmy w stanie wykorzystać nawet małej części jej możliwości. Mówi się, że teoretycznie pozwalają na przesyłanie danych z prędkością nawet 1 Pb/s (petabita na sekundę). Czyli tysiąca tetabitów lub miliona gigabitów na sekundę.

Nie mogę obecnie sprawdzić, czy te wartości są prawdziwe, ale… są obecnie tak dla mnie niewyobrażalne, że jestem pewien, że światłowód pozostanie z nami nie na kilka, ale na kilkanaście lub nawet kilkadziesiąt lat. To technologia przyszłości, z której możemy korzystać już dziś.

* Partnerem tekstu jest Orange.