Jak wykonać zdjęcie z ekstremalnie długim czasem naświetlania, czyli filtr ND w praktyce

Filtr szary to zasadniczo bardzo ciemny kawałek szkła, którego zadaniem jest zmniejszenie ilości światła docierającego do aparatu. W jakim celu? Ano w takim, aby uzyskać bardzo długie czasu naświetlania, także w ciągu dnia.

Aparat bez filtra szarego w ciągu dnia operuje na czasach migawki rzędu setnych lub tysięcznych części sekundy. Po założeniu filtra ND czas naświetlania w takich samych warunkach oświetleniowych może się wydłużyć nawet do 2-3 minut. Świetnie sprawdza się to w fotografii krajobrazu, gdyż ten efekt potrafi malowniczo rozmyć pędzące na niebie chmury oraz płynącą wodę.

Wszystko zależy od jego siły. Filtry ND występują w wielu odmianach, oznaczonych liczbami z zakresu od 4 do 1000. Liczba oznacza ile razy czas naświetlania będzie dłuższy. Filtr ND 100 wydłuża czas stukrotnie (zamiast 1 s, zdjęcie będziemy naświetlać 100 s).

Często moc filtrów podawana jest w jednostkach EV. Filtr zabierający 5 działek światła (5 EV) spowoduje, że czas powinniśmy wydłużyć 32-krotnie (2 do potęgi 5 to 32). Analogicznie filtr o sile 10 EV powoduje wydłużenie czasu 1024-krotnie (2^10 = 1024).

Poniżej mała ściągawka odnośnie do siły filtrów:

Powyżej wartości ND 100 producenci bardzo często ucinają końcówki. Z reguły filtr ND 500 to tak naprawdę ND 512, a ND 1000 to ND 1024. Tak małe różnice są marginalne i zaokrąglenie do pełnych setek nie wpłynie w żaden sposób na ekspozycję.

Niezbędny będzie statyw oraz pilot do wyzwolenia migawki. Zasada działania jest następująca. Przede wszystkim, zaczynamy bez nałożonego filtra. Aparat ustawiamy na statywie i ustawiamy wybrany przez nas kadr. Pracujemy w trybie A (priorytet przysłony) – warto wybrać wysoką wartość przysłony, aby wymusić jeszcze dłuższy czas naświetlania (dobrze sprawdzi się przedział f/11 – f/16). Ustawiamy najniższe dostępne w aparacie ISO, co pozwoli uzyskać najlepszą jakość. Ostrość najlepiej jest ustawić manualnie, gdyż po nałożeniu filtra moduł AF może zacząć wariować.

Po ustawieniu kadru i ostrości sprawdzamy, jaki czas naświetlania dobrał aparat. Zapamiętujemy tę wartość. Dopiero teraz nakręcamy na obiektyw filtr ND. Uwaga – po nakręceniu filtra obraz będzie tak ciemny, że prawdopodobnie nic nie zobaczymy w wizjerze lub na ekranie aparatu. Właśnie dlatego kadr trzeba dobrać przed nakręceniem filtra.

Następnie przechodzimy do trybu M i ustawiamy taką samą przysłonę i ISO jak wcześniej. Jeśli chodzi o czas naświetlania, powinniśmy ustawić tryb BULB. W tym trybie niezbędny jest pilot. Pierwsze kliknięcie pilota powoduje otwarcie migawki, drugie kliknięcie kończy ekspozycję. Sami musimy pilnować czasu naświetlania, więc przyda się stoper.

Do poprawnej ekspozycji musimy obliczyć czas, w zależności od siły naszego filtra. Dla filtra ND 1000 czas wydłużamy 1024 razy, względem zapamiętanego wcześniej czasu (z 1/10 sekundy zrobi nam się ok. 100 sekund).

Jeżeli matematyka nie jest twoją mocną stroną, skorzystaj z aplikacji mobilnej, która przeliczy czasy za ciebie. Na system Windows Phone polecam bezpłatną aplikację ND Converter, która dodatkowo ma przydatny stoper.

Po ustawieniu odpowiedniego czasu zostaje nam tylko wykonać zdjęcie. W powyższym scenariuszu klikamy przycisk na pilocie, odpalamy w tym samym momencie stoper i po 100 sekundach klikamy ponownie przycisk migawki na pilocie.

Na koniec mała rada – filtry ND są dosyć drogie, ale nie warto na nich oszczędzać. Tanie filtry nieznanych marek generują ogromne problemy z kolorami zdjęć i przeważnie powodują dużą winietę. Jeżeli uda ci się stworzyć ciekawy kadr z wykorzystanie filtra szarego, koniecznie podziel się nim w komentarzu!

Zdjęcia we wpisie są mojego autorstwa.