Poważny problem z palmą w Warszawie. Potrzebne były symulacje komputerowe

Słynna warszawska palma, która jest instalacją artystyczną autorstwa Joanny Rajkowskiej, wymagała generalnego remontu. Odsłonięta w grudniu 2002 r., przez ponad dwie dekady była wystawiona na ekstremalne warunki atmosferyczne – od palącego słońca, przez deszcze, po mrozy i zanieczyszczenia miejskie. Dotychczasowe materiały, z których wykonano palmę, zaczęły ulegać degradacji. Niezbędna była wymiana obecnych liści na nowe.

Do prac renowacyjnych zaproszono zespół z Politechniki Warszawskiej, specjalizujący się w zaawansowanych materiałach kompozytowych. Ich zadaniem było zaprojektowanie i wdrożenie rozwiązań, które zapewnią instalacji większą trwałość i odporność na warunki zewnętrzne.

Muzeum Sztuki Nowoczesnej zgłosiło się z prośbą o pomoc do Wydziału Inżynierii Materiałowej Politechniki Warszawskiej. Wyzwanie podjęli dr inż. Rafał Kozera i dr hab. Kamila Sałasińska wraz z zespołem.

Początkowo wydawało się, że to projekt, który będzie tylko ciekawy i przyjemny. Raz za razem okazywało się jednak, że nie jest tak łatwo, trzeba zadbać o wiele szczegółów i rozwiązać wiele problemów pojawiających się na każdym etapie produkcji.

Co ciekawe, już na początku pierwszym zmartwieniem okazał się dobór odpowiedniego koloru liści. Trzeba go było wybrać z palety 12 odcieni zielonego – mieszanki różnych kolorowych pigmentów w różnych proporcjach.

Więcej o technologii i sztuce przeczytasz na Spider's Web:

Aby w ogóle rozpocząć prace, najpierw potrzeba było badań wytrzymałościowych, starzeniowych oraz symulacji komputerowych. Ostatecznie do produkcji liści wykorzystano tkaniny szklane i osnowę poliuretanową. Projekt musiał uwzględniać nie tylko wykorzystywany materiał oraz specyfikę jego przetwarzania, ale także to, że liście mają łodygi i tu tę rolę pełnią stalowe pręty.

Dla zapewnienia naturalnego wyglądu palmy nieodzowne okazało się skorzystanie z symulacji komputerowych. Projekt na przestrzeni realizacji i napotykanych kolejnych problemów zmieniał się kilka razy. To wszystko wymagało testów i czasu – w sumie powstało ok. 20 próbnych liści. 

Cały proces technologiczny został opracowany przez zespół z Wydziału Inżynierii Materiałowej Politechniki Warszawskiej w ścisłej współpracy z firmą Lubas, która udostępniła swój park maszyn i dodatkowo zaangażowała swoich specjalistów. Podczas całego procesu konsultantką była oczywiście autorka instalacji Joanna Rajkowska przy wsparciu Muzeum Sztuki Nowoczesnej. 

Palma składa się z 74 liści, każdy po ok. 3–3,5 m i ważący ok. 15 kg. Nie wszystkie są takie same – są cztery różne długości liści zawieszone w ściśle określonych pozycjach. 

Wycięcie jednego liścia trwało ok. godzinę, a wykorzystywano tego maszynę do cięcia wodą. Po cięciu trzeba było jeszcze zabezpieczyć krawędzie – długość linii cięcia wynosiła ponad 100 m.

Remont palmy na rondzie de Gaulle'a to nie tylko techniczne wyzwanie, ale także symboliczne wydarzenie. Dzięki zaangażowaniu naukowców z Politechniki Warszawskiej, artystki Joanny Rajkowskiej i firmy Lubas, jedna z najbardziej charakterystycznych ikon Warszawy zyskała nowe życie. To dowód na to, że nawet najbardziej skomplikowane projekty można zrealizować, łącząc wiedzę, pasję i kreatywność.

Palma na rondzie de Gaulle'a to nie tylko instalacja artystyczna, ale też symbol współpracy sztuki i nauki. Z jednej strony, pozostaje wyrazem artystycznej wizji, a z drugiej, jest przykładem tego, jak nowoczesne technologie mogą wspierać ochronę dziedzictwa kulturowego.