Czy popularna karta graficzna klęknie przed grafiką w procesorze? Testujemy RAM, dzięki któremu może zostać pokonana

Układ graficzny Radeon 780M zintegrowany z procesorem Ryzen 7 8700G to najszybsza zintegrowana grafika w segmencie desktop i jedna z najszybszych zintegrowanych grafik w ogóle. Dziś ze wsparciem pamięci Patriot Viper 5 8000 MT/s spróbuje ona pokonać zewnętrzną kartę graficzną, a konkretnie GeForce GTX 1650. Czy to zadanie jest do wykonania?

Wedle danych Steam z maja 2024 r., GeForce GTX 1650 to druga najpopularniejsza karta graficzna używana przez #PCMASTERRACE - wyprzedza ją jedynie GeForce RTX 3060. Karta miała premierę w 2019 r. i obecnie to naprawdę nic specjalnego - ma tylko 4 GB pamięci graficznej VRAM, nie ma rdzeni odpowiedzialnych za ray-tracing i nie wspiera DLSS (zarówno jeśli chodzi o skalowanie, jak i generowanie klatek). Jakieś zalety? Jest w miarę tania - w sklepach można ją kupić za nieco ponad 600 zł.

Z kolei procesor (APU) AMD Ryzen 7 8700G z zintegrowaną grafiką Radeon 780M kosztuje niecałe 1300 zł, czyli od czasu premiery potaniał prawie 300 zł. iGPU (zintegrowanej grafice) można przypisać do 16 GB RAM. Jest wyposażona w rdzenie odpowiedzialne za ray-tracing (chociaż ich wydajność nie będzie imponować), a nawet dedykowany układ NPU do obliczeń związanych ze sztuczną inteligencją. W naszym rankingu najlepszych grafik do AI znajdują się zarówno dedykowane karty graficzne, jak i zintegrowane rozwiązania.

Testujemy GeForce GTX 1650 w wersji OC (karta fabrycznie podkręcona), więc nie omieszkamy również podkręcić zintegrowanej grafiki. Te konstrukcje korzystają z pamięci systemowej, więc będą tak szybkie jak szybka jest pamięć RAM zainstalowana w komputerze - to kluczowy element wydajności iGPU. Sięgnąłem więc po zestaw Patriot Viper Extreme 5 8000 MT/s i zobaczyłem, jakie przyniesie to efekty.

Możliwości Radeona 780M z grubsza znamy już od premierowego testu, ale tam pracował on z pamięciami 6400 MT/s. Bohater dzisiejszego testu - czyli pamięć Patriot Viper 5 Extreme - zapewni nam znacznie lepsze osiągi. W mojej platformie testowej wylądował zestaw o pojemności 48 GB (2 x 24 GB). Pozwala to przypisać do zintegrowanej grafiki 16 GB dedykowanej pamięci, a dla całej reszty wciąż zostanie 32 GB.

Testy przeprowadziłem na następującej platformie testowej:

Jak widać, nie użyłem tu ani topowej płyty głównej (chociaż wyposażonej w najlepszy chipset), ani specjalnego systemu chłodzącego. Chciałem się przekonać, ile da się wycisnąć z APU AMD w zwyczajnych domowych warunkach.

Zewnętrzna karta graficzna Gigabyte GeForce GTX 1650 OC pracowała na tej samej platformie.

Ten zestaw DDR5 to nie byle jaki zawodnik. Oferuje pojemność aż 48 GB i jest wyposażony w sterowane podświetlenie RGB (zgodne ze wszystkimi najpopularniejszymi standardami jak Gigabyte Fusion czy ASUS Aura) i osiąga 8000 MT/s. O różnicach pomiędzy MHz, a MT/s mówiliśmy sobie ostatnio, więc zerknijmy na kilka cyferek.

Piękny to zestaw - dla entuzjasty poszukującego zarówno najwyższego taktowania RAM, jak i potężnej pojemności. Zobaczmy, jak sprawdzi się w praktyce w połączeniu z AMD Ryzen 7 8700G.

Pamiętam problemy, jakie sprawiał wysoko taktowany RAM DDR5 podczas premierowych testów AMD Ryzen 8700G. Tutaj również nastawiałem się na dłuższą walkę, gdyż pamięci mają profil XMP, a nie EXPO. Tymczasem... pstryk, i działa. Wystarczyło włączyć profile pamięci. Całość była w 100 proc. stabilna, timingi ustawiły się idealnie (co wcale nie jest regułą).

Zaczniemy klasycznie od 3D Marka, ale tym razem sprawdzimy wydajność dość drobiazgowo. Z oczywistych względów (brak obsługi RT w GTX 1650) nie wykorzystaliśmy żadnych testów z użyciem ray-tracingu.

Zintegrowaną grafikę przetestowałem aż w czterech konfiguracjach:

Podkręcenie zintegrowanego układu graficznego jest możliwe tylko na płytach X670 i B650. W przypadku A620 możemy się posiłkować wyłącznie zwiększaniem taktowania RAM. Do podkręcania układu graficznego wykorzystałem mechanizm Precision Boost Overdrive (PBO) - żadnych kombinacji, proste zwiększenie taktowania zintegrowanej grafiki (200 MHz to max - czyli z 2900 MHz na 3100 MHz). Zero problemów ze stabilnością. Rdzenie CPU nie były podkręcane.

Zaznaczę jedynie, że nie twierdzę, że zastosowałem tu idealne ustawienia RAM, zwłaszcza że AM5 czasami wymaga dość zaawansowanej żonglerki FCLK, MCLK i UCLK, aby uzyskać najlepszą wydajność. W tym przypadku jedynie włączyłem profile pamięci RAM, więc jest tu spore pole do poprawy wyników.

Rzutem na taśmę, ale zintegrowana grafika zapewniła sobie zwycięstwo. Czy równie dobrze będzie podczas testów wykorzystujących DX12?

Niestety - nie udało się. Widać ładny przyrost wydajności (najbardziej skromny jest po po podkręceniu iGPU), ale do zwycięstwa trochę zabrakło.

Wyniki w Steel Nomad również wskazują na lepszą wydajność zewnętrznej karty graficznej - może nie imponującą, ale jednak.

Wytrzymajcie jeszcze małą dawką 3D Marka, bo na koniec sprawdziłem wydajność za pomocą takich ficzerów jak mesh shaders i sampler feedback.

Ok, syntetyki syntetykami, ale czy wyniki będą wyglądać podobnie podczas rzeczywistych testów w grach?

Gdy zostawimy 3D Marka w spokoju, sytuacja zintegrowanej grafiki ulega znacznej poprawie. Możemy śmiało uznać, że w Far Cry 6 mamy remis (z lekką przewagą zintegrowanej grafiki, bo 4 GB VRAM w GTX 1650 jest na wyczerpaniu).

Ojojoj, a co to się stało? GeForce GTX 1650 nie ma z integrą żadnych szans podczas starcia w Cyberpunk 2077! Zaznaczam, że podczas testów grach nie wykorzystałem żadnego "wspomagacza" w rodzaju FSR, a więc gry pracowały w natywnych rozdzielczościach.

Waszą uwagę z pewnością zwróciło stosunkowo niewielkie przyśpieszenie po przejściu z 6000 MT/s na 8000 MT/s. Dzieje się tak dlatego, że w przypadku 8000 MT/s tracimy trochę wydajności, bo przechodzimy na tryb asynchroniczny.

Zobacz inne artykuły o zintegrowanych grafikach:

Najtańsze zestawy RAM DDR5 8000 MT/s (2 x 16 GB) można obecnie kupić za nieco poniżej 1000 zł. Zestaw Patriot Viper Extreme 5 o tej pojemności to wydatek nieco ponad 1000 zł, więc niespecjalnie odbiega od innych pamięci o takim taktowaniu. Zestaw Patriota doskonale i całkowicie stabilnie działał z maksymalnym taktowaniem na platformie AMD AM5 (pomimo braku profilów EXPO) - po prostu włączamy profil pamięci. Pamięci nie sprawiały absolutnie żadnych kłopotów i działały po prostu idealnie. W Polskich sklepach nie znalazłem jeszcze zestawu w testowanej przez nas wersji (48 GB 8000 MHz RGB), ale na stronie sklepu na "X" widać zajawkę zestawu w wersji niepodświetlonej 48 GB 8200 MHz za 1300 zł.

Warto podkreślić, że w przypadku zintegrowanej grafiki wykorzystałem niewielki cooler powietrzny i nie stosowałem żadnych wymyślnych technik podkręcania czy konfiguracji i optymalizacji działania RAM. Jedyne co zrobiłem, to włączyłem profile pamięci w UEFI BIOS i zwiększyłem taktowanie iGPU za pomocą mechanizmu PBO, co zajęło mi jakieś cztery kliknięcia. To absolutnie nie koniec możliwości tej zintegrowanej grafiki i z pewnością można z niej wycisnąć jeszcze więcej wydajności.

Oczywiście należy zadać sobie pytanie, czy jest sens kupowania aż tak szybkiej pamięci RAM do APU - to znaczy sens oczywiście jest, ale tak szybkie pamięci są po prostu drogie. Pompowanie taktowania RAM za wszelką cenę nie zawsze da nam najlepsze rezultaty w przypadku modeli AMD Phoenix (a więc np. 8700G czy 8600G) - przepustowość to nie wszystko. Lepszym rozwiązaniem wydaje się być trzymanie trybu synchronicznego (który kończy się gdzieś w okolicach 6200/6400 MT/s) i szlifowanie opóźnień (CL). Co równie ważne, da się to zrobić na tanich zestawach DDR5.

O ile w przypadku testów syntetycznych w większości przypadków triumfował GeForce GTX 1650, to jeśli chodzi o rzeczywiste testy w grach sytuacja przedstawia się zgoła inaczej. Zintegrowana grafika nawiązała wyrównaną walkę w Far Cry 6 (lekko przegrywa w ustawieniach niskich i lekko wygrywa w ustawieniach średnich), ale w przypadku Cyberpunka 2077 porażka zewnętrznej karty graficznej jest sromotna.

Zintegrowana grafika Radeon 780M będzie lepszym rozwiązaniem od GeForce GTX 1650, pomimo że ten drugi generalnie powinien być nieco wydajniejszy. 4 GB VRAM w tej konstrukcji to obecnie tak absurdalnie mało, że nawet Far Cry 6 w rozdzielczości Full HD i ustawieniach niskich wyświetla ostrzeżenie (oczywiście o załadowaniu tekstur o wysokiej rozdzielczości w ogóle nie ma mowy). W ustawieniach średnich praktycznie jedziemy po bandzie, a w każdej chwili rozgrywka może się zakończyć pokazem slajdów.

Zintegrowana grafika takich problemów nie ma - możemy przeznaczyć na dedykowaną pamięć układu graficznego nawet 16 GB. Wszystko zależy od tego, jakiej pojemności zestaw sobie zafundujemy. Zintegrowany Radeon jest też konstrukcją nowocześniejszą i możemy na nim wykorzystać choćby technologię AFMF (w odróżnieniu od FSR 3 działa z większością gier), a nawet ray-tracing - może w delikatnych ilościach, ale jednak taka opcja jest.

Do tematu tej zintegrowanej grafiki jeszcze powrócimy, bo czuję, że kryje się w niej jeszcze dużo możliwości - zwłaszcza w połączeniu z tak doskonałą pamięcią jak Patriot Viper Xtreme 5.