Dlaczego nie znosimy zawracać? Oto zaskakująca przyczyna
Zamiast wybrać najkrótszą drogę, wolisz brnąć przed siebie, byle tylko nie cofać się nawet o krok? Naukowcy z Kalifornii zidentyfikowali nowe zjawisko psychologiczne, które wyjaśnia to zadziwiające zachowanie. Awersja do zawracania może mieć wpływ nie tylko na nasze codzienne decyzje, lecz także na podejmowanie poważnych życiowych wyborów.
Psychologowie z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley opisali nowe zjawisko, które nazwali awersją do zawracania. Ich badania dowodzą, że wiele osób unika najbardziej efektywnych rozwiązań, jeśli oznaczałoby to cofnięcie się w jakimkolwiek sensie – fizycznie, poznawczo czy symbolicznie. Innymi słowy, nie lubimy zaczynać od nowa, nawet jeśli to oznaczałoby szybszy i większy sukces.
Dlaczego nie chcemy zaczynać od nowa?
Jak czytamy na łamach Gizmodo, zjawisko to ma bliskie powiązania z dobrze znanym efektem utopionych kosztów, ale jest czymś zupełnie odrębnym. W serii eksperymentów, zarówno w środowisku wirtualnym, jak i w zadaniach językowych, badacze wykazali, że uczestnicy unikali bardziej racjonalnych rozwiązań tylko dlatego, że wymagały one cofnięcia się lub porzucenia dotychczasowego wysiłku. Choć oba wybory dawały identyczny efekt końcowy, większość osób wybierała ścieżkę do przodu, nawet jeśli była mniej opłacalna czasowo czy energetycznie.
Mechanizm ten działa niezwykle subtelnie, ale potrafi wpływać na wiele codziennych sytuacji, od wyboru trasy w mieście, przez zmianę planu dnia, aż po poważniejsze decyzje w pracy czy relacjach. Przykładowo: uczestnikom eksperymentu zaoferowano lot zastępczy, który skracał podróż do Nowego Jorku o aż 3 godz., ale wymagał powrotu do San Francisco. Alternatywny lot, również skracający podróż, ale nie aż w takim stopniu, startował z innego miasta, do którego trzeba było lecieć dalej. Większość badanych wybrała tę drugą, mniej sensowną opcję, tylko po to, by się nie cofać.
Psychologowie wskazują, że opór wobec cofania się ma silne zakorzenienie w naszej percepcji wysiłku i postępu. Cofnięcie się odbieramy jako stratę lub porażkę, nawet jeśli obiektywnie prowadzi nas do celu szybciej. To pułapka poznawcza, która często działa poza naszą świadomością.
Badanie z udziałem tysięcy osób
Przeprowadzono 4 eksperymenty na grupie ponad 2,5 tysiąca osób. W jednym z nich uczestnicy recytowali słowa na daną literę. Gdy zaproponowano im łatwiejszą literę, ale w sposób sugerujący zaczynanie od nowa, tylko 25 proc. zdecydowało się na zmianę. Gdy jednak prezentacja opcji nie sugerowała porzucenia wysiłku, aż 75 proc. uczestników wybierało korzystniejszą alternatywę. To pokazuje, że sposób przedstawienia decyzji ma istotne znaczenie dla naszych wyborów. Nie zawsze chodzi jednak o obiektywne dane. Często decyduje nasza emocjonalna reakcja na samą ideę cofnięcia się, nawet jeśli jest to racjonalne i korzystne.
Zobacz także:
Odkrycie awersji do zawracania jest nie tylko fascynującym uzupełnieniem naszej wiedzy o błędach poznawczych, lecz także użytecznym narzędziem do zrozumienia własnych nawyków. Ile razy nie zmieniliśmy decyzji, bo już za dużo zainwestowaliśmy? Ile razy wybraliśmy gorszą opcję tylko po to, by nie przyznać się do błędu? Świadomość tej tendencji może pomóc nam podejmować lepsze decyzje i zrozumieć, że czasem krok wstecz to tak naprawdę duży skok naprzód.
*Źródło zdjęcia wprowadzającego: GagoDesign / Shutterstock
