Jak wybrać płytę główną do komputera? To proste, gdy wiesz na co zwrócić uwagę

Samodzielne złożenie komputera to nie rocket science, czyli umiejętność nie do ogarnięcia. Jasne, trzeba sobie przyswoić pewne podstawy, ale dysponując szczyptą wiedzy technologicznej, można z powodzeniem złożyć dobrze przemyślaną maszynę.

O ile wybór procesora, czy karty graficznej jest stosunkowo prosty, to problemy pojawiają się przy płycie głównej. Nie warto przepłacać za model, którego możliwości nie wykorzystamy w pełni, ale równocześnie warto zainwestować w sprzęt rozwojowy, który w przyszłości umożliwi nam łatwy upgrade sprzętu.

Niektórzy traktują wręcz ten podzespół wręcz po macoszemu, wybierając któryś z tańszych modeli, wychodząc z założenia, że nic im więcej nie potrzeba. Takie rozumowanie też jest błędne, bowiem tanie płyty główne, ze względu na cięcia budżetowe jakie poczyniono przy ich budowie, mają mnóstwo wad - mogą się przegrzewać, nie udostępniać wielu kluczowych opcji, a te które są dostępne, wcale nie muszą działać idealnie.

Przed wyborem płyty głównej, należy się przede wszystkim zastanowić, na jakim konkretnie procesorze nam zależy. Jeśli wybierzesz procesor AMD (Ryzen) to będziesz miał pewność, że twoja płyta będzie długo wspierana przez kolejne modele procesorów, bowiem jeden rodzaj podstawki trzymany jest na rynku bardzo długo.

W przypadku procesorów Intela (Core) podstawki są niestety zmieniane dość często, więc nawet jeśli kupisz najnowszy dostępny model, to może się okazać, że kolejna generacja procesorów wymaga już innej podstawki, a tym samym wymiany płyty głównej.

W przypadku AMD mamy aktualnie do czynienia z podstawką AM5, która obsługuje procesory serii Ryzen 7000, 8000 i wiadomo już, że będzie wspierać również niewydane jeszcze modele 9000 (Granite Ridge). Płyty z podstawką AMD AM5 wykorzystują wyłącznie pamięć RAM DDR5.

W przypadku Intela aktualnie używaną podstawką jest LGA 1700, która obsługuje procesory Core 12, 13 i 14-tej generacji (co jak na Intela jest niezłym wyczynem), ale kolejna generacja procesorów będzie wymagać już nowego gniazda. Płyty z podstawką Intel LGA 1700 mogą wykorzystywać starsze pamięci DDR4 lub nowsze DDR5, więc koniecznie zwróć na to uwagę podczas wyboru płyty.

Nie wszystkie płyty z daną podstawką będą obsługiwać wszystkie modele procesorów - można to sprawdzić na stronie producenta.

Płyty główne dzielą się na trzy podstawowe segmenty: wysoki (dla entuzjastów), średni i budżetowy (ekonomiczny). Najbardziej optymalnym wyborem jest oczywiście segment średni, bowiem jest już wyposażony w elementy, których brakuje tanim płytom (np. dobre sekcje zasilania wyposażone w radiatory), a równocześnie nie dopłacamy za wiele bajerów z segmentu wysokiego, które często nie są nam potrzebne. Segment łatwo poznamy po oznaczeniu płyty, a konkretnie po modelu chipsetu, czyli układu logiki.

Można się również spotkać z nieco mniej popularnymi wersjami chipsetów (np. Intel H770), czy też w przypadku AMD wariacjami z dopiskiem "E", która mają nieco większe możliwości. Oprócz możliwości podkręcania, lepsze chipsety oferują również większą liczbę linii PCI Express, więcej nowszych portów USB, czy też obsługę PCIe 5.0.

Można też się spotkać z bardziej wypasionymi modelami płyt głównych z niższych segmentów, które potrafią kosztować więcej niż najtańsze modele z segmentu wyższego. Czy takie coś ma sens? To już zależy od indywidualnych potrzeb użytkownika.

Oczywiście w sklepach znajdziemy również płyty ze starszymi wersjami chipsetów, ale zdecydowanie warto sięgnąć po te najnowsze, bowiem tam zwykle zaimplementowane są najnowsze nowinki techniczne (nie tylko w samych układach, ale również na wyposażeniu płyty).

Nad topowymi płytami głównymi powinny zainteresować się użytkownicy, którzy po pierwsze nie mają ograniczeń budżetowych, a po drugie chcą zainwestować w najwydajniejsze procesory, które często do osiągnięcia pełni wydajności wymagają solidnych sekcji zasilania. Dodatkowo topowe chipsety mogą umożliwiać ich dalsze podkręcanie - nawet jeśli średni segment również daje możliwości OC (np. w przypadku płyt AMD), to nie będą one tak rozbudowane jak w segmencie wysokim. Najtańsze, budżetowe płyty można polecić wyłącznie użytkownikom z niewielkimi potrzebami, którzy nie będą w nich instalować wydajnych podzespołów.

Można jeszcze wyróżnić płyty główne dedykowane graczom (np. ASUS TUF Gaming), czy twórcom (np. ASUS ProArt) - w przypadku tych pierwszych możemy liczyć między innymi na więcej podświetlenia RGB, dobre układy dźwiękowe czy inne rzeczy, które przydadzą się gamerom, a w przypadku tych drugich więcej portów i możliwości rozbudowy.

Tu dochodzimy do punktu, w którym musimy wybrać obudowę, a więc i rozmiar naszego komputera. Płyty główne występują w trzech podstawowych formatach: ATX, mATX (micro ATX) i mITX (mini ITX) i z takimi samymi standardami spotkasz się w przypadku obudów - czyli po prostu określają one standard płyt, które można w nich zamontować.

Najbardziej optymalnym wyborem wydają się być średnie płyty mATX, bowiem oferują niewielki rozmiar i dostęp do dużej bazy średnich i mniejszych obudów. Odbywa się to oczywiście kosztem rozbudowy, bowiem na płytach mATX znajdziemy mniej portów i slotów niż w przypadku ATX, co jest spowodowane oczywiście mniejszym rozmiarem. Płyty mini ITX polecamy entuzjastom, którzy chcą zbudować jak najmniejszy komputer.

Zobacz inne poradniki dotyczące płyt głównych:

Tutaj wkraczamy w obszar indywidualnych potrzeb. Tu musisz określić, czy potrzeba ci modelu z gniazdkiem M.2 z obsługą PCIe 5.0, możliwością wyprowadzenia portu USB C 20 Gb/s na przód obudowy (sama obudowa oczywiście również musi to umożliwiać), instalacji potężnej pojemności pamięci RAM, portem HDMI 2.1 do zintegrowanej grafiki, kilkoma slotami PCI Express... w ten sposób można wymieniać bez końca. Jest to finalny moment wyboru płyty głównej, w którym wybierzesz konkretny model danego producenta.

Jeśli już o producentach mowa, to ASUS, MSI i Gigabyte są największymi producentami tego typu sprzętu. Do tej listy można dorzucić jeszcze ASRocka (jeśli szukamy czegoś tańszego), ale to właśnie na wielkiej trójce trzeba skupić poszukiwania. Nie zamierzam tu wyróżniać żadnego z producentów, bo każdy z nich oferuje modele o podobnej funkcjonalności, zarówno z segmentu dla entuzjastów, jak i ekonomicznego.