Kosmos zmienia mózg. Polecisz poza Ziemię i nie wrócisz już taki sam
Turyści kosmiczni po powrocie z przestrzeni kosmicznej zawsze mówią, że pobyt tam, nawet krótki, zmienia ludzi na zawsze. Okazuje się, że choć brzmi to jak banał, to faktycznie coś jest na rzeczy.
Choć astronauci i naukowcy badają wpływ przestrzeni kosmicznej na człowieka na pokładzie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej już od ponad dwóch dekad, to wciąż nie wiemy wszystkiego. Ludzki organizm, który wyewoluował do życia bezpośrednio na powierzchni Ziemi, w ziemskiej atmosferze, w warunkach ziemskiego przyciągania grawitacyjnego zmieniając to otoczenie na środowisko mikrograwitacji reaguje na taką zmianę na wiele różnych sposobów, począwszy od postępującego zaniku mięśni przez spadek gęstości kości.
Teraz naukowcy wskazują, że także w mózgu zachodzą liczne zmiany, z których część po powrocie na Ziemię nie znika. Badania mózgu 12 kosmonautów za pomocą rezonansu magnetycznego wykonane przed i po locie kosmicznym trwającym średnio 172 dni wykazały znaczące zmiany mikrostrukturalne w substancji białej, która obok substancji szarej stanowi podstawowy składnik ośrodkowego układu nerwowego. Badania wykonane siedem miesięcy po powrocie z przestrzeni kosmicznej wykazały, że część zmian była jedynie tymczasowa, jednak część utrzymywała się nawet po tak długim czasie.
Mikrograwitacja miesza w mózgu
Naukowcy wskazują, że część zmian, szczególnie tych, które odpowiadają za funkcje motoryczne czy czuciowe związana jest z przebywaniem w ekstremalnie różnym od ziemskiego środowisku mikrograwitacji. Astronauci przebywający na pokładzie stacji kosmicznej muszą od nowa nauczyć się panowania nad swoim ciałem.
W badaniach po raz pierwszy w historii wykorzystano technikę obrazowania mózgu znaną jako traktografia włókien. Pozwala ona stworzyć trójwymiarowy obraz połączeń nerwowych w mózgu i w tym konkretnym wypadku wykazać zmiany "okablowania mózgu" spowodowane przebywaniem w przestrzeni kosmicznej.
Warto jednak zauważyć, że takie zmiany w mózgu nie są czymś wyjątkowym. Ludzki mózg podlega takim zmianom także kiedy uczymy się nowych rzeczy, tworzymy wspomnienia czy zmieniamy styl życia. Jak widać pobyt w przestrzeni kosmicznej także odciska swój ślad na ludzkim mózgu.
Jak na razie nie wiadomo jak nowo odkryte zmiany w mózgu wpłyną na kosmonautów długofalowo i czy ostatecznie wszystkie zmienione obszary mózgu wrócą do stanu sprzed lotu kosmicznego. Tak czy inaczej, jeżeli człowiek chce częściej i więcej latać w przestrzeń kosmiczną w najbliższych dekadach i stuleciach, każda informacja uzyskana w badaniach tego typu będzie niezwykle cenna.
