Gdybyście chcieli przeczytać regulaminy stron, które odwiedzacie, musielibyście wziąć urlop

A wiemy, że nie czyta, bo potwierdzają to badania. Czemu się jednak dziwić, skoro zapoznanie się z polityką prywatności 96 witryn internetowych, które Polacy odwiedzają najczęściej w ciągu miesiąca, zajęłoby więcej niż pełny tydzień pracy – czyli 49 godzin.

Absurdalność tej sytuacji dobrze pokazuje próba wyobrażenia sobie przeciętnego nowego użytkownika internetu, który faktycznie nie mogąc doczekać się dołączenia do społeczności, najpierw skrupulatnie czyta regulamin. A przecież chodzi nie tylko o to, żeby się z nim powierzchownie zapoznać, ale też zrozumieć. Mówię o scenariuszu rozgrywającym się w idealnym świecie, bo trudno znać treść, jeżeli się nawet jej nie czyta, jak ma to miejsce teraz.

Mówimy tu o jednej, przeciętnej. A przecież odwiedzamy więcej stron, korzystamy z większej liczby usług. I niby to jednorazowa czynność – przy założeniu, że faktycznie zapamiętamy wszystkie istotne kwestie – ale pomnożona przez kilka serwisów i aplikacji da nam właśnie znacznie wyższy wynik.

Najdłuższa w niemal wszystkich krajach była polityka prywatności platform społecznościowych Mety (Facebook i Instagram) składająca się z 19 434 słów. Średnio jej przeczytanie zajęłoby ok. 82 minut. 17 minut trwa zaś zapoznanie się z regulaminem Twittera.

NordVPN zauważa, że w krajach anglojęzycznych (Stany Zjednoczone, Kanada, Australia i Wielka Brytania) Zoom uzyskał najgorszy wynik w teście Flescha – który określa stopień trudności w rozumieniu danego tekstu, co jest „szczególnie niepokojące, biorąc pod uwagę obawy dotyczące prywatności wokół platformy”. Przeczytanie polityki prywatności Zoom zajmuje 30 minut. Niby znacznie mniej niż w przypadku Mety, ale co z tego, skoro trudno cokolwiek zrozumieć.

W anglojęzycznych krajach kiepsko pod względem łatwości zrozumienia wypadł również Netflix. Analizujących ekspertów to martwi, wszak z platformy korzystają również młodsi widzowie.

Wydaje się to trochę niesprawiedliwe. Później wielkie platformy mogą umywać ręce i mówić: ostrzegaliśmy, mamy to na piśmie. Wydaje się, że nie tak powinno to wyglądać.

Eksperci z NordVPN zdają sobie sprawę z tego, że wielkie firmy raczej nie zmienią swojej polityki i dokumenty dalej będą długie oraz zawiłe. Co robić, jak żyć? Zaciśnięcie zębów i przebrnięcie przez skomplikowane formułki byłoby najlepsze, ale bądźmy uczciwi – pewnie bardziej kuszący będzie rozdział książki. Dlatego też specjaliści sugerują, żeby szczególną uwagę zwrócić na pierwszą część tekstów, która w większości skupia się na tym, jakie dane zbiera witryna. Jeśli okaże się, że portal czy aplikacja zbiera więcej danych, niż wydaje się to istotne dla ich usług, może to być oznaką potencjalnego nadużycia.

Warto też wyszukiwać słowa kluczowe związane na przykład ze „sprzedażą” czy „sprzedawaniem”. Powinniśmy wyłapywać takie hasła jak „partnerzy”, „podmioty stowarzyszone”, „firmy zewnętrzne” czy „strony trzecie” – tak znajdziemy tych, którym dane mogą być udostępniane lub sprzedawane. Pod lupę należy brać także dość niepozorne wyrazy w stylu „może” i „na przykład”. To dlatego, że mogą zdradzać złośliwe zamiary witryny w odniesieniu do danych jej użytkowników (np. „może wykorzystać je do celów marketingowych, na przykład do udostępnienia stronom trzecim”). Minus jest taki, że to i tak wymaga czasu – ale nie aż tak wiele, jak przeczytanie całych tomiszczy.

Na Spider's Web piszemy o tym, jak zmienia się internet:

W książce “Utopia regulaminów. O technologii, tępocie i ukrytych rozkoszach biurokracji” David Graeber zaryzykował stwierdzenie, że rozwój biurokracji i właśnie przesadzona papierologia zahamowała rozwój technologii. Naukowcy czy wynalazcy zbyt wiele czasu spędzają na wypełnianiu wniosków czy proszenie o dofinansowanie, że nie wystarcza im godzin, by w pełni zająć się tym, na czym im zależy. Dotyczy to też twórców usług, bo przecież ktoś te skomplikowane regulaminy i kruczki musi tworzyć. Kosztem – jak sugeruje Graeber – czegoś innego.

Nie brakowało krytyków Graebera twierdzących, że zbytnie uproszczenie wielu kwestii mogłoby doprowadzić np. do tragedii. Niemniej jednak właśnie te długie i skomplikowane internetowe regulaminy dobrze pokazują, o czym pisał – nie jesteśmy w stanie wyobrazić sobie alternatywy. Uznajemy, że to norma i bezwiednie zgadzamy się na wszystko. A tymczasem w przypadku choćby serwisów społecznościowych dokumenty są tak zawiłe, bo dotyczą m.in. przetwarzania danych czy ich sprzedaży. Może gdyby bardziej kontrolować platformy - o czym pisała Malwina w kontekście Twittera - te nie zalewałyby nas podpunktami, bo sprawa już na etapie prawnym byłaby bardziej klarowna. Spójrzcie tylko, jak wiele znaków ma rozdział regulaminu Mety pod tytułem "Pozwolenia udzielone nam przez użytkowników".

Trudno się dziwić obecnej sytuacji z punktu widzenia zwykłego użytkownika. Zmęczeni martwieniem się na każdym roku, czy w umowach i pismach wszystko się zgadza, przy spędzaniu wolnego czasu przy komputerze czy telefonie natychmiast klikniemy „akceptuj”, byleby tylko uwolnić się od ścian tekstu. Wykorzystują to nie tylko twórcy platform, ale też cyberprzestępcy. Jedno z oszustw polegających na zapisaniu na płatną usługę bazuje na tym, że ofiara nie wie, co akceptuje, bo nawet nie zjedzie na dół strony, żeby zapoznać się z regulaminem. Korzystają z tego, że zarzuca się nas dokumentami i zrzuca całą odpowiedzialność.

Firmy powinny dołożyć wszelkich starań, aby ich polityka prywatności była krótka i łatwa do zrozumienia. Może o to być niezwykle trudno, skoro – raz jeszcze cytując Graebera –„kreatywność została zaprzęgnięta w służbie administracji”.