Wyciek ospy z tajnego radzieckiego laboratorium. To była wielka tajemnica

Morze Aralskie to słone jezioro położone na granicy Kazachstanu i Uzbekistanu. Kiedyś było czwartym co do wielkości jeziorem na świecie, ale od lat 60. ubiegłego wieku kurczy się z powodu nadmiernego wykorzystania wody przez rolnictwo. W połowie Morza Aralskiego znajduje się wyspa Wozrożdienija (Odrodzenie), która ma około 200 km długości i 45 km szerokości. Na tej wyspie Związek Radziecki utworzył w 1948 r. tajną bazę do testowania broni biologicznej, nazwaną Aralsk-7.

Broń biologiczna to rodzaj broni, która wykorzystuje żywe organizmy lub substancje pochodzenia biologicznego do zarażania, lub zabijania ludzi i zwierząt. Broń biologiczna może być przenoszona przez powietrze, wodę, żywność lub kontakt bezpośredni. Niektóre z najbardziej niebezpiecznych chorób wykorzystywanych jako broń biologiczna to: wąglik, dżuma, tularemia, gorączka Q, tyfus plamisty, ospa prawdziwa, denga, botulizm i wirus zachodniego Nilu.

Przeczytaj także:
- Tajemnica radzieckiej broni biologicznej. Wyciek wąglika zabił dziesiątki osób
- Żołnierze, zamiast walczyć, mieli ze sobą romansować. Ta broń to mit czy rzeczywistość?
- Wojskowy wieloryb zauważony u wybrzeży Szwecji. Wyszkolili go Rosjanie

Ospa prawdziwa to jedna z najstarszych i najgroźniejszych chorób zakaźnych w historii ludzkości. Ospa prawdziwa jest wywoływana przez wirus ospy prawdziwej (Variola major), który przenosi się drogą kropelkową lub przez kontakt z płynami ustrojowymi osoby chorej. Ospa prawdziwa objawia się wysoką gorączką, bólem głowy i pleców, wymiotami i charakterystycznymi grudkami na skórze, które zamieniają się w pęcherze i strupy. Ospa prawdziwa może powodować powikłania takie jak zapalenie płuc, zapalenie opon mózgowych, zapalenie rogówki lub ślepotę. Śmiertelność z powodu ospy prawdziwej wynosiła około 30 proc.

Ospa prawdziwa (czarna ospa) była plagą ludzkości od tysięcy lat. Szacuje się, że w XX wieku ospa prawdziwa spowodowała śmierć około 300 mln ludzi na całym świecie. Jednak dzięki globalnej kampanii szczepień prowadzonej przez Światową Organizację Zdrowia (WHO), ospa prawdziwa została oficjalnie uznana za wyeliminowaną w 1980 r. Ostatni naturalny przypadek ospy prawdziwej wystąpił w Somalii w 1977 r.

Niestety, ospa prawdziwa nie została całkowicie zniszczona. Niektóre państwa zachowały próbki wirusa ospy prawdziwej w swoich laboratoriach do celów naukowych lub wojskowych. Jednym z takich państw był Związek Radziecki, który prowadził tajny program rozwoju broni biologicznej opartej na ospie prawdziwej i innych chorobach. Program ten nosił kryptonim Biopreparat i był pod nadzorem KGB, radzieckiej służby bezpieczeństwa.

W ramach programu Biopreparat, na wyspie Odrodzenia (Wozrożdienija) przeprowadzano eksperymenty z bronią biologiczną na zwierzętach i ludziach. Na wyspie znajdowały się laboratoria, poligony, magazyny i miasto Kantubek, w którym mieszkało około 1500 pracowników i naukowców. Na wyspie testowano różne patogeny, takie jak wąglik, dżuma, tularemia, gorączka Q, tyfus plamisty i ospa prawdziwa.

Jednym z najbardziej dramatycznych eksperymentów z bronią biologiczną na wyspie Wozrożdienija był ten, który miał miejsce 30 lipca 1971 r. Tego dnia na wyspie wybuchła bomba zawierająca 400 gramów wirusa ospy prawdziwej. Celem eksperymentu było sprawdzenie, jak daleko wirus się rozprzestrzeni i jak skutecznie zainfekuje ludzi i zwierzęta.

Niestety, eksperyment poszedł nie tak, jak zaplanowano. Wiatr zdmuchnął chmurę wirusa ospy prawdziwej w kierunku statku badawczego Lew Berg, który znajdował się około 15 km od wyspy. Na statku pracowała technik laboratoryjna, która pobierała próbki planktonu dwa razy dziennie z górnego pokładu. Technik ta została zarażona ospą prawdziwą i nieświadomie przeniosła chorobę do miasta Aralsk, gdzie mieszkała. W Aralsku zaraziła kilka osób, w tym dzieci. Wszyscy oni zmarli na krwotoczną postać ospy prawdziwej.

Epidemia ospy prawdziwej w Aralsku została szybko stłumiona przez radzieckie władze sanitarne i wojskowe. Wszystkie osoby, które miały kontakt z chorymi lub podejrzanymi o chorobę, zostały poddane kwarantannie i szczepieniu. Wszystkie zwłoki zostały spalone lub pogrzebane głęboko w ziemi. Materiały i przedmioty mogące być skażone wirusem zostały zdezynfekowane lub zniszczone. Informacje o epidemii zostały utajnione i zakazane do publikacji. Oficjalnie podano, że przyczyną śmierci było zapalenie płuc lub inne choroby.

Epidemia ospy prawdziwej w Aralsku mogła być początkiem globalnej katastrofy, gdyby nie szybka reakcja radzieckich służb medycznych i wojskowych. Gdyby wirus ospy prawdziwej dotarł do innych miast lub krajów, skutki mogłyby być tragiczne dla ludzkości. Szczególnie narażone byłyby osoby niezaszczepione lub o słabej odporności. Ponadto wirus ospy prawdziwej użyty w eksperymencie był szczególnie silny i odporny na leki antywirusowe.

Władze w dwa tygodnie zaszczepiły około 50 000 mieszkańców Aralu. Wprowadzono kwarantannę domową potencjalnie narażonych osób, a setki odizolowano w prowizorycznej placówce na obrzeżach miasta. Cały ruch do i z miasta został zatrzymany. 18 ton odzieży i artykułów gospodarstwa domowego zostało spalonych przez urzędników służby zdrowia.

Historia epidemii ospy prawdziwej w Aralsku została ujawniona dopiero w 2002 r. przez generała Piotra Burgasowa (Peter Burgasov), byłego naczelnego lekarza sanitarnego Armii Radzieckiej, byłego wiceministra zdrowia ZSRR i starszego badacza w programie broni biologicznej ZSRR. Burgasow opowiedział o tym wydarzeniu w wywiadzie dla amerykańskiego czasopisma Bulletin of the Atomic Scientists.

Wyspa Wozrożdienija jest obecnie opuszczona i skażona przez pozostałości po broni biologicznej. Po rozpadzie ZSRR w 1991 r., baza Aralsk-7 została opuszczona przez radzieckich naukowców i żołnierzy, którzy zabrali ze sobą tylko część sprzętu i dokumentów. Wiele zbiorników z patogenami zostało pozostawionych na wyspie, narażając się na działanie warunków atmosferycznych i zwierząt. W 1992 r., grupa amerykańskich i kazachskich naukowców odwiedziła wyspę i odkryła, że niektóre z tych zbiorników były pęknięte lub otwarte, a wirus ospy prawdziwej nadal był żywy. W latach 1999-2002, Stany Zjednoczone i Kazachstan przeprowadziły wspólną operację pod kryptonimem Project Sapphire, która miała na celu zabezpieczenie i zniszczenie wszystkich pozostałości po broni biologicznej na wyspie.

Wyspa Wozrożdienija jest obecnie częścią Kazachstanu i jest zamknięta dla ludzi. Wyspa jest nadal skażona przez substancje chemiczne i promieniowanie, a jej ekosystem jest poważnie zaburzony. Niektóre zwierzęta, takie jak wielbłądy, antylopy i gryzonie, mogą być nosicielami chorób wykorzystywanych jako broń biologiczna. Ponadto, w wyniku obniżenia poziomu wody w Morzu Aralskim, wyspa stała się półwyspem, co zwiększa ryzyko przeniesienia patogenów na ląd.

Epidemia ospy prawdziwej w Aralsku była jednym z najbardziej tajemniczych i straszliwych wydarzeń w historii broni biologicznej. Ta historia pokazuje, jak niebezpieczna i nieodpowiedzialna była działalność Związku Radzieckiego w tym zakresie, a także jak ważne jest zapobieganie rozprzestrzenianiu się takich chorób w świecie.