To statek czy wyspa? Niewiarygodne sposoby ukrywania ogromnych okrętów wojennych
Można by pomyśleć, że ogromne okręty wojenne są łatwe do zauważenia i namierzenia, ale niektóre z nich potrafiły się skutecznie ukrywać przed wzrokiem wroga. Nie chodzi tu o niewidzialność, ale o zupełnie niespodziewane sposoby maskowania. Oto kilka niewiarygodnych przykładów, jak można zmylić obserwatorów i zaskoczyć przeciwnika.
Holenderska pływająca wyspa tropikalna
Historia HNLMS Abraham Crijnssen, trałowca należącego do Królewskiej Holenderskiej Marynarki Wojennej, najlepiej pokazuje, że ogromne okręty wojenne też można zamaskować i ukryć. Zbudowany w latach trzydziestych XX wieku okręt stacjonował w Holenderskich Indiach Wschodnich, kiedy Japonia zaatakowała ten obszar pod koniec 1941 roku. Po porażkach aliantów w bitwach na Morzu Jawajskim i w Cieśninie Sundajskiej pod koniec lutego 1942 roku, wszystkie okręty alianckie otrzymały rozkaz wycofania się do Australii.
Podczas ucieczki 45-osobowa załoga miała niewielkie szanse przebicia się do alianckich portów. Trałowiec nie miał praktycznie żadnego uzbrojenia, które pozwalałoby mu się bronić. Ten problem dotyczył zwłaszcza dział przeciwlotniczych, a to właśnie japońskie samoloty były największym zagrożeniem. Jednostka była skazana na porażkę, a jednak pomysłowość załogi pozwoliła mu uniknąć Japończyków.
Aby uniknąć wykrycia przez japońskie samoloty, okręt został tak zamaskowany, że sprawiał wrażenie małej wyspy. Marynarze ścinali drzewa i gałęzie z pobliskich wysp i układali je tak, aby utworzyły baldachim dżungli pokrywający jak największą część statku. Każdy wciąż odsłonięty kadłub był pomalowany tak, aby przypominał skały i klify. Aby pogłębić iluzję, statek pozostawał blisko brzegu, zakotwiczony i nieruchomy w ciągu dnia i płynął tylko w nocy. Okręt dotarł do Fremantle w Australii Zachodniej 20 marca 1942 r. Abraham Crijnssen był ostatnim statkiem, któremu udało się uciec z Jawy, i jedynym statkiem swojej klasy w regionie, który przetrwał.
Krążownik wyglądający jak stare miasto
Największy niemiecki pancernik z czasów II wojny światowej, Tirpitz, był ogromnym zagrożeniem dla Aliantów. Niemcy ukrywali więc jego położenie przed lotnictwem i szpiegami. Aby to zrobić, pomalowali go na czerwono i biało, tak by okręt wyglądał jak nadbrzeżne budynki. Z daleka wyglądał jak zwykły kawałek miasta, a nie potężna jednostka bojowa.
Tirpitz miał 251 m długości, 36 m szerokości i ważył ponad 50 tys. ton. Był uzbrojony w osiem dział kalibru 380 mm i wiele mniejszych działek przeciwlotniczych. Tirpitz był atakowany ponad 25 razy przez aliantów, zanim został zatopiony przez brytyjskie bombowce w 1944 r.
Szwedzka szkoła kamuflażu
Szwedzi słyną nie tylko z Ikei i klopsików, ale także z doskonałych sposobów wojskowego maskowania. Najlepszym przykładem może być krążownik HMS Göta Lejon. Wierzcie lub nie, ale na zdjęciu niżej naprawdę znajduje się 150-m jednostka. Okręt dosłownie wtopił się w tło i naprawdę trudno go dostrzec. Taki kamuflaż miał na celu zmylić obserwatorów z powietrza lub z lądu, którzy mogli pomylić okręt z wyspą lub innym obiektem naturalnym.
Niestety nie wiadomo wiele o szczegółach maskowania, a okoliczności zrobienia fotografii są nieznane. Wiadomo natomiast, że okręt trudno byłoby zobaczyć nawet z niewielkiej odległości. Jednostka została obłożona siatkami maskującymi ukrywającymi kształt i wielkość okrętu. Sieci maskujące były szczególnie przydatne, gdy okręt cumował w porcie lub kotwiczył w zatoce. Wtedy Göta Lejon stawał się prawie niewidoczny dla nieprzyjacielskich samolotów rozpoznawczych lub szpiegowskich. Jak wygląda to z innej perspektywy, zobaczycie niżej, na fotografii przedstawiającej HSwMS Gustaw V, szwedzki okręt obrony wybrzeża.
Okręty zamienione w zebry
Jednym z najbardziej oryginalnych pomysłów na maskowanie okrętów było tzw. dazzle camouflage (pol. maskowanie plamiste lub maskowanie dezorientujące). Polegało ono na malowaniu kadłubów i nadbudówek w jaskrawe, geometryczne wzory, które miały utrudnić wrogim artylerzystom określenie kierunku, w którym płynie okrętom, jego prędkości i odległości do okrętu. Dazzle camouflage nie miało na celu zlepienia się okrętu z tłem, lecz raczej wprowadzenie zamieszania i dezorientacji w oczach obserwatora.
Dazzle camouflage zostało wymyślone podczas I wojny światowej przez brytyjskiego artystę i oficera marynarki Normana Wilkinsona. Zainspirowany był wzorami na futrach zwierząt, takich jak zebry czy tygrysy. Wilkinson zaproponował swoją koncepcję Admiralicji w 1917 roku i został mianowany szefem sekcji odpowiedzialnej za malowanie okrętów. Jego pomysł szybko zyskał uznanie i został wprowadzony na ponad 2000 brytyjskich jednostkach, a także na niektórych amerykańskich, francuskich i włoskich.
Dazzle camouflage było stosowane również podczas II wojny światowej, choć już nie tak powszechnie jak wcześniej. Wprowadzono też pewne modyfikacje, takie jak użycie kolorów odpowiadających warunkom atmosferycznym czy zastosowanie falistych linii zamiast prostych. Niektóre okręty malowano nawet na różowo, aby lepiej wpasować się w odcienie nieba o zmierzchu lub świcie.
Nie ma jednoznacznych dowodów na to, jak skuteczne było dazzle camouflage w praktyce. Niektórzy twierdzą, że pomagało ono zmniejszyć liczbę trafień i zatopień okrętów, inni zaś uważają, że było to raczej rozwiązanie estetyczne niż praktyczne. Nie ulega jednak wątpliwości, że dazzle camouflage było jednym z najbardziej kreatywnych i artystycznych sposobów maskowania okrętów wojennych.
