Co spadło z nieba w Czelabińsku?
We wpisie na temat najistotniejszych wydarzeń naukowych 2013 roku wspominałem o upadku meteorytu w obwodzie czelabińskim w Rosji. Tuż po tym bardzo efektownym zdarzeniu mogliśmy oglądać bardzo dużo doniesień medialnych przedstawiających lecący meteor oraz skutki jego przelotu w postaci wybitych szyb i rannych przechodniów.
Jednak uwaga mediów wkrótce opadła i w sumie nie widziałem, aby konkretnie doniesiono o dalszych losach meteorytu. Czy znaleziono jego fragmenty? Z czego się składały? Skąd się wziął na trajektorii naszej orbity? Coś mi się wydaje że musimy sobie sami poszukać informacji.
Skąd się wziął?
Przed zderzeniem z Ziemią meteoroid czelabiński był jednym z obiektów tzw. grupy Apolla. Grupa Apolla to grupa bliskich Ziemi planetoid, krążących po orbitach przecinających orbitę Ziemi i planet wewnętrznych. Grupa bierze nazwę od jednej z takich planetoid - Apolla. Największą z tych planetoid jest Syzyf (Sisyphus), mający około 10 km średnicy. Podejrzewa się, że Syzyf jest na tyle duży, że ma nawet naturalnego satelitę - mały, okrążający go odłamek skalny, jednak tylko jedno obserwatorium dotychczas to potwierdziło.
Wśród grupy Apolla znajduje się również (367789) 2011 AG5, planetoida, którą podejrzewa się o możliwość zderzenia z Ziemią w 2040 roku, jednak prawdopodobieństwem 1 w tzw. skali Torino - czyli znikomym.
Jakie miał wymiary?
Szacuje się że miał około 17 metrów średnicy i masę do 10 tys. ton. Na wysokości około 30 km na powierzchnią Ziemi rozpadł się, gwałtownie eksplodując. Był prawdopodobnie największym obiektem który zderzył się z Ziemią od słynnego meteorytu tunguskiego.
Czy znaleziono jego szczątki?
Tak - szczątki te nazywamy meteorytem Czelabińsk (meteorytem nazywamy zawsze jedynie obiekt po upadku na Ziemię). Największy fragment spadł do jeziora Czebarkul, co łatwo było zauważyć, bo wybił w zamarzniętej tafli jezioro przerębel o średnicy sześciu metrów. Wokół jeziora zebrano 53 fragmenty meteorytu - największy o wadze 5 kg. W październiku 2013 roku udało się wyciągnąć z jeziora główny fragment - ważący 654 kg. Wiele innych fragmentów zostało zebranych w okolicznych miejscowościach.
Z czego się składał meteoryt Czelabińsk?
Meteoryt to tzw. chondryt zwyczajny, skład ma podobny do 80% innych meteorytów. Około 10% to żelazo meteorytowe z obecnością oliwinów i siarczynów.
Co się stanie z jego szczątkami?
Będą badane przez naukowców. Te, które trafiły w prywatne ręce, są sprzedawane dość drogo na aukcjach internetowych ze względu na wartość kolekcjonerską. Wg niektórych oświadczeń, największy fragment po zbadaniu zostanie zwrócony lokalnym władzom, więc możemy się spodziewać jego wystawienia np. w lokalnym muzeum.
Siedem ze złotych medali przyznanych w trakcie Igrzysk Olimpijskich w Soczi będzie miało wtopione fragmenty meteorytu na pamiątkę tego wydarzenia.
Co to jest skala Torino i czy musimy się obawiać kolejnych zderzeń?
Skala Torino to jedenastostopniowa skala oceniająca potencjalne zagrożenie katastrofą kosmiczną przez zderzenie z pozaziemskim obiektem. Wynosi od 0 - obiekt o prawdopodobieństwie kolizji równej lub bliskiej zeru, do 10 - zderzenie jest pewne, a siła eksplozji doprowadzi do globalnego zniszczenia i stanowi zagrożenie dla istnienia cywilizacji.
W tej chwili znamy tylko dwa obiekty z oceną wyższą niż 0 w skali Torino:
- wspomniany wcześniej (367789) 2011 AG5 o średnicy 140m, z prawdopodobieństwem trafienia 0,2% w roku 2040
- 2007 VK184, o średnicy 130m, z prawdopodobieństwem trafienia 0,057% w 2048 roku
Sami oceńcie czy warto się bać...
Fot. Wikipedia