Polacy nie mają tak źle. Sprawdziłam, ile za nową elektronikę płaci się w Serbii

Życie pisze różne historie - jedni wchodzą w relacje z osobami, których jako dzieci lub nastolatki nie cierpieli, inni od klasowej czarnej owcy i wyrzutków przeszli długą drogę do bycia dobrze zarabiającymi przedsiębiorcami, a jeszcze inni po jakimś traumatycznym zdarzeniu całkowicie zmienili bieg swojego życia. Każdy z nas zna taki przypadek nagłego, nieoczekiwanego zwrotu akcji. W moim życiu tym nieoczekiwanym zwrotem akcji było nierozerwalne połączenie z Serbią.

Połączenie nietypowe, bo kiedy ktoś myśli o szeroko pojętej zagranicy to oczami wyobraźni widzi naszych najbliższych sąsiadów. Albo kraje europejskie trochę dalej, które każdy zna, takie jak Francja czy Włochy. Dlatego w rozmowach sypię jak z rękawa różnymi ciekawostkami z kraju, który leży - nie bójmy się tego sformułowania - poza polską świadomością. Dziś tą ciekawostką będą ceny elektroniki.

Serbia - lub bardziej oficjalnie Republika Serbii - to małe państwo położone na półwyspie Bałkańskim. Według danych z 2021 r. mieszka w niej ok. 7 milionów mieszkańców, z czego ponad 2 miliony w stolicy kraju Belgradzie. Po wielu zawirowaniach historycznych i politycznych kraj osiągnął względną stabilność i w dużej mierze żyje się w nim tak jak w większości krajów Europy. No, poza cenami.

Ludzie nie wierzą mi, kiedy mówię, że w Serbii jest cholernie drogo, a Polska w porównaniu do niej to naprawdę tani kraj. I pokażę to na przykładzie cen elektroniki - i nie tylko, ale o tym później.

Na pierwszy ogień ceny Samsunga Galaxy S24 Ultra 256 GB w trzech największych sieciach sklepów z elektroniką, kolejno: Tehnomanija, Gigatron i Tehnomedia. Obecny kurs dinara wynosi około 3,68 zł za 100 dinarów, wobec czego prosta matematyka pokazuje, że za flagowca Samsunga w Serbii zapłacimy ok. 6300 zł, czyli około 300 zł drożej od oficjalnych dystrybutorów w Polsce.

Z kolei średniopółkowa Motorola G54 w Serbii jest droższa o około 100 zł.

Serbia jest jednym z trzech krajów europejskich, do których Chińczycy mogą wjechać bez wizy i ogólnie pozostaje w dość dobrych stosunkach z Państwem Środka. To owocuje licznymi chińskimi restauracjami, instrukcjami w języku chińskim dla turystów odwiedzających Dom Kwiatów, czy dość przystępnymi cenami chińskich smartfonów. Bo produkty Honora, Xiaomi czy Huawei są na poziomie podobnym co w Polsce, o ile nie delikatnie tańsze.

Za to iPhone może z powodzeniem być przedmiotem turystyki zakupowej, bo w porównaniu do Polski smartfony Apple są nawet o 1 tys. zł droższe, a ich ceny są regulowane przez zarówno popyt jak i podaż, bo spora część elektroniki w Serbii to import z Węgier. Choć może import to za dużo powiedziane - to po prostu odsprzedaż produktów zakupionych w węgierskich sklepach. Podczas pamiętnej premiery iPhone 14 - pamiętnej ze względu na inflację i rekordowe ceny po przewalutowaniu - różnice osiągały nawet 2 tys. zł.

Istnienie nisz nie jest niczym nowym, jednak w Serbii da się odczuć, że za niszowe zainteresowania należy po prostu płacić. Jak wspomniałam Serbia to relatywnie mały kraj, a więc i mały rynek zbytu na wyspecjalizowane nietypowe produkty.

Bycie entuzjastą Apple'a to jedna z bardziej oczywistych nisz, ale inną równie popularną niszą (cóż za piękny oksymoron!) jest bycie graczem, które przy pełnym zestawie komputerowym może być spokojnie o kilka tysięcy złotych droższe w porównaniu do Polski.

Przykładowo myszka Logitech G502 Lightspeed Hero - u nas około 500 zł, w Serbii spokojnie ponad 700 zł. Monitor LG UltraGear 27GR75Q-B u nas około 1 tys. zł, w Serbii ponad 1200 zł.

Przykłady można wyliczać w... skończoność. Skończoność, bo w zdecydowanej większości przypadków oferta sklepów serbskich jest ograniczona i chcąc kupić bardzo konkretny element zestawu komputerowego lub inną nieoczywistą elektronikę, należy skierować się albo do znajomych lub rodziny, którzy przebywają na emigracji lub na KupujemProdajem.

KupujemProdajem to w dużym uproszczeniu taki serbski OLX, z tą różnicą, że stanowi także ryneczek dla entuzjastów elektroniki. To właśnie na KupujemProdajem można najtaniej znaleźć różny sprzęt, zarówno niszowy, jak i nie. Tu z łatwością kupi się dowolną kartę graficzną oraz znajdzie się szeroki asortyment gier na Nintendo Switch. Oczywiście najbardziej rozchwytywanym produktem nadal pozostają iPhone'y i inne sprzęty Apple'a, trochę tańsze niż te w sklepach w Serbii.

A skąd bierze się tania elektronika na KupujemProdajem? Głównie z Węgier, gdzie mieszkańcy północnej Serbii zaopatrują się w różne produkty, a następnie wystawiają je na KupujemProdajem. W serbskim internecie wszechobecny jest żart, że każdy mieszkaniec Suboticy - miasta położonego kilkanaście kilometrów od granicy z Węgrami - ma konto na KupujemProdajem.

Jednak nadal mówimy o kilkuset złotych różnicy na jednym produkcie. Mniej-więcej tyle ile my oszczędzamy (albo i nie, zależnie od produktu) kupując u naszych zachodnich sąsiadów, zamiast kupować w Polsce. Tak więc rozumiem, czemu same w sobie te różnice w cenach nie wzruszają. Jednak sytuacja zmienia się znacznie, gdy zaczniemy mówić o zarobkach i sile nabywczej Serbów.

Zgodnie z danymi za maj bieżącego roku, średnie wynagrodzenie brutto w Serbii wynosiło 138332 dinary, czyli 5105 zł. W przypadku wynagrodzenia netto było to 100170 dinarów, czyli 3696 zł.

Jednak jak wiemy ze szkoły podstawowej, średnia to miara, która wrzuca do jednego worka zarówno najbogatszych i najbiedniejszych, sprawiając, że zwykle średnie zarobki nie są najlepszym wyznacznikiem tego, ile zarabia przeciętny obywatel. Przykładowo, w kwietniu bieżącego roku przeciętny mieszkaniec Belgradu zarabiał netto średnio 121855 dinarów (4498 zł), podczas gdy w małym, sennym Leskovac na południu kraju było to jedynie 74009 dinarów (2731 zł).

Tak więc spoglądając na medianę wynagrodzeń netto - ta w maju 2024 roku wynosiła 77 571 dinarów netto, czyli około 2863 zł - mniej-więcej tyle zarabia połowa aktywnie pracujących Serbów.

Jednak prawdziwa cena elektroniki - dobra na ogół luksusowego ujawnia się, gdy wejdziemy do sklepu spożywczego, w którym wszystko jest po prostu drogie. Pieczarki kosztują 8zł za 400 gramów, kilo piersi kurczaka to około 30 zł, najtańszy możliwy 250-gramowy słoik miodu to koszt ok. 12 zł, a produkty mleczarskie przebijają same siebie. 16 złotych za 200 gramów masła, 8 zł za litr mleka, a nasza polska Mlekovita - mówię to całkowicie serio - oferuje jedne z najtańszych serów w Serbii. 10 zł za 150 g goudy w plastrach.

Dlatego nawet pomimo faktu, że elektronika w Polsce jest stosunkowo droga, w Serbii każdy zakup bije po kieszeni o wiele mocniej za połączenie trzech czynników: samych wyższych cen urządzeń, niższych zarobków i o wiele wyższych cen wielu podstawowych produktów spożywczych.

Teraz aż ciśnie się na klawiaturę "żyjąc w Polsce powinniśmy docenić jak dobrze mamy i znacznie bardziej szanować to co mamy bla, bla, bla". Na tej samej zasadzie jak powinniśmy doceniać, że mamy wodę w kranach i jedzenie w sklepach "bo gdzieś tam na świecie jest gorzej". Na upartego moglibyśmy gloryfikować nasz kraj pod każdym możliwym względem, znajdując w każdym kraju na świecie jakiś aspekt, w którym Polska jest lepsza. Niestety prawidłowością współczesnego świata są nierówności, jedne mniej, inne bardziej dotkliwe.

Dlatego traktujcie ten artykuł jako pocztówkę z dość nietypowego miejsca w Europie, o którego specyfice raczej w życiu, i w inny sposób, byście się nie przekonali.

Oraz jako powód, by po zakupie iPhone'a 16 za równowartość miesiąca ciężkiej pracy poklepać się samemu po ramieniu i powiedzieć: "no, przynajmniej nie mieszkam na Bałkanach".

Zdjęcie główne: Baloncici / Shutterstock