Kiedy pierwsza łopata pod CPK? Już wbita! Kalendarium pokazuje drogę od planowania do realizacji

Kiedy zacznie się budowa CPK? Robią coś w tym Baranowie? To lotnisko kiedy będzie? - codziennie wielu Polaków zadaje sobie podobne pytania, gdy tylko temat Centralnego Portu Komunikacyjnego pojawia się w przestrzeni medialnej lub rozmowach z bliskimi. Nic dziwnego, że się pojawia, bo to jedna z największych inwestycji transportowych w historii naszego kraju.

Gdyby szukać dokładnego terminu wbicia pierwszej łopaty pod Centralny Port Komunikacyjny, byłby to luty 2023 roku. Właśnie wtedy, już kilka miesięcy temu, rozpoczęły się przygotowawcze prace budowlane na terenie trzech mazowieckich gmin: Baranowa, Teresina i Wiskitek.

Przygotowawcze prace budowlane trwają nieustannie. Prowadzone są odwierty oraz sondowania geologiczne na potrzeby budowy. Trwa także rozbiórka budynków na terenie planowanego lotniska, prace dotyczą około 250 obiektów. Zorganizowano już także przeprowadzkę dla 50 rodzin. M.in. z tych powodów na terenie przyszłego Centralnego Portu Komunikacyjnego wbita jest nie jedna, ale wiele przysłowiowych łopat.

Z powodu prowadzonych prac budowlanych teren przyszłego lotniska oraz węzła przesiadkowego w wielu miejscach już dawno przestał przypominać "łąkę". To miejsce pełne robotników oraz ciężkiego sprzętu budowlanego, a praca trwa nieustannie, by zrealizować niezwykle ambitny plan: uruchomienie dwóch pierwszych pasów oraz terminala pasażerskiego już w 2028 roku. Jak wynika z obliczeń, lotnisko ma powstać 2,5 razy szybciej niż port Berlin-Brandenburg.

Spółka CPK buduje około 2000 km linii kolejowych, którymi Polacy docelowo dotrą do portu lotniczego z większości miast w kraju, spędzając w trasie nie dłużej niż 2,5 godziny. Będzie to możliwe dzięki Kolejom Dużych Prędkości (KDP), pozwalającym (poza pewnymi wyjątkami) osiągać prędkości 250 km/h i więcej.

Pierwszy odcinek KDP zostanie oddany do użytku równocześnie ze startem Centralnego Portu Komunikacyjnego w pierwszej fazie jego działania, to jest w 2028 roku. Nowa trasa skomunikuje Warszawę oraz Łódź, przebiegając przez łódzki tunel dalekobieżny, którego budowa rozpocznie się jeszcze w 2023 roku. Inny priorytetowy odcinek to Łódź - Wrocław/Poznań.

Inaugurując etap planowania i realizacji, spółka CPK przedstawiła kalendarium zawierające najważniejsze wydarzenia oraz inwestycje dotyczące Centralnego Portu Komunikacyjnego. Poniżej prezentujemy zestawienie kamieni milowych, z kolei pełną listę przełomowych momentów znajdziecie w tym miejscu.

Od lat 70: zasadność CPK wskazana przez specjalistów. Jeszcze w minionym ustroju eksperci wskazywali na potrzebę portu takiego jak CPK. Specjaliści Bogusław Jankowski i Henryk Panusz postulowali budowę lotniska przesiadkowego przy autostradzie Warszawa - Berlin, w sąsiedztwie stacji szybkich pociągów.

2003 - 2013: wielu chciało, nikt się nie odważył. Zasadność inwestycji takiej jak CPK pojawiała się w raportach wielu ministrów transportu, rozmaitych rządów. Wydawane były rekomendacje, zlecano studia wykonalności. Nikt nie zdecydował się jednak na rozpoczęcie wielkiego projektu.

2017: klamka zapadła, powstaje CPK. Podczas posiedzenia Rady Ministrów w 2017 roku zapada decyzja dotycząca budowy portu lotniczego połączonego z gigantyczną inwestycją kolejową. Rodzi się wizja CPK, rząd wskazuje tę inwestycję jako priorytet w skali kraju.

Marzec 2019: 2000 km linii kolejowych do budowy. Rząd zatwierdza Program Kolejowy CPK, zakładający budowę około 2000 km tras kolejowych z 10 różnych kierunków, wszystkie prowadzące do Warszawy oraz CPK.

Czerwiec 2019: a więc tak to ma wyglądać. Podczas warsztatów architektonicznych organizowanych przez CPK i Ambasadę Wielkiej Brytanii światowe biura przedstawiają własne wizje na polski port lotniczy. Wtedy też opinia publiczna mogła zapoznać się z pierwszymi efektownymi wizualizacjami.

Od lutego 2020: Unia Europejska wchodzi do gry. Inwestycje kolejowe CPK pokrywają się z polityką transportową UE, przez co polski rząd zyskuje dofinansowania na wiele projektów, począwszy od studiów wykonalności oraz dokumentacji, po (znacznie później) samą budowę.

Październik 2020: powstał plan na pierwszy etap. Rząd uchwala Program Wieloletni CPK do 2023 roku, skoncentrowany wokół planowania, projektowania oraz wykupu gruntów. Finansowanie zostało określone na poziomie 12,8 mld zł. To właśnie ten etap zamyka teraz spółka CPK, przechodząc do fazy realizacji skoncentrowanej wokół budowy i prac projektowych.

Listopad 2020: CPK ma silnego sojusznika z Korei Południowej. Polska spółka wchodzi w strategiczne partnerstwo z Seul Incheon - międzynarodowym lotniskiem w Korei Południowej, ocenianym jako czwarte najlepsze lotnisko świata według rankingu Skytrax. Incheon wnosi wiedzę dotyczącą projektowania, budowy i zarządzania wielkim lotniskiem przesiadkowym.

Grudzień 2020: rusza Program Dobrowolnych Nabyć. Dzięki niemu spółka CPK wykupiła pod budowę już ponad 1000 hektarów gruntów. Do Programu zgłosiło się około 1300 właścicieli posiadających prawie 3600 ha. Wartość każdej nieruchomości określana jest przez niezależnych rzeczoznawców. Przy sprzedaży właściciele otrzymują ofertę na poziomie 140 proc. wartości rynkowej budynków i 120 proc. wartości gruntu. CPK pomaga też w przeprowadzce, a nawet opłaca kursy i szkolenia pomagające w znalezieniu zatrudnienia.

Do 2020: największe konsultacje społeczne w Polsce. Od lutego do grudnia 2020 roku trwały największe konsultacje społeczne w historii naszego kraju, dzięki którym spółka CPK wytyczyła oraz zmodyfikowała korytarze przyszłych linii kolejowych, uwzględniając około 160 tysięcy (!) uwag oraz wniosków.

Wrzesień 2021: jest master planner dla lotniska. Tzw. master planner to podmiot odpowiedzialny za źródło kluczowych danych, np. prognoz ruchu lotniczego, etapów budowy i dokumentacji przedprojektowej. Za master plan odpowiada firma Arup Polska. Warto dodać, że spółka CPK własnymi siłami tworzyła dokumentację jeszcze przed podpisaniem umowy, mając na uwadze ambitne terminy inwestycji.

Grudzień 2021: mamy lokalizację. Pod koniec 2021 roku spółka CPK prezentuje preferowaną lokalizację dla portu lotniczego. To około 41 km kw. na terenie trzech mazowieckich gmin: Baranowa, Teresina oraz Wiskitek.

Grudzień 2021: CPK w priorytetach UE. Polska inwestycja zostaje wpisana na listę priorytetowych inwestycji Unii Europejskiej. Zarówno lotnisko, jak i sieć kolejowa. Koleje Dużych Prędkości CPK stają się częścią Transeuropejskiej Sieci Transportowej (TEN-T), co pozwala uzyskać dodatkowe finansowanie.

Luty 2022: korzystne prognozy dla CPK. Międzynarodowe Zrzeszenie Przewoźników Powietrznych (IATA) prezentuje prognozy ruchu lotniczego dla CPK. W pierwszym pełnym roku funkcjonowania port obsłuży ok. 30 mln pasażerów. W 2035 r. będzie to 40 mln, a w 2044 r. 50 mln. W 2060 r. analiza przewiduje ok. 65 mln pasażerów. Prognoza cargo zakłada z kolei 0,5 mln ton towarów w 2030 r., 1 mln ton w 2035 r., aż po 1,75 mln ton w 2060 r.

Marzec 2022: CPK w centrum flanki NATO. Po inwazji Rosji na Ukrainę wielu ekspertów uważa, że potrzebne jest centrum logistyczne na wschodniej flance NATO, gotowe do szybkiego transportu wielkiej liczby towarów, ludzi oraz militarnego wyposażenia, zintegrowane z infrastrukturą kolejową oraz drogową. Z tego powodu Plan Generalny CPK zakłada, że w północnej części portu przewidziana zostanie infrastruktura wojskowa.

Od czerwca 2022 do maja 2023: warianty inwestorskie kluczowych połączeń kolejowych. Pięć tras kolejowych posiada warianty inwestorskie, uwzględniające uszczegółowiony przebieg linii. Wliczając w to m.in. połączenie Katowice - Ostrawa, dzięki któremu łączność kolejowa zostanie przywrócona do Jastrzębia - Zdroju, czyli największego polskiego miasta bez dostępu do kolei.

Czerwiec 2022: dwie drogi, terminal i stacja. Spółka CPK przedstawia opinii publicznej wariant inwestorski zagospodarowania terenu lotniska. Ten uwzględnia dwie drogi startowe o długości 3 800 m każda, terminal pasażerski oraz zintegrowaną z nim stację kolejową.

2023: powstaje Grupa Kapitałowa CPK. W jej skład wchodzą m.in. spółki: CPK.Lotnisko odpowiedzialne za wybudowanie i zarządzanie infrastrukturą lotniskową, Torpol zajmujący się kompleksową modernizacją i budową infrastruktury kolejowej oraz Polskie Porty Lotnicze, czyli zarządca Lotniska Chopina w Warszawie oraz portów lotniczych w Radomiu i Zielonej Górze.

Do lutego 2023: wyłonienie "wielkiej czwórki" projektowej. Master architektem inwestycji zostaje konsorcjum Foster + Partners i Buro Happold. Jego zadaniem jest zaprojektowanie terminalu, dworca kolejowego, infrastruktury przesiadkowej (PTI) oraz systemu obsługi bagażu (BHS). Firma Dar Al-Handasah Consultants wykona dokumentację projektową dróg startowych i kołowania, płyt postojowych, tuneli kolejowych, systemów lotniskowych oraz sieci przyłączy wraz z obiektami inżynieryjnymi. Firma IDOM przeprowadzi integrację systemów lotniskowych, wdrażając systemy ICT oraz specjalistyczne sieci lotniskowe SAS.

Luty 2023: "Pierwsza łopata". Na terenie CPK ruszają odwierty, sondowania geologiczne, wycinki oraz rozbiórki budynków. Trwa budowa zaplecza budowlanego.

Lipiec 2023: Jest decyzja środowiskowa. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska wydaje poprawną decyzję dla budowy lotniska oraz węzła kolejowego CPK. Decyzja obejmuje m.in. terminal, budynki i obiekty wspierające funkcjonowanie lotniska, wieżę kontroli, drogi startowe i kołowania, płyty postojowe, węzeł kolejowy i drogowy, a także infrastrukturę towarzyszącą, np. hotele, budynki komercyjne czy parkingi.

Lipiec 2023: Jest master plan, jest projekt koncepcyjny. Plan Generalny uwzględniający budowę i rozwój CPK do 2060 roku został zatwierdzony przez Ministra Infrastruktury. W tym samym czasie powstaje projekt koncepcyjny terminala pasażerskiego, dworca kolejowego i węzła przesiadkowego, tworzony przez ponad 300 projektantów.

Do końca 2023: Powstanie projekt budowlany. Zgodnie z ambitnym planem spółki CPK, do końca 2023 roku ma być gotowy szczegółowy projekt budowlany, w oparciu o który będzie powstawać port lotniczy. Prace nad nim są w zaawansowanym stadium.

Projekt przedstawia terminal o imponującej powierzchni ok. 400 tys. mkw. To tyle, co trzy Pałace Kultury obok siebie. Dodatkowe 65 tys. mkw. zajmie zintegrowany dworzec kolejowy, natomiast dworzec autobusowy będzie miał powierzchnię 15 tys. mkw. Sercem zintegrowanego systemu przesiadkowego będzie atrium pod dachem w kształcie diamentu, oferujące przestrzeń dla pasażerów korzystających z terminalu.

Dworzec kolejowy CPK będzie się składał z aż 12 torów zlokalizowanych na 6 peronach. To właśnie tutaj będą dojeżdżać koleje regionalne i dalekobieżne oraz Koleje Dużych Prędkości, dzięki której do CPK dotrzemy z większości miast w Polsce w czasie do 2,5 godziny. Wszystko po to, by zdążyć na pierwszy samolot, który wystartuje w Centralnego Portu Komunikacyjnego już za pięć lat, czyli w 2028 roku.