Bitcoin nurkuje, rosną obawy o upadek jednej z giełd

MtGOX to jedna z najstarszych, i swojego czasu największa, giełda bitcoina na świecie. W minionym roku, gdy wolumen transakcji rósł w ogromnym tempie, napędzany rosnącą popularnością kryptowalut, większość obrotów internetowych była generowana właśnie przez tę giełdę, która nawet nie została stworzona do tego typu działalności, ale do handlu kartami Magic: The Gathering (MtGox = Magic: The Gathering Online eXchange).

MtGox, będąc prekursorem na tym rynku, zaliczył kilka poważnych wpadek. Największa miała miejsce w kwietniu 2013 roku, co zapewne pamiętają wszyscy weterani tego rynku. W tamtym miesiącu cena osiągnęła, jak na tamte czasy, astronomiczny poziom 266 dolarów (ok. 800 zł), po czym zanurkowała o ponad 60% przy gromkim aplauzie ze strony krytyków. W mojej opinii, jednym z głównych powodów tamtego krachu był MtGox, który atakowany przez DDoS odcinał ludzi od rozgrzanego rynku. Wywołało to masową panikę i chęć natychmiastowej realizacji zysków. Problemy z dostępnością MtGoxa wywołały reakcję łańcuchową, która doprowadziła do zakłócenia pracy innych giełd, w tym także polskiej.

Infrastruktura do handlu bitcoinami w sieci nie była przygotowana na tak ogromną popularność, na co od dawna wskazywałem, jako główną wadę całego systemu. MtGox stał się ofiarą własnego sukcesu, a pomimo problemów i nadszarpniętego wizerunku ludzie nadal otwierali tam konta, mimo że na weryfikację trzeba było czekać tygodniami.

Społeczność bitcoina wyciągnęła z tej gorzkiej lekcji owocną naukę. Zaczęto więcej uwagi zwracać na bezpieczeństwo i pojawiły się nowe giełdy. Popularność kryptowalut nadal rosła, a kurs podrożał kilkukrotnie, przekraczając cenę 3,5 tys. złotych. Jedynym, który najwyraźniej niczego się nie nauczył, jest sam MtGox.

Na początku lutego MtGox poinformował swoich użytkowników, że zawiesza wypłaty bitcoinów z giełdy. To drastyczne posunięcie po części zwiastowały poprzednie opóźnienia w transakcjach na tej giełdzie. Jak na początku tłumaczył MtGox, wszystko to miało na celu troskę o bezpieczeństwo klienta, gdyż wolumen wypłat ponownie przerósł ich możliwości technologiczne. Następnie winą obarczono błąd w protokole bitcoina, który umożliwia zmianę identyfikatora transakcji. W praktyce wygląda on trochę tak, jakby ktoś zmieniał nam tytuł przelewu jaki wykonujemy w banku.  Nikt nie kradnie naszych pieniędzy, nie ma mowy o podwójnym wydaniu tych samych monet, ale wprowadza to duże zamieszanie, ponieważ następuje problem z księgowaniem wpłat/wypłat środków. Informacja ta została przez wiele mediów pochopnie potraktowana jako poważny błąd, mogący wywołać definitywny koniec bitcoina. W rzeczywistości faktycznie istnienie tej usterki zostało potwierdzone, ale programiści przyznali, że jest ona im znana od kilku lat i powinna zostać szybko naprawiona. Problem w tym, że coraz mniej osób wierzy w pozytywny finał problemów samego MtGoxa.

Liczba giełd, na których można handlować bitcoinami rośnie, a kurs ich kształtuje się na dość zbliżonym poziomie. Oczywiście odchylenia są większe niż na rynku regulowanym, niemniej nigdy nie były one tak znaczące jak teraz. W chwili pisania tego tekstu jeden bitcoin kosztuje w okolicach 630 dolarów (1900 zł w Polsce). Tymczasem na MtGoxie cena to raptem 270 dolarów, czyli prawie 3 razy mniej. Pamiętajmy, że kapitalizacja tego rynku w tym momencie to ponad 7 miliardów dolarów, już dawno przestał to być plac zabaw dla geeków.  Skąd więc tak ogromna różnica w cenie?

MtGox zapowiedział, że środki klientów będą zamrożone tylko do najbliższego czwartku, a pomimo to ludzie pozbywają się bitcoinów uwięzionych na tej giełdzie. Doprowadziło to do znacznego spadku ich ceny – ale głównie tylko na tej giełdzie. W sieci pojawiają się coraz liczniejsze głosy, że MtGox stoi na progu bankructwa i nie będzie w stanie zwrócić funduszy inwestorom. Inni spekulują, że właściciele giełdy skupują w tajemnicy bitcoiny od panikujących klientów, łatwo zarabiając na tym kilkaset procent. Najwyraźniej większość ich klientów woli ostatecznie zostać ze znacznie mniejszymi środkami, ale denominowanymi w walucie a nie w bitcoinie. Może to im podwójnie pomóc w ewentualnym późniejszym postępowaniu sądowym – teoretycznie łatwiej będzie odzyskać dolary niż nieuregulowane prawem bitcoiny, a poza tym trudno przewidywać jaka będzie ich wartość rynkowa, gdy (jeśli) zostaną zwrócone.

Za hipotezą bankructwa MtGoxa stoi wiele za i przeciw. Przeciwko jest jeden, niepodważalny fakt – handel bitcoinami w sieci to kura znosząca złote jajka. Niemniej sytuacja ta przywodzi mi na myśl analogiczną historię sprzed kilku lat, kiedy to jeden z gigantów wielomiliardowego rynku pokera online również wpadł w podobne tarapaty, co zakończyło się bankructwem i utratą pieniędzy  klientów.

A zaczęło się podobnie – najpierw problem z brakiem regulacji prawnych i pierwsze kłopoty z bankami i firmami transferowymi. Spadek zaufania zmusił do korzystania z pośredników płatności, którzy wymagali znacznie wyższych prowizji, co obniżało rentowność pokerowego biznesu. Później pojawiły się opóźnienia w wypłatach, również rzekomo podyktowane dbałością o bezpieczeństwo. W oprogramowaniu platformy był jednak błąd, którego finansowe skutki pokrywała sama spółka, w celu uniknięcia PRowej wpadki. Ostatecznie wszystko to doprowadziło do bankructwa i utraty części środków przez graczy.

Co stało się potem? Rynek pokera online oczyścił się, wyciągnął wnioski, pojawili się nowi liderzy. Oczekuję, że w przypadku bankructwa MtGoxa rynek bitcoina wyciągnie takie same wnioski. Już teraz widać siłę społeczności, czemu dowodzi różnica w cenach na innych giełdach. Inwestorzy trzymają bitcoiny, pomimo ciemnych chmur zbierających się nad tym rynkiem. Medialny wydźwięk sytuacji jest jednak tym gorszy, że wiele stron nadal podaje kurs z MtGoxa jako oficjalny, co w obecnych warunkach jest szczególnie mylące.

Pamiętajmy o jeszcze jednej kwestii - bitcoin nie został stworzony jako środek do tezauryzacji, czyli magazynowania wartości. Ma to być tani i szybki system płatności, swobodnej wymiany pieniędzy, minimalizując liczbę pośredników. Nigdy dotąd w historii świata nie było możliwe, by przesłać praktycznie nieograniczoną sumę pieniędzy w dowolne miejsce na świecie, w tak krótkim czasie. Bitcoin to umożliwia – a problemy jednej z giełd tego nie zmienią.

Przemysław Gerschmann - Założyciel Equity Magazine, analityk inwestycyjny w globalnym banku. Pasjonat rynków finansowych, biegacz długodystansowy, wielbiciel południowych Włoch i fan książek Murakamiego.

Fot. [1], [2], [3]