Rakiety balistyczne i pociski manewrujące - czym się różnią? Czy Polska je ma?
Rakiety balistyczne i pociski manewrujące to dwa rodzaje broni, które mogą przenosić ładunki wybuchowe lub nuklearne na duże odległości. Obie te technologie są wykorzystywane przez wiele armii świata. Jednak rakiety balistyczne i pociski manewrujące różnią się od siebie pod wieloma względami, zarówno pod względem konstrukcji, jak i sposobu działania. Na czym polegają te różnice i jakie są zalety i wady każdego z tych systemów? I czy Polska posiada takie rodzaje broni?
Czym jest rakieta balistyczna?
Rakieta balistyczna to rodzaj pocisku, który jest napędzany przez silnik rakietowy tylko na początkowym etapie lotu, a następnie leci po parabolicznej trajektorii. Rakieta balistyczna może osiągać bardzo wysokie prędkości i wysokości, co utrudnia jej wykrycie i przechwycenie przez systemy obrony powietrznej. Rakieta balistyczna może przenosić w swojej głowicy bojowej ładunek konwencjonalny lub nuklearny, który jest zrzucany na cel w końcowej fazie lotu.
Rakiety balistyczne dzielą się na kilka kategorii w zależności od zasięgu, który mogą pokonać. Najkrótszy zasięg mają balistyczne rakiety taktyczne (do 300 km), które są używane do wsparcia działań na polu walki. Dłuższy zasięg mają rakiety operacyjno-taktyczne (do 1000 km), które mogą być używane do atakowania celów strategicznych. Najdłuższy zasięg mają rakiety międzykontynentalne (ponad 5500 km), które mogą przenosić głowice nuklearne zdolne do niszczenia całych miast lub krajów.
Więcej o współczesnej broni przeczytasz na Spider`s Web:
- Taktyczna broń jądrowa - co to jest, jaką ma moc i kto ją posiada?
- Czym się różni karabin maszynowy od karabinka? Wszystko, co powinieneś wiedzieć
- Czym właściwie są generacje myśliwców? Te samoloty zmieniały oblicze konfliktów na całym świecie
- Co to jest broń hipersoniczna? Jak szybko leci taka rakieta?
Historia rakiet balistycznych sięga początków XX wieku, kiedy to rosyjski uczony Konstanty Ciołkowski opracował teorię lotu rakietowego i wielostopniowego. Pierwszym seryjnie produkowanym pociskiem balistycznym był niemiecki V-2, który został użyty podczas II wojny światowej do bombardowania Londynu i innych miast. Po wojnie technologia rakietowa została przejęta przez Stany Zjednoczone i Związek Radziecki, które rozpoczęły wyścig zbrojeń nuklearnych i kosmicznych. Obecnie rakiety balistyczne posiadają także inne kraje, takie jak Chiny, Francja, Wielka Brytania, Indie, Izrael, Pakistan, Korea Północna czy Iran.
Prędkość, jaką rakieta balistyczna osiąga w momencie zakończenia pracy silnika, nazywa się prędkością przy wypaleniu. Prędkość ta zależy od wielu czynników, takich jak masa, kształt i konstrukcja rakiety, rodzaj i ilość paliwa, kąt i wysokość startu oraz opór powietrza. Prędkość przy wypaleniu może się różnić w zależności od typu i zasięgu rakiety balistycznej. Na przykład, pierwszy seryjnie produkowany pocisk balistyczny V-2 osiągał prędkość przy wypaleniu około 800 m/s, a współczesna rakieta międzykontynentalna może osiągać prędkość przy wypaleniu ponad 7000 m/s. Im większa jest prędkość przy wypaleniu, tym większa jest prędkość maksymalna i zasięg rakiety balistycznej.
Czym jest pocisk manewrujący?
Pocisk manewrujący to rodzaj pocisku, który jest napędzany przez cały czas lotu przez wbudowane źródło napędu, najczęściej silnik odrzutowy lub turboodrzutowy. Pocisk manewrujący leci na niskim lub średnim pułapie, wykorzystując aerodynamiczną siłę nośną do pokonania siły grawitacji. Pocisk manewrujący może zmieniać kierunek i prędkość lotu, dostosowując się do warunków terenowych i atmosferycznych, a także po to, żeby ukryć się przed wrogimi radarami. Pocisk manewrujący może przenosić w swojej głowicy bojowej ładunek konwencjonalny lub nuklearny i jest naprowadzany na cel za pomocą systemów nawigacyjnych i korygujących.
Pociski manewrujące dzielą się na kilka kategorii w zależności od prędkości, z jaką się poruszają. Najwolniejsze są pociski subsoniczne (do 340 m/s), które są stosunkowo tanie i łatwe w produkcji, ale także łatwiejsze do wykrycia i zestrzelenia. Szybsze są pociski naddźwiękowe (od 340 do 1700 m/s), które są trudniejsze do przechwycenia, ale także droższe i bardziej skomplikowane technologicznie. Najbardziej zaawansowane są manewrujące pociski hipersoniczne (powyżej 1700 m/s), które mogą pokonywać duże odległości w bardzo krótkim czasie, ale także wymagają bardzo odporności konstrukcji na wysokie temperatury, ciśnienia i przeciążenia.
Historia pocisków manewrujących sięga końca I wojny światowej, kiedy to amerykański wynalazca Charles Kettering zaprojektował bezzałogowy samolot-pocisk Kettering Bug, który był napędzany silnikiem spalinowym. Pierwszym seryjnie produkowanym pociskiem manewrującym był niemiecki V-1, który był napędzany silnikiem odrzutowym i był używany podczas II wojny światowej do atakowania Londynu i innych miast. Po wojnie technologia pocisków manewrujących została rozwinięta przez wiele krajów, które wprowadziły nowe rodzaje napędów, systemów naprowadzania i głowic bojowych.
Jakie są zalety i wady rakiet balistycznych i pocisków manewrujących?
Rakiety balistyczne i pociski manewrujące mają zarówno zalety, jak i wady, które decydują o ich skuteczności i przydatności w różnych sytuacjach. Oto niektóre z nich:
Zalety rakiet balistycznych:
- Mogą osiągać bardzo duże zasięgi i przenosić duże ładunki bojowe, w tym wiele głowic zdolnych do zaatakowania celów oddalonych od siebie o setki kilometrów.
- Mogą osiągać bardzo wysokie prędkości i wysokości, co utrudnia ich wykrycie i przechwycenie.
- Mogą być odpalane z różnych platform startowych, takich jak lądowe wyrzutnie mobilne lub stałe, okręty podwodne lub nawodne, samoloty.
Wady rakiet balistycznych:
- Mają ograniczoną zdolność manewrowania i korygowania kursu po zakończeniu fazy silnikowej.
- Mają ograniczoną precyzję trafienia celu, która zależy od dokładności systemów nawigacyjnych i korygujących.
- Są drogie i skomplikowane w produkcji i utrzymaniu.
- Są łatwo wykrywalne podczas startu (duża ilość ciepła z silnika) )przez systemy ostrzegawcze przed atakiem rakietowym np. satelity.
Zalety pocisków manewrujących:
- Mogą lecieć na niskim lub średnim pułapie, co utrudnia ich wykrycie przez radary i systemy obrony powietrznej.
- Mogą zmieniać kierunek i prędkość lotu, dostosowując się do warunków terenowych i atmosferycznych.
- Mogą mieć wysoką precyzję trafienia celu, która zależy od zaawansowania systemów naprowadzania i korygujących.
- Mogą być odpalane z różnych platform startowych, takich jak lądowe wyrzutnie mobilne, okręty nawodne i podwodne, samoloty.
Wady pocisków manewrujących:
- Mają ograniczone zasięgi i przenoszą mniejsze ładunki bojowe.
- Mają niższe prędkości i wysokości niż rakiety balistyczne, co zwiększa czas lotu.
- Są drogie i skomplikowane w produkcji i utrzymaniu.
- Są podatne na zakłócenia sygnałów nawigacyjnych i korygujących.
Czy Polska posiada rakiety balistyczne i pociski manewrujące?
Polska posiada rakiety balistyczne (a właściwie będzie je posiadać lada moment) oraz pociski manewrujące zdolne do przenoszenia ładunków konwencjonalnych. Są to systemy importowane z innych krajów. Oto one:
Balistyczna rakieta taktyczna MGM-140 ATACMS - to amerykański system rakietowy, który może wystrzeliwać jedną rakietę na odległość do 300 km. Rakieta ta może przenosić głowicę bojową o masie 560 kg, a także głowicę kasetową, która zawiera około 950 małych bomb kasetowych. Polska zamówiła 75 sztuk rakiet ATACMS. Pocisk ma długość 4 m i średnicę 610 mm. Podczas lotu osiąga wysokość 50 km. Maksymalna prędkość to 1000 m/s. ATACMS waży 1600 kg i odpalany jest z systemu HIMARS. Cena jednej rakiety to 1,5 mln dol. Producentem broni jest firma Lockheed Martin.
CTM290 (Chunmoo Tactical Missile) to pocisk taktyczny o zasięgu 290 km, który jest rozwijany przez Koreę Południową. Pocisk ten ma być wersją eksportową pocisku KTSSM Ure-II, który jest częścią systemu wieloprowadnicowego wyrzutni rakietowej K239 Chunmoo. Pocisk ten ma mieć średnicę 600 mm i masę około 1,5 tony. Pocisk ten ma być naprowadzany za pomocą systemu nawigacji inercyjnej i GPS oraz systemu korygującego opartego na obrazowaniu terenu. Pocisk ten ma być zdolny do przenoszenia głowicy bojowej o masie 500 kg. Pocisk ten ma być odpalany z wyrzutni mobilnych HOMAR K. Producentem rakiety jest firma Hanwha Group.
Pocisk manewrujący AGM-158 JASSM - to amerykański pocisk manewrujący, który może być odpalany z pokładu samolotów F-16 lub F-35. Pocisk ten ma zasięg do 370 km lub ponad 1000 km w wersji JASSM ER i może przenosić głowicę bojową o masie 450 kg. Pocisk ten jest naprowadzany za pomocą systemu nawigacji inercyjnej i GPS oraz systemu korygującego opartego na obrazowaniu terenu. System ten jest używany przez Siły Powietrzne RP. Taki pocisk waży 1000 - 1200 kg w zależności od wersji. Ma długość 4,2 m i rozpiętość 5,5 m. Prędkość pocisku to 800 m/s. Polska ma 70 sztuk pocisków w wersji AGM-158B JASSM-ER i 40 sztuk pocisków w wersji AGM-158 JASSM. Producentem broni jest firma Lockheed Martin.
Pocisk manewrujący NSM (Naval Missile Strike) - to norweski system morski pocisku manewrującego, który może być odpalany z pokładu okrętów nawodnych. Pocisk ten ma zasięg do 185 km i może przenosić głowicę bojową o masie 125 kg. Pocisk ten jest naprowadzany za pomocą systemu nawigacji inercyjnej i GPS oraz systemu korygującego opartego m.in. na podczerwieni. Taki pocisk waży 400 kg, a głowica 120 kg. Ma długość 3,98 m i rozpiętość 1,3 m. Prędkość pocisku to 316 m/s. System ten jest używany przez Marynarkę Wojenną RP. Producentem broni jest firma Kongsberg. Polska posiada 48 sztuk pocisków manewrujących NSM odpalanych z wyrzutni umieszczonyh na podwoziu samochodowym.
Polska nie posiada rakiet balistycznych ani pocisków manewrujących zdolnych do przenoszenia ładunków nuklearnych. Polska jest bowiem sygnatariuszem traktatu o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej (NPT), który zabrania jej posiadania takiej broni. Polska jest także członkiem NATO, który zapewnia jej obronę przed potencjalnym atakiem rakietowym ze strony innych państw.
Rakiety balistyczne i pociski manewrujące to dwa rodzaje broni, które mogą przenosić ładunki wybuchowe lub nuklearne na duże odległości. Obie te technologie są wykorzystywane przez wiele państw. Jednak rakiety balistyczne i pociski manewrujące różnią się od siebie pod wieloma względami, zarówno pod względem konstrukcji, jak i sposobu działania. Rakiety balistyczne mogą osiągać bardzo duże zasięgi i prędkości, ale mają ograniczoną zdolność manewrowania i precyzji. Pociski manewrujące mogą zmieniać kierunek i prędkość lotu, ale mają ograniczone zasięgi i ładunki bojowe.
