Przegląd latających koszmarów. Tak wyglądają najbrzydsze śmigłowce wojskowe w historii

Jeśli myślisz, że śmigłowce są małe i zwinne, to z pewnością zmienisz zdanie, gdy zobaczysz Mil V-12 Homer. To największy śmigłowiec na świecie, który kiedykolwiek wzbił się w powietrze. Zbudowany w Związku Radzieckim w latach 60. XX wieku, miał być zdolny do przenoszenia ponad 40 ton ładunku lub ponad 100 pasażerów na pokładzie. Jego rozpiętość wirników wynosiła ponad 67 metrów, a długość kadłuba ponad 37 metrów. Wyglądał jak latający statek kosmiczny z dwoma ogromnymi wirnikami na skrzydłach. Jego głównym zadaniem miało być przenoszenie międzykontynentalnych pocisków balistycznych z głowicami atomowymi, na miejsce startu.

Niestety, Mil V-12 Homer nigdy nie wszedł do produkcji seryjnej i pozostał tylko prototypem. Powodem tego były liczne problemy techniczne, wysokie koszty i zmieniające się wymagania wojskowe. Zbudowano tylko dwa egzemplarze tego potężnego śmigłowca, z których jeden został zniszczony w pożarze, a drugi jest eksponatem w muzeum lotnictwa w Monino pod Moskwą. Mimo to 6 sierpnia 1969 r. V-12 podniósł ładunek 44 205 kg na wysokość 2255 m, co jest rekordem świata dla śmigłowców. 

Przeczytaj także:
- Najbrzydsze samoloty wojskowe w historii. Uwaga, od patrzenia bolą oczy
- Każdy żołnierz będzie śmigłowcem. Amerykanie mieli szalony pomysł na maszynę zwiadowczą
- Ta prosta sztuczka pozwala wylądować śmigłowcom na okrętach. Nawet w czasie sztormu
- AW101 - śmigłowiec przyszłości dla Wojska Polskiego. Pierwsze załogi już się szkolą

Fiat 7002 to śmigłowiec, który wygląda, jakby ktoś połączył przyczepę campingową z wiatrakiem. To eksperymentalny projekt włoskiej firmy Fiat Aviazione z lat 60. XX wieku, który miał być uniwersalnym śmigłowcem do transportu pasażerów i towarów. Jego główną cechą był wirnik napędzany przez strumienie sprężonego powietrza wylatujące z dysz na końcach łopat. Powietrze to dostarczał silnik turbowałowy Fiat 4700 umieszczony w tylnej części kadłuba. Dzięki temu rozwiązaniu śmigłowiec nie potrzebował skomplikowanego układu przeniesienia napędu i miał lepszą sprawność energetyczną.

Fiat 7002 miał mieć dwuosobową załogę i zabierać pięciu pasażerów lub ładunek. Mógł też pełnić rolę sanitarną i zabierać na pokład dwie pary noszy wewnątrz i dwie na zewnątrz. Jego prędkość maksymalna wynosiła 170 km/h, a zasięg 300 km. Pierwszy i jedyny prototyp tego śmigłowca wzbił się w powietrze 26 stycznia 1961 roku, ale rozwój został przerwany w 1963 roku z powodu braku zainteresowania ze strony wojska i cywilów. Fiat 7002 był ciekawym pomysłem, ale nie znalazł swojego miejsca na rynku lotniczym.

Piasecki H-21 to śmigłowiec, który wygląda, jakby ktoś zgiął banan i przykleił do niego dwa wirniki. To amerykański śmigłowiec z lat 50. i 60. XX wieku, zaprojektowany i zbudowany przez firmę Piasecki Helicopter (później Boeing Vertol). Był to wielozadaniowy śmigłowiec, który mógł lądować na kołach, nartach lub pływakach. Jego charakterystyczną cechą był układ dwóch wirników ustawionych w tandemie, który zapewniał dużą siłę nośną i stabilność.

Piasecki H-21 był używany przez siły zbrojne Stanów Zjednoczonych, Kanady, Francji, Niemiec i innych krajów do transportu żołnierzy, rannych, zaopatrzenia i sprzętu. Brał udział w wielu konfliktach zbrojnych, takich jak wojna algierska czy wojna wietnamska. Mógł pomieścić dwuosobową załogę i 22 pasażerów lub 12 noszy. Jego prędkość maksymalna wynosiła 204 km/h, a zasięg 426 km. Piasecki H-21 był niezwykle wytrzymały i niezawodny, ale też bardzo głośny i niezgrabny. Nie bez powodu nazywano go “latającym bananem”.

Cessna CH-1 Skyhook to jedyny śmigłowiec, jaki kiedykolwiek zbudowała firma Cessna Aircraft Company. Był to pierwszy śmigłowiec, który wylądował na szczycie Pike’s Peak (4300 m n.p.m.) i ostatni śmigłowiec z silnikiem tłokowym, który ustanowił rekord wysokości lotu. CH-1 miał pojedynczy, dwułopatowy wirnik główny i silnik umieszczony z przodu, co nadawało mu stabilny środek ciężkości. Jego kadłub bardzo przypominał lekkie samoloty produkowane przez Cessnę. CH-1 był nazywany Skyhook na rynku cywilnym, podobnie jak inne marketingowe nazwy używane przez Cessnę dla jej samolotów jednosilnikowych, takich jak Skyhawk, Skylane czy Skywagon.

Cessna CH-1 powstał na bazie wcześniejszego projektu śmigłowca Seibel S-4, który Cessna przejęła w 1952 roku. Cessna zmieniła układ silnika i kadłuba, dając mu bardziej aerodynamiczny kształt i większą pojemność. CH-1 mógł pomieścić dwuosobową załogę i trzech pasażerów lub ładunek o masie do 454 kg. Jego prędkość maksymalna wynosiła 177 km/h, a zasięg 370 km. Prototyp CH-1 wzbił się w powietrze w 1953 roku, a produkcja seryjna rozpoczęła się w 1956 roku. Zbudowano zaledwie 50 sztuk tego typu śmigłowca.

Cierva W.11 Air Horse to śmigłowiec, który wygląda, jakby ktoś zrobił trzy wiatraki i połączył je ze sobą rurami. To brytyjski śmigłowiec z lat 40. XX wieku, opracowany przez firmę Cierva Autogiro Company. Był to największy śmigłowiec na świecie w chwili swojego debiutu, a także jeden z najdziwniejszych. Używał trzech wirników umieszczonych na wysięgnikach, które były napędzane przez jeden silnik zamontowany wewnątrz kadłuba. Jego nazwa Air Horse oznaczała “powietrznego konia” i miała podkreślać jego zdolność do podnoszenia ciężkich ładunków.

Cierva W.11 Air Horse powstał na bazie wcześniejszego śmigłowca Weir W.6, który miał dwa wirniki ustawione poprzecznie. Zastosowanie trzech wirników miało zapewnić większą siłę nośną i stabilność. Wszystkie wirniki obracały się w tym samym kierunku. Silnik Rolls-Royce Merlin napędzał trzy 14-metrowe trójłopatowe wirniki za pomocą przekładni i wałów. CH-1 mógł pomieścić trzyosobową załogę i 15 pasażerów lub ładunek o masie do 2268 kg. Jego prędkość maksymalna wynosiła 161 km/h, a zasięg 322 km. Prototyp CH-1 wzbił się w powietrze 7 grudnia 1948 roku, ale rozwój został przerwany w 1950 roku po katastrofie drugiego egzemplarza, w której zginęła cała załoga. Cierva W.11 Air Horse był ambitnym projektem, ale nie doczekał się produkcji seryjnej ani użytkowników.

Sikorsky CH-37 Mojave to amerykański ciężki śmigłowiec transportowy z lat 50. XX wieku, zaprojektowany i zbudowany przez firmę Sikorsky Aircraft. Był to pierwszy dwusilnikowy śmigłowiec tej firmy i największy i najszybszy śmigłowiec wojskowy na świecie w chwili swojego debiutu. Napędzały go dwa silniki gwiazdowe Pratt & Whitney R-2800 Double Wasp umieszczone w gondolach na skrzydłach. Miał pojedynczy wirnik główny z czterema łopatami i dwułopatowe śmigło ogonowe. Jego kadłub miał duże drzwi w kształcie muszli w nosie, przez które można było ładować i rozładowywać ładunek.

Sikorsky CH-37 Mojave powstał na zamówienie Korpusu Piechoty Morskiej Stanów Zjednoczonych, który potrzebował śmigłowca zdolnego do przenoszenia 26 żołnierzy lub trzech lekkich pojazdów. Pierwszy prototyp, oznaczony XHR2S-1, wzbił się w powietrze 18 grudnia 1953 roku. Produkcja seryjna rozpoczęła się w 1956 roku pod oznaczeniem HR2S-1 dla piechoty morskiej i CH-37A dla wojsk lądowych. Wszystkie egzemplarze zostały później ulepszone do standardu CH-37B lub CH-37C, uzyskując między innymi system stabilizacji i możliwość unoszenia ładunków podczas zawisu. Łącznie wyprodukowano 154 sztuki tego śmigłowca. Sikorsky CH-37 Mojave był używany do transportu ludzi i sprzętu, ratownictwa i ewakuacji medycznej. Cztery maszyny tego typu służyły w Wietnamie, gdzie odniosły sukces w odzyskiwaniu zestrzelonych samolotów i helikopterów. Sikorsky CH-37 Mojave był niezwykle wydajny i niezawodny, ale też bardzo ciężki i hałaśliwy. Został wycofany z użytku pod koniec lat 60. XX wieku, zastąpiony przez nowocześniejsze śmigłowce.

Kaman K-2000 K-Max to wyjątkowy brzydal. To amerykański śmigłowiec w układzie Flettnera, zaprojektowany i zbudowany przez firmę Kaman Aircraft. Powstał w latach 80. i 90. XX wieku, bazując na pracach niemieckiego inżyniera lotniczego Antona Flettnera. Wykonał swój pierwszy lot 23 grudnia 1991 roku. Został specjalnie zaprojektowany do optymalnego wykonywania operacji zewnętrznego transportu ładunków i jest zdolny do podnoszenia ładunków przekraczających 2700 kg, to jest więcej niż masa własna śmigłowca i prawie dwa razy więcej niż konkurencyjny Bell 205, mimo że używa podobnego silnika. Rozwiązanie zastosowane Kaman K-2000 K-Max w ma większą wydajność w porównaniu z konwencjonalną technologią wirnikową.

Kaman K-2000 K-Max używa dwóch wirników z dwoma łopatami (łącznie cztery), które krzyżują się ze sobą i obracają się w przeciwnych kierunkach. Napędza je jeden silnik turbowałowy Allied Signal T-53-17A-1 o mocy 1800 KM umieszczony w tylnej części kadłuba. Jego kabina mieści jednego pilota, który siedzi na wysokim stanowisku, zapewniającym dobrą widoczność na ładunek podwieszony pod śmigłowcem. Śmigłowiec może również być sterowany zdalnie lub bezzałogowo za pomocą systemu kontroli lotu i kamery wideo. Kaman K-2000 K-Max jest używany do transportu drewna, gaszenia pożarów, budowy konstrukcji wysokościowych i zaopatrywania jednostek wojskowych. W latach 2011-2013 dwa bezzałogowe egzemplarze tego śmigłowca służyły w Afganistanie, gdzie dostarczały zaopatrzenie dla amerykańskich marines.

Agusta A-106 to śmigłowiec, który wygląda jak karykatura psa. To włoski jednoosobowy śmigłowiec lekki zaprojektowany w 1965 roku przez firmę Agusta. Miał służyć jako platforma do zwalczania okrętów podwodnych z pokładu fregat klasy Bergamini. Śmigłowiec mógł przenosić torpedy Mk 44 pod kadłubem. Wirnik główny i ogonowy miał dwie łopaty i mógł być składany do przechowywania na statku.

Pierwszy prototyp A-106 wzbił się w powietrze na początku 1966 roku. Śmigłowiec miał prędkość maksymalną 176 km/h, zasięg 460 km i pułap 3000 m. Agusta A-106 był przeznaczony dla włoskiej marynarki wojennej, która zamówiła pięć egzemplarzy seryjnych, ale produkcja została anulowana w 1973 roku i projekt zarzucono.

Kamov Ka-26 to radziecki lekki śmigłowiec wielozadaniowy zaprojektowany w biurze konstrukcyjnym Kamowa. Używa dwóch wirników o trzech łopatach, które obracają się w przeciwnych kierunkach. Napędzają go dwa silniki tłokowe Wandenejew M-14-V-26 o mocy 325 KM każdy umieszczone w gondolach na bokach kadłuba. Śmigłowiec wszedł do produkcji w 1969 roku i zbudowano 816 sztuk.

Kamov Ka-26 może przenosić do sześciu osób lub ładunek o masie do 900 kg. Jego prędkość maksymalna wynosi 170 km/h, zasięg 400 km i pułap 3000 m. Kamov Ka-26 jest używany głównie do prac rolniczych, takich jak opryskiwanie upraw lub transport drewna. Jest też używany do gaszenia pożarów, ratownictwa i ewakuacji medycznej. Śmigłowiec jest mały i zwrotny, ale też hałaśliwy i wymagający częstej konserwacji.

Hughes XH-17 to amerykański ciężki śmigłowiec transportowy zaprojektowany w latach 40. XX wieku przez firmę Hughes Aircraft Company. Był to pierwszy projekt śmigłowca dla tej firmy i nadal jest rekordzistą pod względem największego wirnika na świecie. Miał dwułopatowy wirnik główny o średnicy 41 m, który napędzały dwa silniki turboodrzutowe General Electric J35 umieszczone w gondolach na bokach kadłuba. Układ napędowy był niezwykły. Silniki przepuszczały powietrze przez piastę wirnika. Łopaty były wydrążone, a gorące sprężone powietrze przepływało przez łopatki, przechylając dysze, w których wtryskiwano paliwo. W locie główny wirnik obracał 88 razy na minutę, mniej niż połowę prędkości typowych wirników helikoptera. Był zdolny do podnoszenia ładunków o masie ponad 23 ton, ale okazał się zbyt nieefektywny i nieporęczny, aby być produkowany seryjnie poza jednym prototypem.

Hughes XH-17 powstał na zamówienie amerykańskich sił powietrznych, które potrzebowały olbrzymiego latającego dźwigu do transportu ciężkiego sprzętu. Aby przyspieszyć budowę, części do XH-17 zostały pozyskane z innych maszyn. Przednie koła pochodziły z bombowca B-25 Mitchell, a tylne z samolotu transportowego C-54 Skymaster. Zbiornik paliwa był z B-29 Superfortress, a kabina z szybowca wojskowego Waco CG-15. Tylne śmigło pochodziło ze śmigłowca Sikorsky H-19 Chickasaw. Pierwszy i jedyny prototyp XH-17 wzbił się w powietrze 23 października 1952 roku i był testowany przez trzy lata. Jego prędkość maksymalna wynosiła 145 km/h, a zasięg tylko 64 km. Śmigłowiec był mało zwrotny i bardzo głośny, a jego silniki zużywały dużo paliwa. W grudniu 1955 roku program XH-17 został anulowany i prototyp zezłomowany. Hughes XH-17 był ambitnym projektem, ale nie spełnił oczekiwań wojska.

Sikorsky R-5 to śmigłowiec, który wygląda, jakby ktoś zrobił wielką muchę i dał jej śmigło. To amerykański lekki śmigłowiec obserwacyjny zaprojektowany w latach 40. XX wieku przez firmę Sikorsky Aircraft Corporation. Napędzał go jeden silnik gwiazdowy Warner R-550 o mocy 450 KM. Pierwszy prototyp R-5 wzbił się w powietrze 18 sierpnia 1943 roku.

Sikorsky R-5 był używany przez amerykańskie siły powietrzne, marynarkę, straż wybrzeża i piechotę morską, a także przez brytyjskie siły zbrojne pod oznaczeniem Hoverfly II. Był wyposażony w uchwyty do przenoszenia dwóch noszy lub ładunku pod kadłubem. Mógł również być wyposażony w opcjonalną wyciągarkę ratowniczą i zewnętrzny zbiornik paliwa. Jego prędkość maksymalna wynosiła 177 km/h, a zasięg 370 km. Zbudowano ponad 300 egzemplarzy tego śmigłowca w różnych wersjach. Sikorsky R-5 był niezwykle użyteczny i niezawodny, ale też bardzo głośny i mało zwrotny. Był to jeden z pierwszych i najważniejszych śmigłowców w historii lotnictwa.