Waży ciężarówki, pokazuje miejsca postojowe i rozmawia z autami. W Tychach obudzili supermózg sterujący ruchem

Potrzebne były trzy lata, by System Zarządzania i Sterowania Ruchem w Tychach mógł zacząć działać. W mieście zmodernizowano prawie 40 skrzyżowań, wykorzystano ponad 600 kamer, zainstalowano ponad 70 tablic informacyjnych, stworzono kilkanaście stacji pogodowych oraz stacji zanieczyszczeń, a nawet platformy inteligentnego pomiaru wagi.

Wszystko to zespolono z cyfrowym mózgiem, zainstalowanym w Centrum Zarządzania Ruchem na Stadionie Miejskim w Tychach. Dzięki ambitnemu projektowi firmy Yunex Tychy wyrastają na jedno z najnowocześniejszych komunikacyjnie miast Polski. Do tego gotowych na przyszłość, w której pojazdy jeżdżą bez kierowców.

Zadania tyskiego systemu ITS radykalnie wykraczają poza prosty monitoring miejski czy tablice informacyjne na wiatach autobusowych. System Zarządzania i Sterowania Ruchem w Tychach ma unikalne DNA, wyrażone słowami prezydenta aglomeracji Andrzeja Dziuby: "by żyło się lepiej, wszystkim" - nie tylko kierowcom pojazdów osobowych, ale również pasażerom komunikacji miejskiej, rowerzystom oraz pieszym. System będzie także Tychów "bronił", na przykład przed pojazdami ciężarowymi o zbyt dużej masie, niszczącymi miejskie drogi w szybkim tempie.

Jak takie ciężarówki będą wychwytywane przez system? Na ITS w Tychach składa się m.in. pięć stacji inteligentnego ważenia pojazdów. Dane najeżdżających na nie maszyn trafiają do systemu. Jeśli ich masa wykracza poza dopuszczalne normy, wiedzą o tym nie tylko operatorzy Systemu Zarządzania i Sterowania Ruchem, ale również odpowiednie służby, dla których twórcy ITS przygotowali zewnętrzne terminale z dostępem do wybranych części systemu.

Jeśli na ulice Tychów wjedzie zbyt ciężki tir, chwilę później będzie o tym wiedzieć policja, mając zestaw danych takiego pojazdu, w tym oczywiście tablice rejestracyjne.

Tychy będą się bronić nie tylko przed ciężarówkami dewastującymi asfalt, ale również piratami drogowymi. W mieście umieszczono sześć specjalnych odcinków pomiaru prędkości w kluczowych z perspektywy bezpieczeństwa miejscach. Takie systemy pomiaru mają dyscyplinować krewkich kierowców, zwiększając bezpieczeństwo pieszych oraz rowerzystów. Wzorem stacji pomiaru masy, dane o piratach mogą trafiać do odpowiednich służb, za pomocą zewnętrznych terminali zintegrowanych w ITS.

Twórcy ITS w Tychach wyraźnie podkreślają, że rozwiązanie nie jest adresowane wyłącznie dla kierowców pojazdów osobowych. Zyskać ma przede wszystkim transport zbiorowy. Przykładowo, prawie 40 skrzyżowań zostało tak przebudowanych, aby miejskie busy były traktowane priorytetowo podczas zarządzania ruchem.

Może to tylko przypadek, lecz jadąc autobusem z dworca PKP w kierunku stadionu miejskiego, czterokrotnie mijaliśmy skrzyżowania z sygnalizacją świetlną, a korzystający z buspasa pojazd ani razu nie musiał się na nich zatrzymywać.

Zyskają również coraz liczniejsi w Polsce rowerzyści. Nowe czujniki na skrzyżowaniach i przejazdach mają bezbłędnie rozpoznawać podróżujących rowerami, wpływając na działanie sygnalizacji świetlnej. Do tego ITS jest zintegrowany ze stacjami rowerów miejskich, w czasie rzeczywistym informując mieszkańców o dostępnych jednośladach do wypożyczenia oraz slotach parkingowych. W podobny sposób system poinformuje kierowców osobówek o wolnych miejscach postojowych na miejskich parkingach.

Chociaż swoje systemy ITS ma więcej miast w Polsce, jak Kraków czy Warszawa, tyskie rozwiązanie wyróżnia się w szczególny sposób. To pierwszy Inteligentny System Zarządzania i Sterowania Ruchem wzbogacony o zestaw nadajników V2X zainstalowanych na skrzyżowaniach. Tego typu nadajniki służą m.in. wspieraniu systemów autonomicznej jazdy, integrując komunikację maszyn w środowisku bezprzewodowym. Moduły V2X to platformy wymiany informacji między autonomicznymi pojazdami, dzięki którym w przyszłości samodzielne autobusy czy taksówki mogą harmonizować ruch uliczny.

Zapytałem władze samorządowe, czy przy pomocy tych nadajników chcą zamienić Tychy w strefę testów pojazdów autonomicznych, jak ma to dzisiaj miejsce w wielu miasteczkach USA, gdzie prototypy Amazona, Tesli czy Apple'a doskonalą systemy jazdy. Artur Kruczek, dyrektor Miejskiego Zarządu Ulic i Mostów w Tychach odpowiedział mi, że z chęcią będą rozmawiać na ten temat, jeśli otoczenie prawne umożliwi takie rozwiązanie w Polsce, ale nadajniki V2X mają przede wszystkim służyć mieszkańcom Tychów, będąc gotowe na odważne rozwiązania technologiczne w niedalekiej przyszłości.

Chociaż jego kalibracja ma potrwać do końca 2022 roku, Inteligentny System Zarządzania i Sterowania Ruchem w Tychach już teraz jest w pełni operacyjny. ITS działa na prawie 40 miejskich skrzyżowaniach, zarządzając ruchem i walcząc z korkami. Jednocześnie cybermózg broni miasta przed piratami drogowymi oraz pojazdami ciężarowymi o zbyt dużej masie. Do tego system nadaje priorytet ruchowi autobusów, trolejbusów oraz pojazdów uprzywilejowanych, zwiększając komfort pasażerów i skracając czas podróży tymi środkami transportu.

Jednocześnie ITS serwuje mieszkańcom Tychów masę informacji. Na ponad 70 tablicach prezentuje zmienne dane dotyczące natężenia ruchu, korków czy prac remontowych, ale również temperatury oraz zanieczyszczenia powietrza. Dzięki tablicom mieszkańcy dowiedzą się o wolnych miejscach postojowych na miejskich parkingach oraz dostępności rowerów publicznych. Ponadto posiadacze samochodów elektrycznych otrzymali sześć stacji do ich ładowania.

Większość funkcji systemu ITS będzie spajał nowy Portal informacyjny dla mieszkańców. Dzięki niemu dostęp do danych pozyskiwanych przez nowoczesny system zyskamy bez wychowanie z domu, na ekranie komputera oraz telefonu. Z poziomu portalu podejrzymy aktualne natężenie ruchu w mieście, dostępność rowerów do wypożyczenia czy zapełnienie miejskich parkingów. Ważnym elementem portalu informacyjnego będzie planer podróży, podpowiadający mieszkańcom najlepszy sposób na dotarcie do wskazanego celu, biorąc pod uwagę aktualne natężenie ruchu oraz rozkłady jazdy komunikacji miejskiej.