Mówili, że to bez sensu. Po 7 latach Patronite wciąż prze do przodu i ma ambitne plany na przyszłość
Tysiące twórców, setki tysięcy wspierających i miliony złotych, które łączą wyjątkowe treści z ludźmi, którzy są nimi zainteresowani. To polski fenomen, który w tym roku obchodzi swoje 7 urodziny i który ustawicznie udowadnia, że era gatekeeperów dobiega końca. Patronite nie tylko ma się świetnie, ale ma też ambitne plany na przyszłość.
Dla tych, którzy nie wiedzą, czym jest Patronite i na czym polega model patronatu, pozwolę sobie poświęcić kilka słów wstępu. Otóż przez lata dominującym sposobem monetyzacji treści dla twórców, autorów i pasjonatów było albo podpisanie cyrografu z tradycyjnym wydawnictwem (książkowym, wytwórnią muzyczną, etc.) lub – w krajobrazie internetowym – bycie zdanym na łaskę platform dystrybucji i reklamodawców. Innymi słowy, jeśli ktoś chciał zarobić na swojej twórczości, mógł albo podpisać (zwykle skrajnie niekorzystną) umowę wydawniczą i ktoś inny zajmował się promowaniem i sprzedażą tej twórczości, albo też pozyskiwać reklamodawców i zarabiać na promowaniu ich usług bądź produktów.
Patronite to zupełnie inny model zarabiania dla twórców; tutaj pieniądze pozyskują bezpośrednio od ludzi, którzy cenią sobie to, co twórcy robią. W zamian za skromne, zwykle symboliczne bonusy, możemy regularnie "subskrybować" danego twórcę. Największa zaleta tego modelu? Mniejsza skala i większe zaangażowanie odbiorów. Aby zarobić dobre pieniądze w tradycyjny sposób, konieczne jest dotarcie do tysięcy ludzi. W modelu patronackim wystarczy tych ludzi kilkaset, którzy są w dodatku bardziej zaangażowani i bardziej pasjonują się tym, co tworzy dany autor; w końcu to dzięki tej pasji decydują mu się zapłacić.
Kevin Kelly sformułował kiedyś tezę, że twórca do życia nie potrzebuje milionów ludzi, ale wystarczy 1000 prawdziwych fanów, którzy kupią wszystko, co stworzy. Patronite to ucieleśnienie tej idei i żywy dowód na jej prawdziwość.
Dziś model patronatu stał się relatywnie popularny. Możliwość subskrybowania konkretnych autorów pojawiła się dawno na Twitchu, na YouTubie, a ostatnio romansują z nią nawet TikTok i Instagram. Patronite jednak oferuje znacznie więcej niż jest w stanie zaoferować którakolwiek z tych platform, łącząc odbiorców z autorami i oddając w ręce twórców narzędzia, których nie znajdą nigdzie indziej.
Patronite wciąż rośnie.
Gdy w 2015 r. Patronite zaczynał działalność, zewsząd słychać było głosy: to bez sensu. Takie same głosy słychać było zresztą przy każdej głośnej kampanii, gdy np. najpierw potężne pieniądze od Patronów zebrał Krzysztof Gonciarz, Grupa Filmowa Darwin czy Radio Nowy Świat. To bez sensu – mówili przede wszystkim ci sami gatekeeperzy, którzy przez lata decydowali, kto może, a kto nie może publikować swojej twórczości i dzielić się swoją pasją. Tymczasem Patronite nie tylko ma sens, ale ma się też świetnie. I – jak mówi nam Tadeusz Chełkowski, założyciel Patronite – ma swoją unikalną formułę.
Wielu twórców, którzy są na platformie, działają ponad 5 lat i mają wokół siebie społeczność, która wspiera ich od ponad 5 lat. Takich twórców mamy dosyć sporo. Nauczyliśmy się, komu wychodzi na Patronicie, a komu nie. Nauczyliśmy się również, że dużym sukcesem mogą pochwalić się przede wszystkim takie osoby, które tworzą silny związek emocjonalny pomiędzy twórcą a odbiorcą; dlatego tak dobrze radzą sobie radia, tak dobrze radzą sobie podcasty i tak dobrze radzi sobie dobra treść i sztuka opowiadania historii.
To zaangażowanie ma też odbicie w opiniach wspierających. Patronite przeprowadził ostatnio zamkniętą ankietę, z której wynika, że aż 82 proc. patronów uważa za ważne to, co robią wspierane przez nich osoby czy instytucje, a ponad 64 proc. śledzi ich działania na bieżąco. Znakomita większość patronów obawia się również, że bez ich wsparcia twórca czy instytucja nie mógłby dalej działać, a mimo to ponad 75 proc. patronów odpowiedziało, że do wspierania nie skłoniły ich otrzymywane w zamian nagrody. Jak tłumaczy Tadeusz Chełkowski:
Wynagrodzenia związane z twórczością nie mają wpływu na wsparcie. Nagrody mają wpływ na wybór progu, ale nie na sam fakt, że ktoś wspiera danego twórcę. W relacjach Twórca-Odbiorca dużo lepiej sprawdzają się zasady ekonomii behawioralnej niż ekonomii klasycznej.
Każdy znajdzie coś dla siebie.
Modele patronackie mogą kojarzyć się przede wszystkim z kulturą i sztuką, ale tak naprawdę na Patronite znajdziemy nieprawdopodobnie szeroki przekrój treści. Są oczywiście influencerzy, filmowcy, pisarze czy muzycy, ale są też radia, instytucje pożytku publicznego, a przede wszystkim masa zajawkowiczów, którzy tworzą dookoła siebie bardzo zaangażowane społeczności.
Na końcu chodzi o jakość rzeczy, którą twórcy dostarczają. Bardzo szybko oduczyliśmy się wiązania lajków na Facebooku z sukcesem na Patronite`cie, bo to ma bardzo niewielki związek. Oczywiście oznacza to, że bardzo dużo osób odwiedza profil twórcy na Patronite, ale ma mały związek, jeśli chodzi o wpłaty. Dużo lepiej radzą sobie bardzo niszowi twórcy, którzy dostarczają bardzo specyficzną wiedzę dla bardzo wąskich grup osób, ale ta wiedza dla nich jest bardzo wartościowa.
To wszystko oznacza, że niezależnie od tego, jaką masz pasję, możesz przekuć ją w sposób na życie. Wystarczy znaleźć ludzi, którzy tę pasję podzielają i zgromadzić ich wokół siebie, i wcale nie muszą być to setki tysięcy odbiorców, lecz niewielka, ale zaangażowana grupa. A Patronite z roku na rok przyciąga coraz więcej autorów i Patronów:
Mamy około 7 tys. twórców, z czego oczywiście jedynie część jest aktywna. Do tego 20-30 proc. twórców, którzy pozyskuje 90 proc. wsparcia na całej platformie, chociaż to też bardzo mocno się zmienia. Widać wyraźnie trendy: np. na początku była moda na vlogi, którą wypromował Krzysztof Gonciarz, który przetarł wiele szlaków i w mojej opinii zbudował w Polsce pozycje vlogu jako profesjonalnej formy komunikacji. Jego wejście na Patronite, było dla nas dużym wydarzeniem; potem była moda na graczy, podcasty, i oczywiście radia internetowe, warto podkreślić, że RNŚ czy R357 to fenomeny na skale światową, a nie tylko lokalną. To wszystko sprawia, że zajmujemy się agregowaniem ludzi, którzy mają coś ciekawego do powiedzenia i to jest to, co nas odróżnia na rynku. Patronite dziś gromadzi niemal 200 tys aktywnych Patronów - ludzi, którzy regularnie wpłacają pieniądze i około 650 tys., którzy przynajmniej raz coś zapłacili.
Rosnącą popularność Patronite można bezpośrednio skorelować z coraz większą bylejakością treści udostępnianych w sieci. Tych treści jest coraz więcej, ale są one coraz niższej jakości, a coraz więcej osób jest tym zmęczonych i wolą zapłacić za dostęp do treści wysokiej jakości, zamiast konsumować za darmo twórczość niskich lotów. Podobnie uważa Tadeusz Chełkowski, który podkreśla też, że Patronite stara się nie tylko udostępniać platformę twórcom, ale też wyróżniać tych, których głos w danym momencie jest najbardziej potrzebny:
Głęboko wierzymy w to, że dobra treść, która pojawia się w sieci, w którymś momencie zacznie wypierać tę złą treść i będziemy obserwować odwrotny trend do tego, który widzimy teraz. To, co się dzieje na Patronite, pokazuje nam, jak wielu jest ludzi dobrej woli, którzy chcą, żeby w Polsce było np. niezależne dziennikarstwo. Teraz, w trakcie wojny w Ukrainie, promujemy na Patronite dziennikarzy, którzy są bezpośrednio w Donbasie lub w Ukrainie, którzy dostarczają wiarygodne informacje.
Wciąż pokutuje też przekonanie, że Patronite to tylko platforma do zbierania pieniędzy. Tymczasem, jak tłumaczy Chełkowski, Patronite to już dziś znacznie więcej niż crowdfunding:
Patronite cały czas jest błędnie szufladkowany jako serwis crowdfundingowy. Natomiast my jesteśmy serwisem, czy też agencją, która zajmuje się monetyzacją treści w sieci. Upatrujemy naszej wartości w tym, że rozwiązujemy wiele problemów autorów, czego często nie widać. Przykładowo występujemy jako strona w sporach dotyczących praw autorskich i stajemy po stronie Twórców w sporach z dużymi platformami i wspomagamy ich w walce o swoje prawa.
Patronite ułatwia też twórcom zarabianie innymi kanałami niż tylko bezpośrednie wsparcie od odbiorców. Nawigowanie w świecie dealów komercyjnych wciąż jest dla wielu osób przytłaczające i niejasne, a Patronite obrał sobie za cel nie tylko pomoc w działaniach komercyjnych, ale także odpowiednie łączenie marek i twórców.
Naszą przyszłością jest to, co teraz wprowadzamy. Od roku-dwóch prowadzimy bardzo intensywne działania z dużymi markami, dzięki temu twórcy, którzy są zarejestrowani na Patronicie, pozyskują środki nie tylko od patronów, ale także poprzez współprace komercyjne. Działamy trochę jak agencja, która łączy dobre marki z wartościowymi influencerami.
Rynek ma charakter niemal darwinistyczny; jest kilku bardzo znanych influencerów, którzy są bardzo drodzy dla marek, bo mają olbrzymie zasięgi. Z drugiej strony jest dużo bardzo ciekawych, młodych Twórców , który aby żyć musi godzić się na współprace komercyjne za otrzymanie reklamowanego szamponu…. Naszą rolą jest równoważyć interesy marek i Twórców tak, aby z jedne strony wskazywać dobrym markom sprawdzonych, wartościowych Twórców, a Twórcom zapewniać godziwe wynagrodzenie.
Jeszcze więcej narzędzi dla twórców, jeszcze więcej wygody dla patronów. Patronite stale się rozwija.
Kto się nie rozwija, ten stoi w miejscu – mówi popularna maksyma i najwyraźniej założyciele Patronite również wzięli ją sobie do serca, gdyż w tym roku wprowadzają szereg bardzo istotnych nowości, które mogą zrewolucjonizować nasz lokalny rynek medialny, a z całą pewnością bardzo ułatwią życie zarówno twórcom, jak i patronom. Pierwszą z nich jest stworzenie własnej platformy dystrybucji treści.
Rozmawiamy od lat z twórcami, którzy są obecni na wielu platformach i budujemy dla nich system dystrybucji treści. Na początku będzie to wideo i podcasty, które będzie można umieścić bezpośrednio na Patronite wyłącznie dla patronów.
Kolejnym krokiem jest uruchomienie zamkniętych grup, przypominających grupy na Facebooku; obserwujemy, że wielu ludzi jest zmęczonych scentralizowanymi, dużymi platformami i chcą od nich odejść, i skoro są już patronami danego twórcy, to chcieliby mieć trochę oddechu od dużych social mediów i internetowych trolli, a w zamian otrzymać nieco bardziej intymną rozmowę z prawdziwymi ludźmi. My nie chcemy konkurować z żadną z tych dużych platform, ale mamy świadomość, że masa komunikacji, którą ludzie utożsamiają dziś np. tylko z Facebookiem czy Twitterem, dzieje się gdzie indziej – na Discordzie, na zamkniętych forach. Widzimy, że świat wraca do zdecentralizowanego systemu, który pamiętamy z lat 90’.
Już dzisiaj jedną z najbardziej popularnych funkcjonalności oferowanych przez Patronite jest możliwość utworzenia prywatnego serwera na Discordzie i przydzielenie na nim ról nowym patronom. Widać wyraźnie, że ludzie szukają bardziej spersonalizowanego kontaktu nie tylko z ulubionymi twórcami, ale też z innymi osobami podzielającymi ich zainteresowania. Jak słusznie zauważa Tadeusz, kiedyś tę rolę pełniły tętniące życiem fora internetowe, które ustąpiły grupom tematycznym w serwisach społecznościowych. Te jednak coraz częściej są miejscami albo skrajnie toksycznymi, albo skupiającymi ludzi „z przypadku”. Brakuje miejsc prawdziwie angażujących pasjonatów i Patronite ma szansę stać się takim miejscem.
Serwis ma też w niedalekiej przyszłości znacząco ułatwić życie autorom, którzy dziś mierzą się z natłokiem platform, w których „trzeba” być, choć nie zawsze ma to sens. Publikacja we wszystkich serwisach społecznościowych i na wszystkich platformach to zadanie czasochłonne i nie zawsze zyskowne, więc Patronie pracuje nad rozwiązaniem, które nie tylko to ułatwi, ale też pozwoli w prosty sposób wybrać miejsca, w których twórca będzie obecny.
W pewnym stopniu skończyła się już era profesjonalnych redakcji – niezależni publicyści, recenzenci, vlogerzy, blogerzy i podcasterzy potrafią dostarczać treści bardzo wysokiej jakości. Rozmawiamy z bardzo dużymi dystrybutorami treści i planujemy wprowadzić system, polegający na tym że twórca będzie mógł z poziomu naszej platformy publikować w wielu różnych miejscach i potem zadecydować, gdzie jego treści zostają, a skąd znikną, bazując na przykład na tym, gdzie udaje mu się najwięcej na tych treściach zarobić i gdzie najszerzej dociera. I nie chodzi tu tylko o duże platformy, ale także np. o zaoferowanie wysokiej jakości freelancerów czołowym dostawcom informacji w Polsce.
Patronite pracuje też nad nowymi sposobami monetyzacji treści, które będą korzystne zarówno dla autorów, jak i dla patronów:
Rozważamy wprowadzenie programów subskrypcyjnych by zrobić konglomerację treści; np. jeśli ktoś lubi radia czy niezależnych dziennikarzy, będzie mógł opłacić pakiet subskrypcyjny na ten konkretny typ treści i potem wybrać, jaką kwotę z tej subskrypcji chce przekazać danemu autorowi, albo system metryczny automatycznie podzieli kwotę na bazie najczęściej oglądanych czy słuchanych treści, z nasza prowizją oczywiście. Chcemy też łączyć to z innymi dostawcami treści i pozwolić patronom zarządzać różnymi subskrypcjami na różnych platformach z poziomu Patronite.
Oczywiście rozmawiając z Tadeuszem Chełkowskim nie mogłem nie zapytać o NFT, które w ostatnim czasie jest szalenie popularnym sposobem naciągania oferowania treści odbiorcom, niestety przejętym przez spekulantów i pato-influencerów. Patronie póki co jednak nie wchodzi w NFT, choć nie Chełkowski przyznaje, że nie wyklucza możliwości wdrożenia tokenów w przyszłości:
Sam pomysł blockchaina jest genialny, co do tego nie mam wątpliwości, ale ja postrzegam blockchain jako narzędzie do pisania zdecentralizowanych aplikacji, a nie jako narzędzie do tworzenia samych tylko tokenów/ kryptowalut. Jeśli już zdecydujemy się na wejście w NFT, chcemy to zrobić tak, by nie była to wartość dla tych, którzy szukają zysku spekulacyjnego, ale dla tych, którzy uważają to np. za fajny prezent lub wartość sentymentalną np. jak moje ulubione radio zaproponuje NFT z pierwszą audycją dla pierwszych 100 patronów, to ja chętnie kupię….
Nic nie musisz, wszystko możesz. Patronite pokazuje, że nie trzeba podpisywać cyrografu, by docierać do ludzi.
W klasycznym modelu konieczne było podpisywanie skrajnie niekorzystnych umów z wydawcą, by ten zadbał o interesy autora. Doskonałym tego przykładem są muzycy i pisarze, którym ze sprzedaży swoich dzieł zostają marne grosze, zaś większość zgarnia wydawnictwo, które może i owszem – zapewnia przygotowanie i dystrybucję produktu – ale tylko w przypadku najgłośniejszych nazwisk rzeczywiście przykłada się do kwestii promocji i sprzedaży, a co za tym idzie, także zarobków autora.
Patronite nie jest oczywiście organizacją dobroczynną. Serwis również pobiera opłatę za swoje działanie, ale przede wszystkim jest ona nieporównywalnie niższa od jakiejkolwiek prowizji w jakiejkolwiek branży, ale też w zamian twórcy dostają znacznie więcej, niż dostaliby gdziekolwiek indziej.
Nie udajemy fundacji, nie zajmujemy się działalnością charytatywną. Pobieramy 6,5 proc. za swoje usługi i to się nie zmieni, gdy uruchomimy platformę dystrybucji treści. Mamy dobre wyniki finansowe, powiększyliśmy zespół do około 20 osób – to młody zespół z pasją, ludzie, którzy zajmują się weryfikacją tego, co robią autorzy, prowadzą dla nich kampanie i pomagają im w problemach z monetyzacją.
Wbrew temu, co mówili krytycy 7 lat temu, Patronite nie tylko ma sens, ale także na siebie zarabia i pozwala na siebie zarabiać innym. A to kompletna zmiana paradygmatu i kolejny przykład na to, iż mit głodującego artysty powinien raz na zawsze zniknąć z naszego postrzegania. Głodny artysta to nie artysta płodny, a… po prostu biedny. Jak powiedział kiedyś Walt Disney, „nie robimy filmów, by zarabiać pieniądze; zarabiamy pieniądze, by robić więcej filmów” – i tak można podsumować wszystko, co robi Patronite. Zarówno między autorami, patronami, jak i samą platformą czuć tę świadomość, że im silniejsze wsparcie (przede wszystkim finansowe), tym więcej jakościowych treści powstaje. A dzięki wsparciu patronów i samego Patronite, twórcy mogą skupić się na tym, co robią najlepiej – tworzeniu – wiedząc, że mają po swojej stronie zaangażowane grono odbiorców oraz grupę specjalistów, którzy pomogą im na każdym kroku.
Jeszcze dekadę temu próba dotarcia do grona odbiorców wiązała się z ciągłym odbijaniem od ścian i słuchaniem, co musisz, a czego nie można robić. Dziś, jeśli jesteś twórcą, organizacją, czy choćby pasjonatem niszowego hobby, nikt ci nie powie, co musisz. Nic nie musisz. Za to dzięki miejscom takim jak Patronite wszystko możesz.
