Eksperyment kropli paku trwa już prawie 100 lat. Tylko nieliczni widzieli jego efekty
Czy wiesz, że istnieje eksperyment, który trwa już prawie 100 lat i nadal się nie skończył? Jest to eksperyment kropli paku, który ma na celu pokazać, że pak, czyli czarna, szklista substancja uzyskiwana po destylacji smoły, jest w rzeczywistości cieczą o ogromnej lepkości, a nie ciałem stałym. Pak płynie tak wolno, że tworzenie kolejnej kropli zajmuje mu około 10 lat!
Eksperyment kropli paku został zapoczątkowany w 1927 r. przez profesora Thomasa Parnella z University of Queensland w Australii. Chciał on udowodnić swoim studentom, że niektóre substancje, które wydają się być twarde i kruche, tak naprawdę są lepkimi cieczami, które mogą płynąć pod wpływem grawitacji.
W tym celu podgrzał nieco paku i wlał go do szklanego lejka, który zakorkował i zostawił na trzy lata. Po tym czasie odkorkował lejek i pozwolił pakowi swobodnie wypływać. Nie spodziewał się jednak, że będzie to trwać tak długo.
Przebieg eksperymentu kropli paku
Od rozpoczęcia eksperymentu w 1927 r. spadło tylko dziewięć kropel paku, ostatnia w 2014 r. Średni czas między spadnięciem kolejnych kropel wynosi około 100 miesięcy, ale nie jest stały, ponieważ zależy od temperatury otoczenia. Im wyższa temperatura, tym szybciej płynie pak.
Dlatego też po upadku siódmej kropli w 1988 r. zainstalowano w pomieszczeniu, gdzie znajduje się eksperyment, klimatyzację, która ustabilizowała i obniżyła temperaturę. To spowodowało, że ósma kropla spadła dopiero po 148 miesiącach, czyli ponad 12 latach. Dziewiąta kropla spadła w 2014 r. po 156 miesiącach, czyli 13,4 roku.
Lepkość paku oszacowano na ok. 230 mld razy większą od wody. Oczekuje się, że objętość paku w lejku wystarczy na kontynuowanie eksperymentu jeszcze przez ponad 100 lat.
Więcej o ciekawych eksperymentach naukowych przeczytasz na Spider`s Web:
Obserwacja eksperymentu
Eksperyment kropli paku jest zapisany w Księdze rekordów Guinnessa jako najdłużej na świecie trwający nieprzerwanie eksperyment laboratoryjny. Jest on monitorowany przez trzy kamery internetowe, które transmitują na żywo obraz z lejka.
Możesz zobaczyć eksperyment na stronie University of Queensland. Jeśli uda Ci się zobaczyć moment spadnięcia kropli, to będziesz jednym z nielicznych ludzi na świecie, którzy byli tego świadkami. Nie jest to łatwe, a moment ten uciekał najlepiej przygotowanym.
Fizyk John Mainstone przegapił wszystkie trzy upadki kropli, które miały miejsce w czasie gdy opiekował się eksperymentem. W 1977 r., przez cały weekend patrzył się na kroplę, która oderwała się tuż po tym, gdy poszedł zmęczony do domu. W 1988 r. wiedział, że spadek kropli jest bliski, ale doszło do niego w ciągu pięciu minut, w trakcie których naukowiec wyszedł z pokoju, aby zaparzyć herbatę.
Znaczenie eksperymentu
Eksperyment kropli paku jest nie tylko ciekawostką naukową, ale także ważnym źródłem informacji o właściwościach paku i innych substancji o wysokiej lepkości. Pak jest przykładem cieczy nienewtonowskiej, czyli takiej, której lepkość zmienia się w zależności od siły działającej na nią.
Pak jest bardzo lepki, gdy jest spokojny, ale staje się bardziej płynny, gdy jest poddany naprężeniu. Dzięki eksperymentowi kropli paku można badać, jak zachowują się takie ciecze w długim okresie czasu i jak wpływają na nie czynniki zewnętrzne, takie jak temperatura, wilgotność czy ciśnienie. To może mieć zastosowanie w różnych dziedzinach nauki i techniki, na przykład w geologii, chemii, fizyce czy biologii.
Eksperyment kropli paku to najdłuższy eksperyment na świecie, który ma na celu pokazać, że pak jest cieczą o ogromnej lepkości, a nie ciałem stałym.