Powraca Atari 2600. To nowa konsola, ale odpalisz na niej kartridże sprzed 30 lat

Konsola do gier, na której można instalować różne gry z płyt Blu-ray bądź chmury to na dziś dość powszechna koncepcja. Jeżeli jednak cofniemy się w czasie do samych początków elektronicznej rozrywki, odkryjemy że nie zawsze tak było. Pierwsze urządzenia domowe, mające zapewnić frajdę z salonów z automatami do gier w domu, nie pozwalały na jakąkolwiek rozbudowę. Miały wgraną jedną bądź kilka gier - i na tym koniec. Ktoś chciał więcej? Musiał kupić inną, elektroniczną telewizyjną zabawkę.

W 1972 r. Nolan Bushnell założył firmę Atari, by zajmować się tworzeniem gier arcade. Jedną z pierwszych gier był kultowy Pong, którego niektórzy uważają za pierwszą konsumencą grę wideo. Atari sprzedawało Ponga jako dedykowaną konsolę domową, którą można było podłączyć do telewizora i cieszyć się grą w domu. Jednak Bushnell zdawał sobie sprawę, że taka konsola ma ograniczony czas życia i chciał stworzyć system, który pozwalałby na łatwą zmianę gier. W 1973 r. Atari kupiło firmę Cyan Engineering, która zajmowała się badaniami i rozwojem technologii gier. W 1975 r. Cyan Engineering rozpoczęło pracę nad prototypem konsoli z wymiennymi kartridżami z grami. Projekt nosił kryptonim Stella, od nazwy roweru jednego z inżynierów.

Czytaj też:

Stella była oparta na tanim i prostym procesorze MOS Technology 6507, który kosztował tylko 8 dol. u podwykonawcy. Procesor ten był w stanie obsłużyć grafikę i dźwięk za pomocą specjalnego układu TIA (Television Interface Adapter). Stella miała też 128 bajtów pamięci RAM i możliwość podłączenia różnych kontrolerów, takich jak dżojstiki czy paddle. Kartridże z grami mogły mieć do 4 kB pamięci ROM.

Jednak Atari nie miało wystarczających funduszy na dokończenie projektu Stelli i w 1976 roku Bushnell sprzedał firmę Warner Communications za 28 mln dol. Warner dało Atari większy budżet i wsparcie marketingowe, co pozwoliło na ukończenie Stelli i przygotowanie jej do wprowadzenia na rynek. W 1977 r. Stella została oficjalnie nazwana Atari Video Computer System (Atari VCS) i została wydana w Stanach Zjednoczonych za cenę 189,95 dol. Konsola była sprzedawana z dwoma dżojstikami, dwoma kontrolerami typu paddle i jedną grą - początkowo Combat, a później Pac-Man.

Atari VCS nie odniosła od razu sukcesu, ponieważ rynek gier domowych był jeszcze mały i konkurencyjny. Dopiero w 1980 r. konsola stała się bardzo popularna dzięki wydaniu konwersji gry arcade Space Invaders. Gra ta sprzedała się w ponad 2 mln egzemplarzy i zachęciła wielu ludzi do kupna Atari VCS - i zrozumienia idei urządzenia, którego nie trzeba wymieniać, by móc zagrać w nowe gry. Konsola przyciągnęła też uwagę innych producentów gier, takich jak Activision czy Imagic, którzy zaczęli tworzyć własne kartridże z grami dla Atari VCS. Niektóre z tych gier były lepsze niż te oferowane przez samo Atari.

W 1982 r. Atari zmieniło nazwę konsoli na Atari 2600, aby odróżnić ją od nowszej konsoli Atari 5200. Atari 2600 była wtedy najpopularniejszą konsolą na rynku i sprzedała się w ponad 30 mln egzemplarzy. Jednak w tym samym roku nastąpił kryzys w branży gier wideo, spowodowany przez nadprodukcję niskiej jakości gier. Te gry zawiodły oczekiwania graczy i doprowadziły do spadku sprzedaży i zaufania do Atari 2600. Konsola straciła też na znaczeniu wobec nowszych i lepszych konsol, takich jak ColecoVision czy Nintendo Entertainment System. Atari 2600 była produkowana do 1992 roku, kiedy to Atari zrezygnowało z rynku konsol domowych.

Specyfikacja sprzętowa Atari 2600 jest następująca:

Procesor MOS Technology 6507 to 8-bitowy mikroprocesor, który był wersją 40-pinowego 6502 zapakowanego w 28-pinową obudowę DIP, co czyniło go tańszym w integracji. Redukcja liczby pinów została osiągnięta przez zmniejszenie szyny adresowej z 16 bitów do 13 (ograniczając dostępny zakres pamięci z 64 KB do 8 KB) i usunięcie kilku innych pinów używanych tylko do pewnych zastosowań. W rezultacie nie było możliwości dostępu do A15 do A13 i niektórych innych sygnałów, takich jak linie przerwań.

W konsoli Atari 2600 system był dodatkowo ograniczony przez konstrukcję gniazda kartridża ROM, który pozwalał na adresowanie tylko 4 KB zewnętrznej pamięci. Pozostałe 4 KB były zarezerwowane dla wewnętrznej pamięci RAM i układów I/O, przy użyciu techniki minimalnego kosztu częściowego dekodowania, która powodowała, że pamięć RAM i rejestry urządzeń peryferyjnych pojawiały się pod wieloma aliasowanymi adresami w całym obszarze adresowym 4 K.

Młodszym czytelnikom do tej specyfikacji należą się dodatkowe wyjaśnienia. Po pierwsze, warto wyjaśnić czym są rzeczone sprajty. To graficzne elementy, które są rysowane na ekranie jako dwuwymiarowe obrazki, zazwyczaj reprezentujące postacie, przedmioty lub efekty specjalne. Sprajty są często używane w grach 2D, takich jak platformówki, strzelanki czy gry zręcznościowe, ponieważ pozwalają na szybkie i łatwe tworzenie animacji i kolizji. Sprajty mogą być też stosowane w grach 3D, na przykład jako billboardy (obrazki obracające się w kierunku kamery) lub jako część efektów cząsteczkowych (np. iskry, dym, ogień).

Sprajty są zwykle przechowywane w pamięci karty graficznej jako tekstury, które są nakładane na prostokątne obszary o określonych współrzędnych na ekranie. Sprajty mogą mieć przezroczyste lub półprzezroczyste piksele, co pozwala na uzyskanie efektu nakładania się sprajtów na tło lub na siebie nawzajem. Sprajty mogą być też skalowane, obracane, odbijane lustrzanie lub zmieniane kolorystycznie w celu uzyskania różnych efektów graficznych. Z uwagi na ograniczenia sprzętowe dawnych czipów, sprzętowa obsługa sprajtów była niezwykłym ułatwieniem. Choć z pewnością czytanie specyfikacji Atari 2600 musi czytać się dziwnie, mając na uwadze potęgę takiego PlayStation 5.

A co to są NTSC i PAL? Otóż jeszcze nie tak dawno temu formaty telewizyjne nieco się różniły w zależności od danego rynku, co zmieniła w zasadzie dopiero telewizja HD. NTSC (National Television System Committee) to standard opracowany w Stanach Zjednoczonych w latach 50. XX wieku, który był używany głównie w Ameryce Północnej, Japonii i niektórych krajach Ameryki Łacińskiej. NTSC działa na 30 klatkach na sekundę z rozdzielczością 525 linii i pasmem wideo 4,2 MHz. NTSC był pierwszym standardem kolorowym, który był kompatybilny z czarno-białymi odbiornikami telewizyjnymi. Jednak NTSC miał problem z niestabilnością kolorów, zwłaszcza przy słabym sygnale lub zakłóceniach.

PAL (Phase Alternating Line) to standard opracowany w Niemczech w latach 60. XX wieku, który był używany głównie w Europie, Australii, Azji i Afryce. PAL działa na 25 klatkach na sekundę z rozdzielczością 625 linii i pasmem wideo 5 MHz. PAL jest ulepszoną wersją NTSC, która rozwiązuje problem niestabilności kolorów poprzez odwracanie fazy jednej ze składowych koloru co drugą linię obrazu. PAL zapewnia lepszą jakość obrazu i wierność kolorów niż NTSC, ale wymaga większej przepustowości i jest mniej odporny na zakłócenia. Niestety w kontekście gier wideo miał też wadę: niższe odświeżanie oznaczało niższą płynność gier na europejskich telewizorach.

Atari 2600 miało kilku konkurentów na rynku konsol domowych w latach 70. i 80. XX wieku. Wręcz nie była pierwszą domową maszyną z wymiennymi grami. Zapewniła jednak idealny kompromis między ceną i możliwościami. Z kim rywalizowała?

Fairchild Channel F to była pierwsza konsola, która używała wymiennych kartridży z grami. Fairchild Channel F została wydana w 1976 r., rok przed Atari 2600, i miała 26 gier w swojej bibliotece. Konsola ta miała jednak słabszą grafikę i dźwięk niż Atari 2600, a także mniej popularne gry.

Intellivision to konsola firmy Mattel Electronics, która była głównym rywalem Atari 2600. Intellivision została wydana w 1979 r. i miała lepszą grafikę, dźwięk i sterowanie niż Atari 2600. Konsola ta miała też ponad 100 gier w swojej bibliotece, w tym niektóre licencjonowane tytuły, takie jak Major League Baseball czy Dungeons & Dragons. Intellivision sprzedała się w ponad 3 mln egzemplarzy i była bardzo popularna wśród graczy. Była prawdopodobnie jednym z najważniejszych konkurentów.

ColecoVision to konsola firmy Coleco Industries, która była kolejnym poważnym konkurentem Atari 2600. ColecoVision została wydana w 1982 r. i miała jeszcze lepszą grafikę i dźwięk niż Intellivision . Konsola ta miała też wiele gier arcade, takich jak Donkey Kong czy Zaxxon, które były wiernymi konwersjami z automatów. ColecoVision sprzedała się w ponad 2 mln egzemplarzy i była bardzo ceniona przez krytyków. Producent konsoli, po pierwszym załamaniu się jej sprzedaży, zdecydował... całkowicie wycofać się z rynku gier wideo.

Oprócz tych konsol, Atari 2600 miało też do czynienia z innymi systemami, takimi jak Magnavox Odyssey, Vectrex czy Atari 5200. Jednak żaden z nich nie był tak popularny lub wpływowy jak Atari 2600, która sprzedała się w ponad 30 mln egzemplarzy i stała się ikoną kultury gier wideo.

Atari 2600+ to nowa konsola dla fanów retro, która jest zaktualizowaną i nowoczesną wersją klasycznej konsoli Atari 2600, zachowuje oryginalny wygląd i funkcjonalność pierwowzoru, ale ma kilka ulepszeń i dodatków. Ma możliwość odtwarzania zarówno kartridży z gier na Atari 2600, jak i na Atari 7800, co daje dostęp do ponad 900 gier z obu systemów. Oferuje wyjście HDMI, które ułatwia podłączenie do nowoczesnych telewizorów i oferuje różne rozdzielczości ekranu, w tym tryb panoramiczny. Ma powiększone gniazdo kartridża, które zmniejsza ryzyko zacinania się lub uszkodzenia kartridży. Ma podświetlane logo Atari, które świeci się podczas grania. I wreszcie zasilanie przez port USB, co eliminuje potrzebę stosowania zasilacza sieciowego.

Atari 2600+ jest sprzedawane wraz z kontrolerem CX40+, który jest wierną repliką oryginalnego dżojstika Atari 2600, oraz kartridżem z 10 grami, w tym niektórymi z najbardziej znanych tytułów Atari, takimi jak Adventure, Combat, Missile Command czy Yars' Revenge. Konsola umożliwia też podłączenie innych kontrolerów, takich jak paddle czy trackball. Dodatkowo, Atari planuje wydać nowe gry na kartridżach dla Atari 2600+, takie jak Mr. Run and Jump, który jest platformówką inspirowaną grami z lat 80.

Atari 2600+ jest skierowana do fanów retro i nostalgicznych graczy, którzy chcą doświadczyć ponownie historii gier wideo. Konsola kosztuje 129,99 dolarów i można ją zamówić na stronie internetowej Atari.