Nagroda Nobla 2020 z chemii przyznana. Za opracowanie metody edycji genomów
Komitet noblowski poinformował dzisiaj o przyznaniu Nagrody Nobla z chemii dwóm naukowczyniom: Emmanuelle Charpentier oraz Jennifer A. Doudna za opracowanie niezwykle precyzyjnej i wydajnej metody edycji genomów.
Metoda CRISPR/Cas9 jest od momentu jej opracowania jednym z najbardziej precyzyjnych narzędzi do modyfikowania genomów. Za jej pomocą można bardzo precyzyjnie wprowadzać zmiany w DNA zwierząt, roślin oraz mikroorganizmów. Oprócz zastosowań czysto naukowych, metoda CRISPR istotnie przyczynia się do postępu w dziedzinie leczenia nowotworów, a w przyszłości ma potencjał znalezienia sposobów leczenia z chorób dziedzicznych.
Genetyczne nożyce CRISPR
Odkrycie możliwości edycji genomów było po części dziełem przypadku. Emmanuelle Charpentier w trakcie swoich badań w 2011 r. odkryła nieznaną wcześniej cząsteczkę tracrRNA, która stanowiła element układu odpornościowego bakterii Streptocoroccus pyogenes. Układ odpornościowy CRISPR/Cas okazał się mieć możliwości rozszczepiania DNA wirusów.
Odkrycie tej unikalnej cząsteczki doprowadziło do współpracy między Charpentier a Jennifer Doudna, biochemiczką zajmującą się RNA. Szczegółowo analizując sposób działania cząsteczki tracrRNA, były one w stanie laboratoryjnie odtworzyć jej możliwości edytowania genomów.
Najważniejszy moment, który także doprowadził do dzisiaj przyznanej Nagrody Nobla, przyszedł jednak dopiero wtedy gdy w przełomowym eksperymencie badaczkom udało się zmodyfikować działanie cząsteczki. Choć w naturze rozpoznawała ona DNA wirusów, to okazało się, że można ją zaprogramować tak, aby wycinała dowolne cząsteczki DNA w określonym miejscu. Tym samym w zasobach narzędzi ludzkości znalazł się instrument do modyfikowania, edytowania i redagowania genomów.
Wielokrotnie przekonywano mnie, że CRISPR z pewnością w przyszłości zostanie nagrodzona w ten sposób, i w jakiś sposób moje nazwisko też będzie wtedy wspomniane, ale gdy dzisiaj otrzymałam informację telefonicznie, nie mogłam w to uwierzyć. To bardzo emocjonalny moment
- mówi Emmanuelle Charpentier, jedna z dwóch laureatek Nagrody Nobla z chemii w wywiadzie telefonicznym opublikowanym na stronie Komitetu Noblowskiego.
Nowa era badań
Od momentu odkrycia w 2012 r. edycja genomów za pomocą metody CRISPR/Cas9 pozwoliła naukowcom modyfikować genetycznie rośliny tak, aby mogły lepiej radzić sobie z niekorzystnymi warunkami uprawy, szkodnikami czy suszą.
Obecnie CRISPR wykorzystywany jest do wprowadzania modyfikacji w genomach dowolnych komórek, w dowolnych organizmach. Niesamowitą cechą tej metody jest jej niezwykła precyzja wybierania określonego miejsca w genomie i wprowadzania tam zmian. Metoda CRISPR zrewolucjonizowała nauka na niespotykaną skalę
- mówi dr Christophe Galichet, badacz z Instytutu Francisa Cricka, komentując dzisiejsze ogłoszenie laureatów.
W świecie medycyny z kolei trwają prace nad wykorzystaniem metody CRISPR do leczenia nowotworów. Już biorąc te dwa przypadki pod uwagę, można stwierdzić, że dzięki temu odkryciu, nauki o życiu weszły na zupełnie inny poziom otwierając przed nami nowe możliwości poprawy jakości życia na całej Ziemi.
Laureatki wyróżnienia podzielą się między sobą nagrodą pieniężną w wysokości 10 mln koron szwedzkich. Jak dotąd Nagrodę Nobla z chemii otrzymało zaledwie pięć kobiet. Dzisiaj ta liczba wzrosła do siedmiu.
