Nazwiska i numery rejestracyjne, które psują serwery - historia największej pomyłki informatyki

Null od lat sprawia wiele kłopotów programistom. W językach o silnym typowaniu wartość null może przybrać zmienna lub obiekt każdego typu. Próba odniesienia się wartości w takim obiekcie, bądź wywołanie jakiejś z niego metody kończy się jednym z licznych wyjątków typu „null reference exception”.

Początek istnienia „nulla” można prześledzić do roku 1965, kiedy to Tony Hoare, twórca języka programowania Algol, postanowił zaimplementować w nim właśnie tą wartość. Hoare to dziś informatyczna legenda: wielu programistów zetknęła się z logiką Hoare'a służącą do określania poprawności algorytmów, a na pewno każdy zetknął się z wynalezionym przez niego algorytmem sortowania QuickSort.

Hoare w 2005 r. nazwał swój „wynalazek” nulla swoją pomyłką na miliard dolarów. Niektórzy wręcza nazywają go największą pomyłką informatyki.

Jaki jest null, taki jest, i programiści nauczyli się z nim żyć. Niestety oznacza to zazwyczaj dodawanie dodatkowego kodu mającego na celu sprawdzanie, czy wartość nie jest null, lub nadawanie zmiennym wartości domyślnych. Nie pomaga w tym wszystkim fakt, że w niektórych językach null nie jest traktowany jako wartość i nie możemy do niego porównywać. Tak działają na przykład tzw. nulle zgodne z ANSI w SQL. Porównanie z null zawsze zwraca tam false (nawet porównanie null do null!), a do sprawdzenia, czy wartość nie jest null musimy użyć słówka kluczowego is.

Są jednak tacy, którzy próbują wykorzystać tę wartość na swoją korzyść. Jak niedawno czytałem, jeden z kalifornijskich kierowców sprawił sobie (legalnie, płacąc za to dodatkowo), tablicę rejestracyjną z napisem NULL. Liczył, że w ten sposób oszuka kamery sprawdzające ruch uliczny. Tak historia ma smiutne zakończenie - niedoszły nieuchwytny pirat drogowy otrzymał mandaty przeznaczone dla wszystkich samochodów, których tablic nie udało się odczytać, a więc miały w policyjnej bazie danych wartość... Tak, NULL właśnie.

Zupełnie niezamierzone problemy z „wartością bez wartości” mają osoby o nazwisku Null. Przykładowo, BBC donosił o Jennifer Null, której nie działało wiele systemów internetowych w których próbowała się zarejestrować (w tym takie potrzebne jej do pracy - jako nauczycielka nie mogła wejść do serwisu z informacjami o zastępstwach). Ja sam spotkałem się z podobną sytuacją: klient zgłaszał, że w bazie danych jego kontrahentów pojawiają się wartości Null w kolumnie nazwiska - która jednak takich wartości nie przyjmowała. Po długich poszukiwaniach okazało się, że to „Null„ - czyli czteroliterowy łańcuch oznaczający nazwisko R. Nulla - jednego z ich niemieckich klientów.

Oczywiście gdzieś tam w tle tego wszystkiego jest zła implementacja wartości null - porównanie łańcucha znaków, nawet zawierającego słowo null, nie powinno tak działać. Ale, jak widać, czasami działa, powodując kłopoty z „największą pomyłką w historii informatyki”.