Absurdalna butelka cofnęła nas o 15 lat. Kombinują, by ominąć system kaucyjny
Sposób na obejście systemu kaucyjnego jest mało finezyjny. Skoro kaucją objęto butelki PET na napoje o pojemności do 3 l, to producent wody postanowił wypuścić na rynek opakowanie mieszczące 3,001 l płynu.
Nieistniejące, ale ewidentnie zasługujące na powstanie Muzeum Przysłów i Powiedzonek Polskich doczekałoby się właśnie nowego w eksponatu – w sali Polak Potrafi znalazłaby się plastikowa butelka o pojemności 3,001 l.
Czy klienci potrzebowali właśnie pojemności 3 l? Domyślam się, że nie, bo przecież przez lata jakoś dawaliśmy radę, więc choć mogłyby pojawić się ewentualne tłumaczenia, to raczej nie o wygodę czy preferencję chodzi. Cel jest jasny, a mrugnięcie okiem widać z daleka.
Polak potrafi, ale czy naprawdę zawsze musi?
To wcale nie tak, że system kaucyjny wymyśliliśmy na siłę, żeby zdenerwować siebie nawzajem. Funkcjonuje już w wielu państwach Unii Europejskiej i jest całkiem skuteczny. Ministerstwo Klimatu i Środowiska przytaczało statystyki z Niemiec (97 proc. zbiórki) czy Norwegii (95 proc. dla butelek PET).
Dobrym przykładem jest też Litwa, która wprowadziła system kaucyjny w 2016 roku i w ciągu 2 lat osiągnęła poziom zwrotu opakowań wynoszący 90 proc. A to oznacza, że zdecydowana większość opakowań wraca do tych, którzy wprowadzili je na rynek – wyjaśniał resort.
Niewykluczone, że metodę na opakowania nieco powyżej ustalonego limitu, pozwalającą ominąć kaucję, testowano również w innych państwach i nie jest to wyłącznie nasza kreatywność, ale choć raz moglibyśmy uczyć się na nieswoich doświadczeniach. Jeżeli tam działa, to może też u nas. Widocznie jednak zwiedzanie nieistniejącego muzeum o powiedzonkach powinno zaczynać się od wystawy "Mądry Polak po szkodzie", której zwieńczeniem byłby filmik z kultowym hasłem "nie dałoby nic".
Mam wrażenie, że właśnie cytatem ze sportowego klasyka można podsumować wszelkie ewentualne próby omijania systemu kaucyjnego: "to by nic nie dało". Teraz też tak będzie – po chwilowym krzyku system kaucyjny się przyjmie, butelki i puszki będą trafiać do butelkomatów czy innych punktów zbiórek, mało kto będzie chciał dźwigać większe opakowania, by w ten sposób nie płacić 50 gr. Owszem, niby kupującym na zgrzewki nie zrobi to różnicy - choć wydaje mi się, że noszenie pakietu mniejszych butelek jest jednak nieco wygodniejsze - ale przy zwykłych zakupach nie będzie to rewolucja. Ot, chwyt marketingowy, żeby narobić nieco szumu.
Skąd ta pewność? Po prostu już to przerabialiśmy, choć na nieco innych przykładach
Niedługo świętować będziemy rocznicę zakazu palenia w miejscach publicznych – jest to niedozwolone od 15 listopada 2010 r. Wówczas pojawiały się głosy, że przepisy będą fikcją, a do ograniczeń w pubach nikt nie będzie się stosował, tylko znajdą się sposoby na obejście.
Właściciel jednego z lokali anonimowo przekazał "Gazecie Pomorskiej", że jednym z pomysłów jest powołanie "klubu palaczy tytoniu". Wchodzący do baru miał podpisywać deklarację, co pozwalałoby na dalsze swobodne kopcenie wraz z innymi palaczami. Rozważano nawet stawianie namiotów pod lokalami, w których gromadziliby się palacze.
Obawy były faktycznie duże. "Gazeta Pomorska" pisała, że w toruńskich studenckich klubach sale dla niepalących świeciły pustkami, za to gęsto nie tylko od dymu było w miejscach, gdzie dało się przebywać z papierosem. Istniało ryzyko, że przetrwają tyle te lokale, w których będzie można wydzielić strefy dla palących.
I co? I nic. Nikt nie każe podpisywać deklaracji, palacze nie gromadzą się pod lokalami w namiotach. Co więcej, w 2011 r. portal nowiny24.pl cytował właścicieli lokali, którzy mówili, że przychodzi więcej osób, bo wreszcie nie przeszkadza im papierosowy dym.
Teoretycznie nie powinno się mieszać dwóch różnych systemów walutowych, bo zakaz palenia to nie to samo co wyrzucanie opakowań, ale przykład pokazuje, że czasami Wielkie Ograniczenia wcale nie kończą się katastrofą, tylko prowadzą do pozytywnych zmian. Dziś trudno wyobrazić sobie, że wchodzimy do pomieszczenia zanurzonego w papierosowym dymie. Być może za parę lat taką samą aberracją będzie widok pozostawionych plastikowych butelek i puszek na ulicy czy nawet przy śmietniku, co do tej pory jednak się zdarzało.
Aż 73,3 proc. Polaków uznawało system kaucyjny za najlepszy sposób na odzyskiwanie opakowań po napojach, jak wynikało z badania opinii "Postawy Polaków wobec systemu kaucyjnego". Nadzieje są więc duże, dlatego dobrze by było, gdyby rząd szybko poszedł za ciosem i system kaucyjny objął też małe szklane buteleczki, których na chodnikach, przy ławkach czy na skwerkach jest najwięcej.
Przyzwyczaimy się. Zmienimy nawyki – nie będziemy zgniatać i wyrzucać, tylko pamiętać o tym, aby puste butelki czy puszki zabrać ze sobą. Może nawet ktoś dojdzie do wniosku, że nie opłaca się targać ze sobą opakowań i lepiej przestawić się na inne źródła, np. filtrowaną wodę z kranu.
A butelka 3,001 l przejdzie do historii, tak jak karta członkowska klubu palaczy czy namioty, które miały stać przy lokalach i osłaniać palących. I może właśnie dlatego muzeum z takimi pamiątkami by się przydało. Byśmy zawsze pamiętali, że wszystko już było, nie ma sensu się oburzać i kombinować, tylko spokojnie czekać na nadchodzące zmiany.
