Taki był 2023 r. dla CPK. 10 najważniejszych wydarzeń

2023 r. dobiegł już końca, ale prace związane z budową Centralnego Portu Komunikacyjnego trwają na pełnych obrotach. Warto  podsumować, co udało się osiągnąć w minionym roku i co czeka CPK w najbliższych miesiącach i latach.

W lipcu tego roku przedstawiony został koncepcyjny projekt terminala lotniskowego, dworca kolejowego oraz dworca autobusowego. Dokumentację przygotowuje brytyjskie konsorcjum, w skład którego wchodzi firma Foster+Partners, odpowiedzialna m.in. za projektowanie lotnisk w Pekinie, Hongkongu i Dosze. Do końca pierwszego kwartału 2024 r. powinien powstać projekt budowlany.

Na zaawansowanym etapie projektowania są m.in. płyty postojowe, drogi startowe i drogi kołowania, za które odpowiada libańsko-amerykańska spółka Dar. W opracowaniu – przez hiszpański IDOM – jest natomiast integracja systemów lotniskowych.

Perłą Centralnego Portu Komunikacyjnego będzie natomiast projektowana przez polską pracownię JSK Architekci wieża kontroli ruchu lotniczego, wchodząca w skład tzw. infrastruktury wspierającej.

Docelowo w ramach inwestycji związanych z CPK ma powstać 2000 km linii kolejowych, przy czym dla 450 km trwają już prace projektowe. Dla 600 km wybrano natomiast warianty inwestorskie i przeprowadzono konsultację przebiegów, a 1500 km ma już gotowe lub opracowane studia wykonalności.

Obecnie najważniejszym odcinkiem jest połączenie Warszawa - CPK - Łódź, którego termin oddania ma się pokrywać z otwarciem pierwszego etapu lotniska CPK. Dla części Warszawa - CPK uzyskano już decyzję środowiskową, dzięki której będzie można ubiegać się o decyzję lokalizacyjną i pozwolenie na budowę. Z kolei w Łodzi mamy do czynienia z inwestycją kolejową na najwyższym jak na razie poziomie zaawansowania, czyli budową tunelu dalekobieżnego. Prace obejmują m.in. palowanie w ramach wzmocnienia fundamentów Łódzkiego Domu Kultury (Keller Polska), opracowywanie organizacji ruchu i organizację placu budowy z myślą o budowie pierwszej komory dla tarczy drążącej TBM. Ten ostatni etap ma się rozpocząć już w pierwszym kwartale tego roku i zrealizuje go Budimex, z którym w grudniu 2023 r. podpisana została umowa.

Kolejny krok? Przetarg na drążenie tunelu.

W 2023 r. przez spółkę CPK został wybrany zagraniczny inwestor strategiczny. Francusko-australijskie konsorcjum Vinci i IFM obejmie maksymalnie 49 proc. udziałów w spółce CPK.Lotnisko, natomiast co najmniej 51 proc. udziałów zachowa Skarb Państwa – w rezultacie nie zostaną przez te podmioty nabyte akcje czy udziały w pozostałych spółkach kontrolowanych przez CPK.

Dzięki wybraniu inwestora strategicznego nakłady ze strony budżetu państwa na budowę nowego lotniska zostaną znacząco ograniczone. Sumaryczny koszt budowy części lotniskowej ma wynosić ok. 41 mld zł, podczas gdy inwestorzy prywatni i finansowanie dłużne mają zapewnić aż 32 mld zł. Oznacza to, że koszty związane z budową i startem lotniska wyniosą w sumie budżet państwa zaledwie 9 mld zł – wielokrotnie mniej, niż sumaryczny koszt stworzenia części lotniskowej. To znaczy, że do wydania zostało jeszcze z budżetu ok. 5,5 mld zł.

Międzynarodowe Zrzeszenie Przewoźników Powietrznych (IATA) opublikowało w 2023 r. nowe analizy dotyczące prognozowanego ruchu lotniczego dla Centralnego Portu Komunikacyjnego, uwzględniające m.in. wojnę w Ukrainie, COVID oraz nadchodzące zmiany związane z ochroną środowiska. Pomimo tych niekorzystnych dla ruchu lotniczego czynników, przewidywany ruch lotniczy w dalszym ciągu potwierdza, że budowa CPK ma sens – i że już w 2040 r. będzie w stanie obsłużyć nawet 40 mln pasażerów, czyli dwukrotnie więcej niż obsługuje obecnie Lotnisko Chopina w Warszawie.

Ponadto Rada Ministrów przyjęła II etap Programu Wieloletniego, dzięki czemu projekt będzie miał zapewnione finansowanie aż do 2030 r. Spółka CPK przygotowała tzw. Master Plan, czyli długoterminową koncepcję rozwoju lotniska.

2023 r. przyniósł też m.in. decyzję środowiskową dla lotniska i węzła kolejowego wydaną przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska, a do kompletu spółka dysponuje zatwierdzonym przez Ministra Infrastruktury Planem Generalnym oraz przyznaną przez Urząd Lotnictwa Cywilnego promesą zezwolenia na założenie lotniska. Wojewoda Mazowiecki otrzymał też wniosek o wydanie decyzji lokalizacyjnej, po której przyjdzie czas na ubieganie się o pozwolenie na budowę.

Spółce CPK udało się też usłyszeć „tak” z Brukseli, tym samym uzyskując do tej pory ponad 400 mln zł dofinansowania (w ramach instrumentu CEF „Łącząc Europę”). Już w 2021 r. z UE otrzymano 110 mln zł na wykonanie projektu budowlanego tunelu dalekobieżnego Kolei Dużych Prędkości w Łodzi i studia wykonalności dla odcinków Warszawa - Łódź - Sieradz - Poznań, a w tym roku przyznano dodatkowych 300 mln zł na projekt strategiczny linii KDP między Warszawą a Łodzią.

Na tym jednak się nie kończy – spółka CPK będzie ubiegać się o kolejne środki, tym razem w wysokości co najmniej 1,7 mld zł.

W 2023 r. udało się – w ramach Programu Dobrowolnych Nabyć – wyraźnie przyspieszyć proces wykupu gruntów. Kluczem do sukcesu było nie tylko zaoferowanie mieszkańcom terenów przyszłej inwestycji długiego czasu na przeprowadzkę, ale też szeregu dodatkowych korzyści, których do tej pory próżno było szukać w Polsce. Osoby zainteresowane mogły przykładowo uzyskać dopłatę do wartości rynkowej nieruchomości (20 proc. dla gruntów, 40 proc. dla budynków) albo ustalić cenę na podstawie wartości odtworzeniowej (bez stopnia amortyzacji), a także zapewnić sobie finansowanie przez CPK przeprowadzki, obsługi prawnej oraz konsultacji z doradcą zawodowym, a nawet szkolenia zawodowego.

W rezultacie jak na razie udało się nabyć ponad 1250 ha, unikając przy tym chociażby jednego wywłaszczenia. Do PDN jak do tej pory zgłosiło się 1300 właścicieli, do których należy 3550 ha, czyli ponad 80 proc. nieruchomości na terenie pierwszego etapu Centralnego Portu Komunikacyjnego.

W 2023 r. do Grupy Kapitałowej CPK włączona została spółka Polskie Porty Lotnicze (właściciel m.in. Lotniska Chopina w Warszawie i portów w Radomiu i Zielonej Górze oraz udziałowiec portów m.in. w Krakowie, Gdańsku, Wrocławiu czy Poznaniu). Pozwoliło to zwiększyć kapitał zakładowy do 11,5 mld zł, a całość udziałów objął Skarb Państwa.

W ciągu ostatnich miesięcy CPK przejął również pakiet kontrolny obecnej na rynku od ponad 30 lat firmy budowlanej Torpol, specjalizującej się w budowie i modernizacji infrastruktury kolejowej.

Posunięcia te nie tylko wzmacniają całą spółkę i sprawiają, że Grupa Kapitałowa CPK jest jednym z największych tego typu podmiotów w Europie Środkowo-Wschodniej, ale też znacząco ułatwią realizację założeń, w tym m.in. budowę linii kolejowych prowadzących do nowego lotniska.

Z myślą o odpowiednim wykorzystaniu nowo budowanej sieci kolejowej, przez rząd zatwierdzona została uchwała Koncepcja zapewnienia taboru pasażerskiego w związku z realizacją programu CPK. Dzięki temu możliwe będzie powołanie spółki zależnej, która stanie przed zadaniem zakupu ponad 100 pociągów elektrycznych dużych prędkości, a także zarządzania tym taborem.

Wśród wymagań stawianych przed pociągami będzie m.in. możliwość osiągnięcia prędkości do 250 km/h oraz dwusystemowe zasilanie. Oczekiwania dotyczą także energooszczędności, systemów sterowania i kierowania ruchem ETCS, a także systemu informacji pasażerskiej, który uwzględniać będzie dane lotniskowe. Pasażerowie będą mogli liczyć na szereg udogodnień, które uprzyjemnią im podróż z lotniska lub na nie.

Nowatorski ma być nawet sam sposób zarządzania taborem. CPK utworzy tzw. pool taborowy, w ramach którego pociągi zakupione od producenta będą – w trybie przetargowym – wynajmowane w ramach wieloletnich umów. Zgodnie z prognozami prowadzonymi w PMT (Pasażerski Model Transportowy), rozbudowa linii kolejowych w ramach CPK ma się do 2050 r. przełożyć na dwukrotny wzrost liczby pasażerów w pociągach dalekobieżnych, co z kolei przełożyłoby się na wzrost zapotrzebowania na tabor i konieczność wymiany części dotychczas użytkowanych składów.

Powstanie CPK może się okazać nie tylko świetną okazją dla poprawy jakości transportu na terenie Polski, ale też mieć ogromne znaczenie dla transportu międzynarodowego i rozwoju całego naszego kontynentu.

Jak do tej pory udało się nawiązać współpracę m.in. z partnerami z krajów sąsiedzkich, w tym chociażby Rail Balticą czy Spravą Zeleznic, z którymi w styczniu podpisano odpowiednie umowy. Zawarto też porozumienie z ADIF, czyli hiszpańskim zarządcą infrastruktury kolejowej, czego efektem ma być rozwój sieci Kolei Dużych Prędkości na terenie naszego kraju. Współpraca ma obejmować m.in. wymianę know-how dotyczącego chociażby modernizacji systemów kierowania ruchem kolejowym czy wdrożenia systemu zasilania 25 kV.

Jednym z efektów powstania CPK może być też zbliżenie Ukrainy do Europy. Linia Lublin - Lwów będzie najszybszym i najkrótszym połączeniem między Ukrainą a Polską centralną. Dodatkowo spółka podpisała porozumienie z Kolejami Ukraińskimi, które ma obejmować koordynację przygotowań nowych połączeń kolejowych o europejskim rozstawie szyn 1435 mm.

W 2023 r. spółka CPK odpowiadała m.in. za dofinansowanie zakupu nowych wozów ratowniczo-gaśniczych dla OSP z trzech lokalnych gmin, a także za program „Bezpieczne Drogi”, w ramach którego gminy i powiaty mogły zrealizować remonty dróg i wymianę oświetlenia.

Jednocześnie uruchomiony został „Program Sportowy” dla dzieci ze szkół podstawowych z okolic nowo powstającego lotniska, a w ramach „Programu Zdrowie” trzy szpitale (z powiatów grodziskiego, żyrardowskiego i sochaczewskiego) otrzymały dofinansowanie m.in. na zakup aparatury diagnostycznej, doposażenie pomieszczeń w szpitalach oraz podnoszenie kompetencji kadr.

Nie jest to jednak pełna lista wszystkich inicjatyw ze strony spółki. Jeszcze w 2023 roku ogłoszono chociażby konkurs „Lokalnie z CPK”, w ramach którego można uzyskać finansowanie inicjatyw społecznych zlokalizowanych w otoczeniu całej inwestycji.