System kaucyjny - wszystko, co musisz wiedzieć
System kaucyjny oznacza dopłatę do butelki czy puszki, ale też zwrot pieniędzy. Wyjaśniamy, jak działają nowe zasady i jak odzyskać pieniądze za nowo zakupione butelki.
Od 1 października 2025 r. w Polsce rusza system kaucyjny. Nowe przepisy obejmą większość opakowań po napojach i zmienią sposób, w jaki robimy zakupy oraz oddajemy zużyte butelki czy puszki. To oznacza, że zarówno konsumenci, jak i sprzedawcy będą musieli dostosować swoje codzienne nawyki - od samego momentu zakupu, aż po zwrot pustego opakowania.
W redakcji Spider's Web śledzimy temat na bieżąco i widzimy, jak wiele pytań powtarza się wśród czytelników: od tego, jakie opakowania są objęte systemem, po to, czy potrzebny będzie paragon przy zwrocie. Dlatego w tym przewodniku rozwiejemy wszelkie wątpliwości dotyczące systemu kaucyjnego wyjaśnić najważniejsze zasady i odpowiemy na pytania, które pojawiały się najczęściej w odpowiedziach na nasze artykuły.
System kaucyjny w Polsce - zasady, sklepy, zwroty butelek
- Co to jest system kaucyjny i dlaczego go wprowadzono?
- Od kiedy obowiązuje system kaucyjny w Polsce?
- Jakie opakowania obejmuje system kaucyjny?
- Ile wynosi kaucja za butelki i puszki?
- Czy mogę oddać opakowania kupione przed 1 października?
- Jak rozpoznam, że opakowanie jest objęte systemem kaucyjnym?
- Jak zwrócić butelki i puszki, żeby odzyskać kaucję?
- Gdzie można zwrócić butelki i puszki?
- Czy system kaucyjny działa w Lidlu, Biedronce, Kauflandzie, Żabce i innych sieciach?
- Co się dzieje ze zwróconymi opakowaniami?
- Kto odpowiada za system kaucyjny i kto na nim zarabia?
Co to jest system kaucyjny i dlaczego go wprowadzono?
System kaucyjny to mechanizm, w którym przy zakupie napoju w określonym opakowaniu płacimy dodatkową kaucję, a następnie możemy odzyskać tę kwotę, zwracając puste opakowanie do sklepu. Dzięki temu butelki i puszki nie trafiają do kosza czy na ulicę, lecz do systemu recyklingu, w którym zyskują drugie życie. Głównym celem systemu kaucyjnego jest nie tylko zwiększenie poziomu odzysku surowców i ograniczenie ilości odpadów w środowisku, ale także wyrobienie w nas - konsumentach - nowych, proekologicznych nawyków. Polska wdraża system w związku z unijną dyrektywą SUP, która zobowiązuje państwa członkowskie, by do 2029 r. 90 proc. plastikowych butelek było zbieranych w ramach recyklingu.
Od kiedy obowiązuje system kaucyjny w Polsce?
System startuje 1 października 2025 r. Od tego dnia wszystkie objęte opakowania muszą być sprzedawane z kaucją. Pełne wdrożenie obejmujące szklane butelki zwrotne nastąpi od 1 stycznia 2026 r.
Jakie opakowania obejmuje system kaucyjny?
Systemem kaucyjnym będą objęte następujące typy opakowań:
- butelki plastikowe (PET) o pojemności do 3 litrów,
- puszki metalowe do 1 litra,
- szklane butelki wielokrotnego użytku do 1,5 litra (od 1 stycznia 2026 r.).
Ile wynosi kaucja za butelki i puszki?
Wysokość kaucji za butelki puszki jest stała, niezależna od producenta produktu i sklepu, oraz regulowana rozporządzeniem Ministra Klimatu i Środowiska. Obecne stawki prezentują się następująco:
- butelki PET na napoje o pojemności do 3 l - 0,50 zł,
- metalowe puszki na napoje o pojemności do 1 l - 0,50 zł,
- szklane butelki wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 l - 1 zł.
Czy mogę oddać opakowania kupione przed 1 października 2025 r.?
Nie - kaucją objęte są tylko opakowania sprzedawane po wejściu w życie systemu, posiadające odpowiednie oznaczenie.
Jak rozpoznam, że opakowanie jest objęte systemem kaucyjnym?
Na etykiecie każdego objętego systemem napoju musi znajdować się specjalny symbol oraz informacja o wysokości kaucji. Symbol ma formę prostokątnej ramy stworzonej z dwóch strzałek symbolizujących recykling. W ramę wpisane jest słowo "KAUCJA" oraz kwota kaucji.
Symbol systemu kaucyjnego umieszczony jest obok kodu kreskowego produktu.
Jak zwrócić butelki i puszki, żeby odzyskać kaucję?
Kaucję można odzyskać w każdym punkcie zbiórki objętym systemem kaucyjnym - niezależnie od tego, czy jest to butelkomat, czy tradycyjny punkt obsługiwany przez pracownika sklepu. W obu przypadkach obowiązują te same zasady: opakowania muszą być puste, niezgniecione i posiadać czytelny kod kreskowy. Zaleca się także, aby zwracać je wraz z nakrętką, ponieważ stanowi ona integralną część opakowania i również powinna trafić do recyklingu.
Zwrot butelki lub puszki w automacie
Zwrot w automacie polega na umieszczeniu butelki lub puszki w otworze urządzenia, odebraniu wydruku potwierdzającego zwrot i wymianie go w kasie lub punkcie obsługi klienta na gotówkę bądź równowartość w bonie zakupowym.
Do zwrotu butelki w automacie nie potrzeba paragonu.
Zwrot butelki lub puszki w punkcie (u pracownika sklepu)
W tradycyjnym punkcie wystarczy przekazać opakowania pracownikowi sklepu i od razu otrzymać pieniądze albo potwierdzenie do realizacji przy kasie. Co ważne, zwrot kaucji odbywa się bez konieczności okazania paragonu - konsumenci mogą oddawać butelki i puszki w dowolnym sklepie uczestniczącym w systemie, niezależnie od tego, gdzie dokonali zakupu.
Więcej na temat systemu kaucyjnego w Polsce na Spider's Web:
Gdzie można zwrócić butelki i puszki?
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska i Klimatu, w systemie kaucyjnym butelki i puszki można zwrócić w dowolnym sklepie będącym częścią systemu kaucyjnego - nawet w różnym od tego, w którym kupiło się produkt.
Przykładowo, kupując butelkę wody mineralnej w Lidlu w Zakopanem, będziesz mógł otrzymać za nią kaucję w Kauflandzie we Wrocławiu.
Jednak nie wszystkie sklepy w Polsce biorą udział w systemie kaucyjnym - zasady dla miejsc zwrotu rysują się następująco:
- sklepy o powierzchni powyżej 200 m kw mają obowiązek przyjmować opakowania objęte systemem,
- małe sklepy mogą dobrowolnie przystąpić do systemu - o ile nie sprzedają zwrotnych butelek szklanych,
- nawet małe sklepy sprzedające butelki szklane zwrotne muszą być częścią systemu kaucyjnego,
- punkty zbiórki mogą powstawać także poza sklepami (np. automaty w przestrzeni miejskiej).
Czy system kaucyjny działa w Lidlu, Biedronce, Kauflandzie, Żabce i innych sieciach?
Tak - wszystkie sieci handlowe muszą wdrożyć system zgodnie z prawem. Różnią się jednak sposobem jego realizacji:
- Biedronka - wdraża automaty do zwrotu opakowań w większych sklepach, w mniejszych możliwy zwrot ręczny przy kasie,
- Lidl - stawia na butelkomaty przy wejściach do sklepów, umożliwia szybki zwrot i wydruk kuponu na zakupy,
- Kaufland - przygotował specjalne punkty zwrotu w strefie wejściowej, kaucję można otrzymać w gotówce lub bonie zakupowym. Punkty wdrażane są stopniowo, dlatego w niektórych sklepach sieci początkowo trzeba będzie oddawać opakowania pracownikom sklepów w punktach obsługi klienta
- Żabka - wprowadza rozwiązania dopasowane do małego formatu sklepów, w części punktów przewidziano automaty, w innych zwrot ręczny.
Wszystkie sieci podkreślają, że nie wymagają paragonu przy zwrocie.
Co się dzieje ze zwróconymi opakowaniami?
Plastik (PET) i puszki trafiają do recyklingu, z którego powstaną nowe opakowania lub inne wyroby, natomiast szklane butelki zwrotne są myte i ponownie trafiają do obiegu.
Kto odpowiada za system kaucyjny i kto na nim zarabia?
Za system odpowiadają operatorzy wybrani przez producentów i sklepy. Finansowanie odbywa się z kilku źródeł: wpłat przedsiębiorców, sprzedaży surowców z recyklingu oraz nieodebranych kaucji. Sklepy nie zarabiają na kaucji - kwota ta jest tylko przekazywana dalej.
Zdjęcie główne: Stasya V / Shutterstock
