Sprawdzili, jak kosić trawniki w mieście. Rzadziej niż myślisz
W mieście, gdzie trawnik ma też służyć bezpieczeństwu i rekreacji, nie ma prostych recept, jak często kosić. Najnowsze wyniki projektu ToBeLawn podpowiadają jednak, jak szukać złotego środka.
Zespół prowadzony przez dr Małgorzatę Stanek (Instytut Botaniki PAN) zbierał dane na przydrożnych trawnikach w Katowicach i Krakowie przez dwa sezony (2023-2024). Testowano 3 modele: intensywny (6 koszeń), umiarkowany (3) oraz biocenotyczny (1 pod koniec sezonu). Oceniano m.in. skład gatunkowy, biomasę, wilgotność i temperaturę gleby, składniki odżywcze, zanieczyszczenia oraz aktywność mikroorganizmów.
Z perspektywy biologii rzadkie koszenie sprzyja bioróżnorodności roślin, zapylaczom i życiu w glebie. Większa pokrywa roślinna stabilizuje temperaturę i wilgotność przy gruncie, ogranicza erozję i ułatwia wiązanie zanieczyszczeń z powietrza. To przekłada się na odporność zieleni na susze i ulewne deszcze.
Wyniki są jednoznaczne. Kośmy raz do roku. Ale nie wszędzie
Jak czytamy na łamach Nauka w Polsce, cięcie raz na sezon maksymalizuje wilgotność i retencję wody oraz zdolność trawnika do wyłapywania zanieczyszczeń. Rzadkie koszenie zwiększa masę roślinną i liczbę kwitnących gatunków, co wzbogaca bazę pokarmową dla owadów. Więcej biomasy to też więcej próchnicy, która jest istotna dla żyzności i magazynowania wody.
Pamiętajmy jednak, że np. w pasach przydrożnych priorytetem są przede wszystkim widoczność i bezpieczeństwo. Na łukach, skrzyżowaniach i przejściach dla pieszych wysoka roślinność nie może zasłaniać kierowcom i pieszym pola widzenia ani znaków. Właśnie dlatego w tych miejscach koszenie musi być częstsze i lepiej planowane, np. utrzymuje się niższe pasy bezpieczeństwa przy jezdni, a dalej pozwala roślinności rosnąć wyżej.
Z kolei w parkach i na osiedlach dochodzą także względy użytkowe i estetyczne. Trawniki mają służyć piknikom, zabawie dzieci czy rekreacji, ale nie muszą być już wystrzyżone na dywan. Rozsądnym kompromisem są 2-3 koszenia w sezonie, które wykonywane są poza falami upałów i suszy. W miastach sprawdza się też koszenie mozaikowe. Polega ono na tym, że wybrane polany i ścieżki tnie się regularnie, inne zostawia do zakwitnięcia. Pozwala to zachować funkcjonalność terenu, a jednocześnie wspiera bioróżnorodność. Zdaniem specjalistów istotna jest także bieżąca ocena stanu runi i potrzeb użytkowników: najpierw przegląd, potem decyzja o zabiegu, zamiast sztywnego kalendarza. Dzięki temu zieleń pozostaje bezpieczna i wygodna, a jednocześnie chłodzi miasto, zatrzymuje wodę i daje pokarm zapylaczom.
Ten projekt może pomóc osobom decyzyjnym
Trawniki to nawet 70 proc. otwartych terenów zielonych w miastach, więc jeden schemat nie wystarczy. Badacze rekomendują podejście strefowe: intensywniej przy skrzyżowaniach i przejściach, rzadziej w głębi parków; pozostawianie płatów dzikiej roślinności tam, gdzie to możliwe oraz plan koszeń zsynchronizowany z falami upałów i suszy.
Przeczytaj także:
Projekt ToBeLawn, realizowany przez Instytut Botaniki PAN, UJ i UŚ przy współpracy służb zieleni Krakowa i Katowic (program Nauka dla Społeczeństwa), kończy właśnie prace nad praktycznymi zaleceniami: kiedy, gdzie i jak często ciąć, aby pogodzić ekologię, bezpieczeństwo, koszty i oczekiwania mieszkańców. To dobrze, że taki w ogóle powstał. Jeśli zaczniemy traktować trawnik jak ekosystem, a nie jedynie zielony dywan, zyskamy żyźniejszą glebę, chłodniejsze ulice i zdrowszą zieleń, bez rezygnacji z porządku tam, gdzie jest on naprawdę potrzebny.
