Polska wypowiada konwencję ottawską. Użyjemy śmiercionośnych min
Decyzja, która jeszcze kilka lat temu wydawała się niemożliwa, stała się właśnie faktem. Polska oficjalnie rozpoczyna proces wycofania się z konwencji ottawskiej zakazującej użycia, produkcji i składowania min przeciwpiechotnych. To krok, który rząd tłumaczy bezpieczeństwem państwa, ale który budzi ogromne kontrowersje w kraju i na arenie międzynarodowej.
Prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę o wypowiedzeniu konwencji ottawskiej. Sejm uchwalił ją 25 czerwca, a 17 lipca bez poprawek przyjął Senat. Ustawa wchodzi w życie dzień po ogłoszeniu, natomiast formalne wypowiedzenie będzie skuteczne po pół roku od przekazania dokumentów do Sekretarza Generalnego ONZ, który pełni funkcję depozytariusza traktatu.
Ich zdaniem ten ruch był niezbędny, by utrzymać bezpieczeństwo w regionie
Konwencja, podpisana w Oslo w 1997 r. i parafowana w Ottawie, weszła w życie 1 marca 1999 r. Polska podpisała ją w 1997 r., lecz ratyfikowała dopiero w grudniu 2012 r., po czym zniszczyła ponad milion posiadanych min przeciwpiechotnych. Do dziś sygnowało ją ponad 160 państw, jednak nie przystąpiły do niej m.in. Rosja, Chiny, USA, Izrael oraz Korea Północna i Południowa.
Jak czytamy na łamach Defence24, podczas prac parlamentarnych Ministerstwo Obrony Narodowej oraz Ministerstwo Spraw Zagranicznych przekonywały, że sytuacja bezpieczeństwa w regionie uległa radykalnej zmianie. Podkreślano, że niebędąca stroną konwencji Rosja używa zakazanych środków bojowych, co wymaga od Polski wzmocnienia zdolności obronnych. Wskazywano również na decyzje podobne do polskiej podjęte w ostatnich miesiącach przez kraje bałtyckie, Finlandię oraz Ukrainę, która mimo uczestnictwa w konwencji użyła części zachowanych min po rozpoczęciu pełnoskalowej inwazji rosyjskiej.
Nie obyło się bez głosów sprzeciwu
Decyzja spotkała się z ostrą krytyką organizacji humanitarnych i instytucji międzynarodowych. Międzynarodowa Kampania na rzecz Zakazu Min Przeciwpiechotnych przypomniała, że tylko w latach 1999-2023 od min oraz pozostałości wybuchowych zginęło ponad 114 tys. osób, z czego 84 proc. stanowili cywile, a aż 37 proc. ofiar to dzieci. Tylko w 2023 r. odnotowano ponad 5,7 tys. ofiar takich urządzeń, w tym ponad 1,9 tys. śmiertelnych.
Swój sprzeciw wyraziła również Helsińska Fundacja Praw Człowieka, a także wysoki komisarz ONZ ds. praw człowieka Volker Turk, który na początku lipca wyraził zaniepokojenie działaniami Polski, Estonii, Finlandii, Litwy i Łotwy w tym zakresie.
Co oznacza dla nas odejście od konwencji ottawskiej?
Konwencja z 1997 r. zabraniała nie tylko użycia, ale również produkcji, składowania i transferu min przeciwpiechotnych oraz zobowiązywała do ich niszczenia. Jej sygnatariusze zobowiązali się także do oczyszczania pól minowych i wsparcia dla ofiar. Wycofanie się z traktatu oznacza, że Polska uzyskuje formalną możliwość produkcji, przechowywania i użycia min przeciwpiechotnych, choć władze podkreślają, że będzie to broń o charakterze odstraszającym, stosowana jedynie w razie bezpośredniego zagrożenia.
Zobacz także:
Każde takie działanie zwiększa ryzyko dla osób cywilnych, nawet przy najbardziej restrykcyjnych procedurach. Dodatkowo decyzja naszego rządu może osłabić dotychczasowe wysiłki międzynarodowe zmierzające do całkowitego wyeliminowania tej broni ze światowych arsenałów.
*Źródło zdjęcia wprowadzającego: Steve Allen / Shutterstock
