Tak wyglądały neandertalskie kobiety. Zaskakujące szczegóły
W 2018 r. świat archeologii wstrzymał oddech, gdy w jaskini Shanidar w irackim Kurdystanie odkryto zmiażdżoną czaszkę neandertalki. 75 tys. lat dzieliło nas od tej tajemniczej istoty, której życie i śmierć skrywały sekrety pradawnej przeszłości. Ale dzięki determinacji i precyzyjnej pracy zespołu archeologów i konserwatorów z Uniwersytetu Cambridge, twarz Shanidar Z powróciła do nas z otchłani czasu.
Rekonstrukcja oblicza neandertalki to nie tylko fascynujące wyzwanie naukowe, ale również podróż w głąb ludzkiej historii. Shanidar Z staje się pomostem łączącym nas z naszymi odległymi kuzynami, pozwalając nam spojrzeć im w oczy i dostrzec ich człowieczeństwo.
Jaskinia pełna tajemnic
Jaskinia w irackim Kurdystanie zasłynęła dzięki pracom pod koniec lat pięćdziesiątych XX wieku, podczas których odkryto cmentarzysko neandertalczyków. W 2018 r. znaleziono tam czaszkę Shanidar Z. Głowa Shanidar Z została zmiażdżona, prawdopodobnie przez spadające skały, wkrótce po śmierci – po rozpadzie mózgu, ale zanim czaszka wypełniła się brudem – a następnie została jeszcze bardziej ubita przez osady powstałe przez dziesiątki tysięcy lat.
Kiedy archeolodzy ją znaleźli, czaszka była spłaszczona i miała grubość około dwóch centymetrów.
Zespół ostrożnie odsłonił szczątki, w tym kompletny niemal do pasa szkielet, i użył klejopodobnego środka konsolidującego, aby wzmocnić kości i otaczający je osad. Następnie zaschniętą materię podzielono i wycięto w postaci małych bloków.
W laboratorium w Cambridge badacze wykonali skany mikrotomografii komputerowej każdego bloku, a następnie stopniowo rozcieńczyli klej i wykorzystali te skany do przeprowadzenia ekstrakcji fragmentów kości. Główna konserwatorka, dr Lucia Lopez-Polin, odręcznie złożyła ponad 200 kawałków czaszki, aby przywrócić jej pierwotny kształt, łącznie z górną i dolną szczęką.
To jak układanka 3D o wysoką stawkę. Przetworzenie pojedynczego bloku może zająć dwa tygodnie
Odbudowana czaszka została zeskanowana powierzchniowo i wydrukowana w drukarce 3D, tworząc podstawę zrekonstruowanej głowy stworzonej przez wiodących na świecie paleoartystów.
Twarz, która opowiada historię
Rezultat? Rekonstrukcja twarzy Shanidar Z, która zapiera dech w piersiach. Widzimy kobietę o silnych rysach, z szerokim czołem, mocnym zarys szczęki i głęboko osadzonymi oczami. Jej twarz nosi ślady życia, ciężkiej pracy i być może nawet bólu. Ale w jej spojrzeniu dostrzegamy również inteligencję, refleksję i głębię emocji.
Więcej o tym jak technologia pomaga archeologom przeczytasz na Spider`s Web:
Nowa analiza zdecydowanie sugeruje, że Shanidar Z była starszą kobietą, według badaczy być może po czterdziestce – to wiek znaczący, jak na tak odległe czasy w prehistorii. Miała około półtora metra wzrostu. Uważa się, że neandertalczycy wymarli około 40 000 lat temu.
Rekonstrukcja Shanidar Z to nie tylko obraz twarzy. To okno na świat neandertalczyków, ich życie codzienne, kulturę i relacje społeczne. Dzięki tej fascynującej podróży w czasie możemy lepiej zrozumieć kim byli nasi przodkowie i jak kształtowała się historia naszego gatunku.
Czaszki neandertalczyków mają ogromne łuki brwiowe i brak podbródków, a wystająca środkowa część twarzy powoduje, że nosy są bardziej wydatne. Jednak odtworzona twarz sugeruje, że za życia te różnice nie były tak wyraźne. Być może kobieta była krzyżówką neandertalczyka i homo sapiens.
Nasze gatunki mieszały się do tego stopnia, że prawie wszyscy żyjący dzisiaj nadal mają neandertalskie DNA.
Shanidar Z jest piątym znalezionym ciałem, pochowanych w tym samym czasie w tym samym miejscu. Było to więc zdecydowanie miejsce pochówku.
Nasze odkrycia pokazują, że neandertalczycy z Shanidar mogli myśleć o śmierci i jej następstwach w sposób nie różniący się zbytnio od swoich najbliższych ewolucyjnych kuzynów – nas samych
Odkrycie o znaczeniu globalnym
Odkrycie i rekonstrukcja Shanidar Z to przełomowe wydarzenie w archeologii. To nie tylko najdokładniej zrekonstruowana twarz neandertalki, ale również świadectwo niezwykłych umiejętności i determinacji naukowców.
Ta historia pokazuje, jak potężne narzędzia technologiczne mogą służyć odkrywaniu tajemnic przeszłości i przybliżać nas do lepszego zrozumienia naszego miejsca w świecie. Rekonstrukcja Shanidar Z to nie tylko fascynujący artefakt archeologiczny, ale również symbol ludzkiej ciekawości i nieustannej pogoni za wiedzą.
Jako starsza kobieta Shanidar Z była skarbnicą wiedzy dla swojej grupy, a my, 75 tys. lat później, wciąż się od niej uczymy
