Wieczne chemikalia PFAS najczęstszą przyczyną raka wątroby. Zła wiadomość jest taka, że trudno ich uniknąć
Zachorowania na najczęstszy rodzaj raka wątroby - niewirusowego raka wątrobokomórkowego, są bezpośrednio powiązane z gromadzeniem się w organizmie człowieka wiecznych chemikaliów, tzw. PFAS. Znajdują się one w kosmetykach, sprzęcie kuchennym (w tym m.in. nieprzywierających powłokach naczyń), opakowaniach do żywności, wodoodpornych tekstyliach czy pianek wodoodpornych.
Zanieczyszczenie tak zwanymi wiecznymi chemikaliami to problem, który lekarze, naukowcy i ekolodzy podnoszą od lat. Jednakże dopiero teraz uczeni mają dostęp do wystarczającej ilości danych, które jednoznacznie potwierdzają, że globalne zanieczyszczenie PFAS jest bezpośrednio powiązane z zachorowaniami na najczęstszy rodzaj raka wątroby.
PFAS, znane również jako związki per- i polifluoroalkilowe, to syntetyczne związki fluoroorganiczne, które od lat czterdziestych ubiegłego wieku - początku produkcji tworzyw sztucznych na skalę światową stanowią nieustanne zagrożenie dla środowiska naturalnego. Ich syntetyczny charakter oraz nieuleganie rozkładowi sprawiły, że zdobyły one miano "wiecznych chemikaliów" - trwałych zanieczyszczeń środowiska.
Od lat naukowcy i lekarze wiążą zachorowania na nowotwory i inne schorzenia z gromadzeniem się PFAS w organizmie. Jednakże uczeni z Keck School of Medicine Uniwersytetu Południowej Kalifornii potwierdzają, że zachorowania na najczęstszy rodzaj raka wątroby - niewirusowego raka wątrobokomórkowego, są bezpośrednio powiązane z ekspozycją na związki per- i polifluoroalkilowe.
Uczeni swe odkrycia opublikowali w czasopiśmie JHEP Reports. Jak mówią naukowcy, wcześniejsze badania na zwierzętach sugerowały, że ekspozycja na PFAS zwiększa ryzyko raka wątroby, lecz ich praca to pierwsze badanie z wykorzystaniem próbek ludzkich potwierdzające powiązanie PFAS z niewirusowym rakiem wątrobokomórkowym.
Opiera się to [badanie] na istniejących badaniach, ale idzie o krok dalej. Rak wątroby jest jednym z najpoważniejszych punktów końcowych w chorobach wątroby i jest to pierwsze badanie na ludziach, które pokazuje, że PFAS są związane z tą chorobą.
- powiedział Jesse Goodrich, jeden z autorów badania.
PFAS a rak wątroby - pierwsze tego typu tak duże badania
Zespół z Keck School of Medicine do badania wykorzystał ponad 200 tysięcy próbek, które zebrał przy współpracy z Uniwersytetem Hawajskim. W ramach projektu Multiethnic Cohort Study obie uczelnie śledziły losy pacjentów z Los Angeles i Hawajów pod kątem rozwoju raka i innych chorób.
Tak duże repozytorium próbek krwi i tkanek pochodzących od różnych pacjentów, pozwoliło zespołowi badawczemu znaleźć dwie grupy osób: 50, u których w czasie trwania badania rozwinął się rak wątroby oraz 50, u których w analogicznym czasie rak się nie rozwinął. Uczeni porównali próbki krwi pochodzące od pacjentów z pierwszej grupy jeszcze zanim rozwinął się u nich nowotwór oraz próbki pochodzące od zdrowej grupy.
Naukowcy znaleźli kilka rodzajów PFAS w próbkach krwi, które zostały pobrane zanim u uczestników rozwinął się rak wątroby. Badania wykazały, że najsilniejszy związek był między kwasem perfluorooktanosulfonowym (PFOS) a rakiem wątroby. Ponadto wykazano, że osoby badane w górnych dziesięciu procentach ekspozycji na PFOS były 4,5 razy bardziej narażone na rozwój raka wątroby niż osoby z najniższym poziomem PFOS we krwi.
Oprócz tego zespół badawczy był w stanie określić możliwe sposoby, jakimi kwas perfluorooktanosulfonowy wpływał na funkcjonowanie wątroby. Ocena próbek wykazała, że PFOS najprawdopodobniej zmienia normalny proces metabolizmu glukozy, metabolizmu kwasów żółciowych i metabolizmu aminokwasów o rozgałęzionych łańcuchach w wątrobie.
Zakłócenie normalnych procesów metabolicznych w wątrobie może powodować gromadzenie się w niej większej ilości tłuszczu, co jest stanem znanym jako niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (NAFLD). W ostatnich latach nastąpił dramatyczny i niewyjaśniony wzrost zachorowań na NAFLD na całym świecie, co jest niepokojące, ponieważ osoby z NAFLD mają znacznie wyższe ryzyko rozwoju raka wątroby. Przyjmuje się, że w Polsce NAFLD dotyczy około 9 milionów osób.
Wieczne zagrożenie, czyli PFAS
PFAS, które są stosowane w szerokiej gamie produktów konsumenckich i przemysłowych, zostały po raz pierwszy wykryte we krwi osób narażonych na owe związki chemiczne w miejscu pracy w latach 70. Do lat 90. XX wieku wykryto je we krwi ogółu populacji, co doprowadziło do wzrostu świadomości potencjalnych zagrożeń dla zdrowia.
Pomimo konsekwentnej i restrykcyjnej polityki wycofywania z procesu produkcji PFAS oraz niezwykle rygorystycznych norm określających dopuszczalne ilości PFAS w produktach konsumenckich, związki per- i polifluoroalkilowe nadal są stale obecne w przedmiotach codziennego użytku. Wykorzystywane są one do produkcji kosmetyków, sprzętu kuchennego (w tym m.in. nieprzywierających powłok naczyń kuchennych), opakowań do żywności, wodoodpornych tekstyliów czy pianek wodoodpornych.
Według Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, lista znanych związków należących PFAS zawiera przynajmniej 4730 pozycji. Natomiast według uczonych z Uniwersytetu Sztokholmskiego stopień zanieczyszczenia związkami per- i polifluoroalkilowymi w środowisku jest tak duży, że woda deszczowa na całym świecie nie nadaje się do picia.
Ten artykuł ukazał się po raz pierwszy na spidersweb.pl 21.08.2022 roku
