Wielka jak Jowisz, lekka jak piórko. Znaleźli zagadkową planetę
Nie dość, że jest ogromna i lekka jak piórko, to jeszcze krąży wokół swojej gwiazdy niemal prostopadle do jej osi obrotu. To jedna z najbardziej zagadkowych egzoplanet, jakie udało się dotąd odkryć.
Położona około 578 lat świetlnych od Ziemi egzoplaneta TOI-4507 b, nie przypomina żadnego innego znanego dotąd ciała niebieskiego. Ma aż 9 razy większą średnicę niż Ziemia, ale tylko 30-krotnie większą masę. Dla porównania, jest to planeta o gabarytach Jowisza, ale z dziesięciokrotnie mniejszą masą. Takie obiekty astronomowie nazywają super-puffami. Są to egzoplanety o ekstremalnie niskiej gęstości, niemal jak kosmiczne balony unoszące się w przestrzeni.
Jeszcze bardziej nietypowy jest sposób, w jaki TOI-4507 b krąży wokół swojej gwiazdy. Zamiast podążać płasko po ekliptyce, planeta porusza się niemal pionowo. Wygląda to tak, jakby obiegała gwiazdę od bieguna do bieguna. Taka orbita, niemal idealnie prostopadła do osi rotacji gwiazdy, to astronomiczna rzadkość.
Co ją tak nadmuchało?
W przypadku wielu znanych super-puffów źródłem ich rozbudowanej atmosfery jest tzw. ogrzewanie pływowe, czyli mechanizm, w którym siły grawitacyjne rozciągają i ściskają planetę, podgrzewając jej wnętrze i powodując ulatnianie się gazów. TOI-4507 b jest jednak zbyt daleko od swojej gwiazdy, by ten mechanizm mógł działać.
Jak czytamy na łamach Space.com, wśród naukowców pojawiła się hipoteza, że jej rozmiar może być tak naprawdę w rzeczywistości złudzeniem optycznym. Niektóre planety otacza gęsty system pierścieni, który blokuje światło i sprawia, że planeta wydaje się większa, niż jest w rzeczywistości. TOI-4507 b nie jest jednak wystarczająco zimna, by utrzymać takie pierścienie.
W takim razie może to wynik dawnego, dramatycznego zdarzenia? Naukowcy spekulują, że planeta mogła zostać wypchnięta na obecną orbitę przez grawitacyjne oddziaływanie innego, odległego ciała. Albo, że już podczas formowania systemu planetarnego doszło do zakłócenia, które przechyliło dysk protoplanetarny względem gwiazdy.
Dziecko młodej gwiazdy
TOI-4507 b orbituje wokół bardzo młodej gwiazdy, liczącej zaledwie 700 mln lat. Jest to zatem jeden z najmłodszych układów, jakie udało się do tej pory zaobserwować. Sama planeta potrzebuje 105 dni, by okrążyć swoją gwiazdę. Specjaliści zauważają, że to dość długo jak na super-puffy, które zwykle krążą bardzo blisko swoich słońc.
Młody wiek systemu i nietypowe właściwości planety sprawiają, że TOI-4507 b staje się idealnym celem dalszych badań. Jej jasność i rozciągnięta atmosfera mogą pozwolić teleskopowi Jamesa Webba na analizę składu chemicznego i warunków panujących w jej otoczce gazowej.
JWST rusza na pomoc
Naukowcy z NASA zebrali dane, które dały światu TOI-4507 b. Dzięki zdolnościom spektroskopowym Kosmicznego Teleskopu Jamesa Webba będzie można zbadać, z jakich gazów zbudowana jest atmosfera planety, czy zawiera wodę, metan albo inne cząsteczki sygnalizujące nietypowe procesy fizyczne lub chemiczne. Naukowcy mają więc sporo pracy, zanim poznamy wszystkie tajemnice tej egzoplanety.
Przeczytaj także:
Jeśli TOI-4507 b kryje w sobie ślady dawnych zaburzeń orbitalnych lub nietypowego procesu powstawania, to właśnie Webb może to wykryć. A jeśli nie, to niestety pozostanie nam tylko przyznać, że jeszcze wiele musimy się nauczyć o tym, jak bardzo różnorodne potrafią być planety, które nas otaczają.
*Grafika wprowadzająca wygenerowana przez AI
