NASA wykryła tsunami z kosmosu. I to przed pierwszym uderzeniem fal
Zaledwie kilkadziesiąt min po tym, jak potężne trzęsienie ziemi nawiedziło okolice rosyjskiej Kamczatki, fale tsunami przetaczały się przez Pacyfik. Jednak zanim dotarły do Hawajów i innych wybrzeży, NASA już o nich wiedziała. I to wszystko dzięki zmianom w atmosferze.
Nowatorski system GUARDIAN (GNSS Upper Atmospheric Real-time Disaster Information and Alert Network) pozwala naukowcom wykrywać tsunami jeszcze zanim fale uderzą w ląd. Jak to możliwe? Tsunami nie wpływa tylko na wodę. Porusza również powietrze nad sobą. Fala ciśnienia przemieszcza się pionowo, aż dociera do jonosfery.
To właśnie tam działają satelity systemów nawigacyjnych GPS, Galileo czy GLONASS. Fale tsunami w bardzo subtelny sposób zakłócają te sygnały. Wystarczająco jednak, by GUARDIAN je wychwycił. W ten sposób naukowcy mogą zobaczyć nadciągające fale w czasie rzeczywistym, zanim uderzą w wybrzeża.
Trzęsienie ziemi, które uruchomiło eksperyment
29 lipca 2025 r. silne trzęsienie ziemi o magnitudzie 8,8 uderzyło w rejon Półwyspu Kamczackiego. Fale tsunami natychmiast rozlały się po Pacyfiku. Już 20 min po wstrząsie system GUARDIAN wykrył zaburzenia w jonosferze, które były oznakami nadciągających fal. Około 30 do 40 min przed ich dotarciem do wybrzeży Hawajów NASA już wiedziała, że tsunami nadciąga.
Klasyczne systemy ostrzegawcze opierają się głównie na bojach oceanicznych i sejsmometrach, które rejestrują trzęsienia ziemi i fizyczne fale na wodzie. GUARDIAN wprowadza trzeci, kosmiczny element. Pozwala zajrzeć w niebo, by ostrzec Ziemię.
Technologia, która daje czas na reakcję
Choć GUARDIAN jest wciąż technologią eksperymentalną, jej skuteczność już teraz przyciąga uwagę. Istotną zaletą tego rozwiązania jest szybkość – system potrzebuje zaledwie 10 min od momentu zarejestrowania danych satelitarnych, by rozpoznać zaburzenia atmosferyczne świadczące o tsunami.
Jak tłumaczy Siddharth Krishnamoorthy z Jet Propulsion Laboratory (JPL), te dodatkowe minuty mogą decydować o życiu lub śmierci dla tysięcy osób mieszkających na wybrzeżach.
Kiedy fale jeszcze są niewidzialne
Z naukowego punktu widzenia GUARDIAN rejestruje zmiany w jonosferze wywołane przez falę atmosferyczną. Jest to zjawisko, które powstaje, gdy tsunami uderza w dolną atmosferę i wypycha powietrze ku górze. Zmiany te są niewidoczne dla ludzkiego oka, ale bardzo wyraźne dla satelitów monitorujących sygnały GNSS (Global Navigation Satellite Systems). GUARDIAN analizuje zakłócenia w sygnale i przekształca je w informacje o lokalizacji i sile nadciągających fal. Połączenie tej technologii z już istniejącymi narzędziami może stworzyć najdokładniejszy system wczesnego ostrzegania przed tsunami w historii.
Przeczytaj także:
Choć technologia wymaga jeszcze dalszych testów i doszlifowania, już dziś GUARDIAN pokazuje, jak satelity mogą wspierać bezpieczeństwo ludzi na Ziemi. GUARDIAN nie zastępuje istniejących systemów, a je uzupełnia. Daje kolejny, niezależny kanał informacji, który może być ważny w sytuacjach granicznych.
*Grafika wprowadzająca wygenerowana przez AI
