Jest nowy globalny ranking wydatków na zbrojenia. Polska? Możecie się zdziwić

W sumie ponad 100 krajów na całym świecie zwiększyło swoje wydatki wojskowe w 2024 r. Największy udział we wzroście światowych wydatków miała Europa. Wydatki wojskowe na Starym Kontynencie (wraz z Rosją) poszybowały w górę o 17 proc., osiągając 693 mld dol.

To więcej niż w jakimkolwiek innym momencie od końca zimnej wojny. Praktycznie wszystkie kraje europejskie zwiększyły swoje budżety obronne – wyjątkiem była jedynie Malta.

Polska znalazła się w europejskiej czołówce. Nasze wydatki wojskowe wzrosły o imponujące 31 proc., osiągając poziom 38 mld dol., czyli ok. 4,2 proc. PKB. To najwyższy odsetek od dekad i jeden z najwyższych w całym NATO.

Dla porównania, Niemcy – największy gracz Europy Zachodniej – wydały 88,5 mld dol., co stanowiło wzrost o 28 proc. względem roku poprzedniego. Po raz pierwszy od zjednoczenia Niemcy wydają na cele wojskowe najwięcej w Europie.

W globalnym rankingu Polska zajęła 13 miejsce. W 2023 r. nasz kraj zajmował 16. pozycję.

Wszyscy członkowie NATO zwiększyli swoje wydatki wojskowe w 2024 r. Całkowite wydatki wojskowe członków NATO wyniosły 1506 mld dol., czyli 55 proc. globalnych wydatków wojskowych. Spośród 32 członków NATO, 18 wydało co najmniej 2 proc. PKB na swoje siły zbrojne.

Wydatki wojskowe USA wzrosły o 5,7 proc., osiągając 997 mld dol., co stanowiło 66 proc. całkowitych wydatków NATO i 37 proc. światowych wydatków wojskowych w 2024 r. Znaczna część budżetu USA na 2024 r. została przeznaczona na modernizację zdolności wojskowych i arsenału nuklearnego USA w celu utrzymania strategicznej przewagi nad Rosją i Chinami. Europejscy członkowie NATO wydali łącznie 454 mld dol., co stanowi 30 proc. całkowitych wydatków w całym sojuszu.

Szybkie wzrosty wydatków wśród europejskich członków NATO były spowodowane głównie trwającym zagrożeniem ze strony Rosji i obawami o możliwe wycofanie się USA z sojuszu — powiedziała Jade Guiberteau Ricard, badaczka w programie SIPRI Military Expenditure and Arms Production Programme.

Kto i ile wydał na zbrojenia w 2024 r.? W nawiasie pozycja w 2023 r.

* wydatki szacunkowe

Wydatki wojskowe Rosji osiągnęły szacunkowo 149 mld dol. w 2024 r., co stanowi wzrost o 38 proc. w stosunku do 2023 r. i dwukrotność poziomu z 2015 r. Stanowiło to 7,1 proc. PKB Rosji i 19 proc. wszystkich wydatków rosyjskiego rządu.

Całkowite wydatki wojskowe Ukrainy wzrosły o 2,9 procent do 64,7 mild dol. — co odpowiada 43 proc. wydatków Rosji.

Chiny, które posiadają drugi co do wielkości budżet na wojsko na świecie, zwiększyły swoje wydatki wojskowe o 7 proc. do około 314 mld dola., co oznacza trzy dekady nieprzerwanego wzrostu wydatków wojskowych w Chinach. Pekin odpowiadał za 50 proc. wszystkich wydatków wojskowych w Azji i Oceanii. Wszystko z powodu inwestycji w ciągłą modernizację swoich sił zbrojnych i rozbudowę swoich możliwości cyberwojny i arsenału nuklearnego.

Wydatki wojskowe Japonii wzrosły o 21 proc. do 55,3 mld dolarów w 2024 r., co stanowi największy roczny wzrost od 1952 r. Jej obciążenie militarne osiągnęło 1,4 proc. PKB, co jest najwyższym wynikiem od 1958 r. Wydatki wojskowe Indii wzrosły o 1,6 proc. do 86,1 mld dol. Wydatki Tajwanu wzrosły o 1,8 procent w 2024 r., osiągając 16,5 mld dol.

Szacuje się, że wydatki wojskowe na Bliskim Wschodzie osiągną w 2024 r. kwotę 243 mld dol., co oznacza wzrost o 15 proc. w porównaniu z 2023 r. i o 19 proc. więcej niż w 2015 r. 

Wydatki wojskowe Izraela wzrosły o 65 proc. do 46,5 mld dol. w 2024 r., co stanowi największy roczny wzrost od czasu wojny sześciodniowej w 1967 r. Powodem byłaa wojnę w Strefie Gazy i konflikt z Hezbollahem w południowym Libanie. Ciężar wydatków na wojsko wzrósł w Izraelu do 8,8 procent PKB, co jest drugim najwyższym wynikiem na świecie.

Pomimo powszechnych oczekiwań, że wiele krajów Bliskiego Wschodu zwiększy swoje wydatki na wojsko w 2024 r., większe wzrosty dotyczyły jedynie Izraela i Libanu. Gdzie indziej kraje albo nie zwiększyły znacząco wydatków w odpowiedzi na wojnę w Strefie Gazy, albo nie mogły tego zrobić z powodu ograniczeń ekonomicznych — powiedziała Zubaida Karim, badaczka w programie SIPRI Military Expenditure and Arms Production Programme.

Wydatki wojskowe Iranu spadły o 10 proc. w ujęciu realnym do 7,9 mld dol. w 2024 r., pomimo zaangażowania w konflikty regionalne. Wpływ sankcji na Iran poważnie ograniczył jego zdolność do zwiększenia wydatków. 

2024 r. był dziesiątym z rzędu, w którym globalne wydatki na zbrojenia wzrosły. Co więcej – wzrosły we wszystkich regionach świata, także w Bliskim Wschodzie, Azji, Ameryce Łacińskiej i Afryce. Ponad 100 krajów zwiększyło swój budżet obronny. Pięciu największych graczy – USA, Chiny, Rosja, Niemcy i Indie – odpowiadało łącznie za aż 60 proc. wszystkich wydatków. Łącznie przeznaczyły na wojsko 1635 mld dol.

Odsetek globalnego PKB wydawanego na zbrojenia wzrósł do 2,5 proc. To niepokojący trend, bo pokazuje, że coraz większa część światowej gospodarki idzie na przygotowania do konfliktów.

Eksperci SIPRI podkreślają jednak, że większe budżety niekoniecznie przekładają się bezpośrednio na realną siłę militarną czy uniezależnienie się od USA – szczególnie w przypadku Europy. Modernizacja armii, budowa własnych zdolności produkcyjnych czy interoperacyjność systemów to znacznie bardziej skomplikowane i długofalowe wyzwania.

Mimo to wszystko wskazuje na to, że świat wkroczył w nową erę – nie zimnej wojny, ale gorących wydatków wojskowych. I niestety, nic nie wskazuje na to, aby ten trend miał się szybko odwrócić.