Przerażające sceny na targach Wikipedii. Narażał życie by powstrzymać szaleńca
Stany Zjednoczone stają się coraz mniej i mniej bezpiecznym miejscem. Jedno z pozornie najspokojniejszych wydarzeń Wikipedii w roku w kilka chwil zamieniło się w koszmar.
Konferencja Wikipedii nie kojarzy się przecież z adrenaliną i niebezpieczeństwem. Większość z nas wyobraża sobie akademickie dyskusje o polityce edycyjnej, nudne prezentacje o formatowaniu przypisów i kanapki z serem, które wyglądają jak papier ścierny. Tymczasem to, co wydarzyło się w piątkowy poranek 17 października w Nowym Jorku, brzmi jak scenariusz thrillera - z tą różnicą, że bohaterami nie byli zawodowi agenci, lecz zwykli redaktorzy internetowej encyklopedii.
WikiConference North America 2025 miała być spokojnym, corocznym spotkaniem entuzjastów wiedzy w Civic Hall na Manhattanie. Wydarzenie odbyło się w Nowym Jorku po raz pierwszy od dziesięciu lat, z okazji 400. rocznicy miasta. Nic nie zapowiadało dramatu, który rozegrał się podczas wystąpienia inauguracyjnego Maryany Iskander, szefowej Wikimedia Foundation - organizacji zarządzającej Wikipedią.
Czytaj też:
Mężczyzna z bronią wszedł na scenę podczas przemowy
Około 10:28 rano, kiedy Iskander wygłaszała swoje przemówienie przed ponad setką uczestników, po nawie wewnątrz sali krokami ruszył uzbrojony mężczyzna. Napastnik miał na sobie wielokolorową flagę i tabliczkę z napisem Anti-Contact Non-Offending Pedophile (anty-kontaktowy niepopełniający przestępstw pedofil), gdy wszedł na scenę tuż obok zaskoczonej Iskander.
Mężczyzna oznajmił, że zamierza popełnić samobójstwo, trzymając broń przy głowie i kierując ją w stronę sufitu. Ludzie zaczęli krzyczeć 'Schylcie się, schylcie się!' i zaczęli chować się za krzesłami - relacjonował Bill Adair przepytywany przez The New York Times, profesor dziennikarstwa obecny na sali, który obecnie pisze książkę o Wikipedii.
Pomarańczowa bluza kontra naładowany rewolwer
To, co wydarzyło się w kolejnych sekundach wymagało odwagi graniczącej z desperacją. Ubrany w pomarańczową bluzę Richard Knipel, Wikimedian-in-residence z City University of New York, rzucił się na scenę. Knipel nie był funkcjonariuszem policji ani ochroniarzem - był wolontariuszem z zespołu trust and safety konferencji, który w zwykłych okolicznościach zajmuje się znacznie mniej dramatycznymi kwestiami.
Nie działał sam. Andrew Lih, strategista cyfrowy pracujący z muzeami i bibliotekami i także członek zespołu bezpieczeństwa, stał na straży w przejściu i natychmiast ruszył na pomoc. Widziałem, jak broń, którą trzymał, zmieniła pozycję z celowania w sufit na dół, w kierunku sali. Gdy przechodził przez moje miejsce, powiedziałem 'O mój Boże' i przykucnąłem - opisywał później Lih.
Mimo strachu Lih chwycił napastnika za ramię. Nadal mocno ściskał swoją broń. Odciągałem jego palce od niej, wyjąłem mu ją z rąk i odłożyłem - kontynuował. Rewolwer, jak później potwierdzili funkcjonariusze policji, był w pełni naładowany. W kilka sekund potencjalna masakra została zażegnana - i to wszystko dzięki dwóm zwykłym redaktorom online'owej encyklopedii, którzy stali się nieoczekiwanymi bohaterami.
Wikipedia w czasie rzeczywistym - również o sobie
Wikipedia słynie z błyskawicznych aktualizacji wpisów dotyczących bieżących wydarzeń i katastrof. Nie inaczej było tym razem, choć ironia sytuacji jest nie do przeoczenia - encyklopedia musiała opisać dramat, który wydarzył się na jej własnej konferencji. Do piątkowego wieczoru strona WikiConference North America została już zaktualizowana: W piątkowy poranek konferencji w 2025 roku mężczyzna wymachiwał bronią, grożąc samobójstwem, zanim contributor Wikipedii obecny na konferencji go złapał. Nie padły żadne strzały.
Społeczność Wikipedii zareagowała w sposób tak charakterystyczny dla tego środowiska, że aż zabawny - w zupełnie niezamierzony sposób. Inni redaktorzy Wikipedii odpowiedzieli na bohaterski czyn Knipela przyznając mu kilka Barnstars - oficjalnych tokenów uznania na stronie. Masz niezłe jaja, stary! - napisał jeden z użytkowników, który nagrodził go Barnstarem Pilności. To trochę tak, jakby po uratowaniu kogoś z płonącego budynku dostać wirtualną odznakę i lajka na Facebooku. Knipel sam nie skomentował sytuacji.
Kim był napastnik i co go motywowało?
Tożsamość mężczyzny długo pozostawała nieznana, ale ostatecznie media ustaliły, że był to Connor Weston z Dayton w stanie Ohio. Weston zarejestrował się na konferencję i nosił wspomnianą już tabliczkę z napisem Anti-Contact Non-Offending Pedophile oraz flagę ruchu MAP (minor-attracted persons - osoby przyciągane przez nieletnich). Według Johns Hopkins University niepopełniający przestępstw pedofile to grupa osób, które odczuwają pociąg seksualny do nieletnich, ale nie angażowały się w żadne działania seksualne z dziećmi ani nie korzystały z nielegalnych materiałów.
Weston twierdził, że zamierza popełnić samobójstwo w proteście przeciwko temu, co nazwał polityką don't ask, don't tell Wikipedii wobec pedofili. Wikipedia faktycznie ma zasadę, że redaktorzy, którzy identyfikują się jako pedofile będą zablokowani i zbanowani na stałe. W późniejszym poście na X z czerwca Weston wyraził swoje stanowisko, mówiąc o tym, że nie wybrał swojego popędu ale jest przeciwny relacjom między dorosłymi a nieletnimi z powodu ich szkodliwości.
Po interwencji Knipela i Liha policja zatrzymała Westona. Do piątkowego popołudnia nie postawiono mu żadnych zarzutów, a śledztwo nadal trwało. Policja nie miała komentarza, a Wikipedia również nie odpowiedziała na prośbę o oświadczenie.
Gdy Wikipedyści stają się bohaterami
Andrew Lih nie jest postacią nieznaną w świecie Wikipedii. To ceniony badacz nowych mediów, konsultant i autor książki The Wikipedia Revolution: How a Bunch of Nobodies Created the World's Greatest Encyclopedia z 2009 r. Lih jest administratorem angielskiej Wikipedii i często występował jako ekspert w mediach takich jak NPR, The New York Times czy Salon.com. W 2022 r. został uznany za Wikimedia Laureate. Ale nawet tak bogata kariera nie przygotowała go na to, co przyszło mu zrobić w piątkowy poranek.
Richard Knipel ma za sobą historię eksperymentowania z nowymi technologiami w kontekście Wikipedii. W grudniu 2022 r. to właśnie on, znany pod nickiem Pharos, opublikował pierwszy artykuł na Wikipedii napisany przy pomocy ChatGPT - z pełną transparentnością co do użycia AI. Jest zaangażowany w lokalny oddział Wikimedii w Nowym Jorku i jako Wikimedian-in-residence w CUNY pełni rolę pomostu między instytucją a społecznością Wikipedii.
Obaj mężczyźni, mimo swojego doświadczenia w edytowaniu artykułów i zarządzaniu społecznością online, nie są zawodowymi ochroniarzami ani funkcjonariuszami. To właśnie czyni ich reakcję jeszcze bardziej godną podziwu - i tym bardziej przerażającą w swojej desperacji.
Kontekst szerszy niż Wikipedia
Incydent na konferencji Wikipedii nie jest pierwszym przypadkiem przemocy z użyciem broni w centrum Manhattanu w ostatnim czasie. W lipcu napastnik otworzył ogień w siedzibie Blackstone Inc. na Midtown Manhattan, zabijając cztery osoby. To wydarzenie wstrząsnęło społecznością biznesową i wywołało fale przeglądów protokołów bezpieczeństwa w biurowcach. Choć incydent na WikiConference zakończył się bez ofiar to przypomniał o kruchości bezpieczeństwa nawet na wydarzeniach tak niszowych i z pozoru spokojnych jak konferencja edytorów encyklopedii.
Wikipedia, choć kojarzy się z akademicką niefrasobliwością i niekończącymi się dyskusjami o źródłach i neutralności, jest również miejscem, gdzie spotykają się ludzie o różnych motywacjach i historiach. To, że ktoś zdecydował się wykorzystać konferencję jako scenę dla swojego protestu pokazuje, jak głęboko niektóre osoby czują się związane z platformą - i jak bardzo mogą być sfrustrowane jej zasadami.
Na koniec warto wrócić do samych bohaterów. Richard Knipel i Andrew Lih nie dostali żadnych oficjalnych odznaczeń czy medali - przynajmniej nie poza wspomnianymi wirtualnymi Barnstarami. Nie pojawili się w telewizji śniadaniowej, nie było dla nich parad ani przemów prezydenta. Są po prostu dwoma ludźmi, którzy w momencie kryzysu zrobili to, co należało - narażając własne życie, by ochronić innych.
*Zdjęcie otwierające: DIA TV / Shutterstock
